Morgunblaðið - 31.01.1992, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 31. JANÚAR 1992
37
Minning:
Líney Bjömsdóttir
frá Héðinshöfða
Fædd 22. janúar 1904
Dáin 11. september 1991
Það gat ekki orðið af því sökum
fjarlægðar, að ég fylgdi mágkonu
minni til grafar á síðastliðnu hausti,
og síðan þá hafa aldurdómur og
ýmislegar truflanir tafið þá ætlun
að bera fram þakkir mínar að leiðar-
lokum fyrir langa og góða kynn-
ingu.
Líney Björnsdóttir var fædd 22.
janúar 1904, í Syðri-Tungu á Tjör-
nesi, dóttir Bjöms Helgasonar
bónda þar og konu hans Guðrúnar
Jóhannesdóttur. - Björn Frímann
(1867-1942), faðir Líneyjar, var
sonur Helga (1831-1911) bónda og
hreppstjóra á Hóli á Tjörnesi Þor-
kelssonar bónda í Garðshorni í
Kinn, Jónssonar bónda í Hólsgerði
í Kinn Steinssonar. Voru það dugn-
aðar- og hagleiksmenn, þekktir að
verkkunnáttu. Guðrún Snjólaug
(1867-1949), móðir Líneyjar, var
dóttir Jóhannesar frá Sílalæk
(1829-1922), bónda og hreppstjóra
í Saltvík og síðar í Fellsseli í Kinn,
fræði- og sagnamanns, Guðmunds-
sonar (1793-1874), bónda á Sílalæk
Stefánssonar (1758-1834), bónda
þar Indriðasonar, gamla bónda þar
Árnasonar. Systkini Jóhannesar
voru: Jónas á Sílalæk, Sigurbjörg
á Sandi, Sigurveig í Grímshúsum
og Þorkell á Fjalli. Kona Jóhannes-
ar og móðunnóðir Líneyjar var Jó-
hanna (1839-1920) Jóhannesdóttir
(1795-1871), bónda á Laxamýri
Kristjánssonar. Föðurmóðir Líneyj-
ar, kona Helga á Hóli, var Hólmfríð-
ur (1838-1929), fædd á Héðins-
höfða, Andrésdóttir, bónda þar
Helgasonar og konu hans Hólmfríð-
ar Pálsdóttur.
Björn og Guðrún fluttu frá Syðri-
Tungu eftir sex ára búskap, vorið
1904, þegar Líney var á fyrsta ári,
að Ytri-Tungu og bjuggu þar síðan
allan sinn búskap; og þar ólst Líney
upp, þriðja í röð sex systkina er á
legg komust.
Líney var í barnaskóla í heima-
sveit hjá Karli Kristjánssyni og síð-
ar einn vetur í unglingaskóla Bene-
dikts Björnssonar á Húsavík. Vetur-
inn 1929-1930 var hún í Kvenna-
skólanum á Blönduósi, hjá Krist-
jönu Pétursdóttur. Sumarið eftir
réðist hún kaupakona að Héðins-
höfða, til Úlfs Indriðasonar frá
Fjalli, er keypt hafði hálfa jörðina
fyrir þremur árum og hafið þar
búskap.
Þá var framtíð hennar ráðin. Líney
og Úlfur giftust 24. júlí 1931.
Líneyju og Úifi farnaðist vel á
Héðinshöfða. Þau bjuggu þar með
myndarskap og risnu. Má segja
með vissum hætti að þar byggi Lín-
ey á ættarslóðum. Þar hafði amma
hennar í föðurætt, Hólmfríður, ver-
ið fædd og uppalin og foreidrar
Hólmfríðar, Andrés Helgason og
Hólmfríður Pálsdóttir höfðu búið
þar eftir langa búsetu föður henn-
ar, Páls Björnssonar frá Fjöllum
Þorlákssonar. - Úlfur gegndi marg-
háttuðum félagsstörfum fyrir sveit
sína og einnig fyrir Kaupfélag Þing-
eyinga, en þar var hann lengi í
stjórn og formaður um skeið. Þessi
störf orsökuðu frátaFir og burtveru.
Þetta hlaut að auka á vanda hús-
freyju um búsumsjón.
Þannig leið fram ævi þeirra í
meira en hálfa öld. Líney var áhuga-
söm um blóma- og trjárækt, það
sýndi garðurinn hennar sunnan við
húsið þeirra á Héðinshöfða. Hún
var líka hannyrðakona og saumaði
mikið út. Hún unni fegurð umhverf-
is sig. Einkasonur þeirra hjóna er
Indriði, rithöfundur og skólastjóri
Oddeyrarskólans á Akureyri. Kona
hans er Helga Þórólfsdóttir frá
Hraunkoti í Aðaldal. Börn þeirra
eru tvö: Úlfar Þór, viðskiptafræð-
ingur í Reykjavík og Ingunn Líney,
hjúkrunarfræðingur á Húsavík. Þau
hafa bæði stofnað heimiii og eiga
börn. Fóstursonur þeirra hjóna frá
sex ára aldri er Jóhannes Þorsteinn
Jóhannesson. Hann bjó um skeið á
Héðinshöfða, en á nú heimili á
Húsavík. Hann er giftur og á börn.
Árið 1982 fiuttu þau frá Héðins-
höfða til Akureyrar. Eftir fimm ára
dvöl þar fluttu þau að Hvammi,
heimili aidraðra á Húsavík. Þar
andaðist Líney 11. september síð-
astliðið haust, 87 ára að aldri.
Síðla næstliðið sumar kom ég
norður á ættarstöðvar. Þá heim-
sótti ég Úlf og Líneyju í Hvammi.
Hún var alúðleg í fasi, mild og vin-
gjarnleg og spurði margs um mína
hagi. Það barst í tal að ég hefði
fyrirhugað ferð til sólarlanda í sept-
emberlok. Er við kvöddumst óskaði
hún mér góðrar ferðar og að ég
nyti hlýiTa, sólríkra daga á fjarlæg-
um ströndum. Ekki grunaði mig að
áður en ég hæfi mína för, yrði hún
farin til sólarlanda eilífðarinnar,
handan brims og boða okkar hér-
vistardaga.
Þetta spjall er kveðja mín til Lín-
eyjar frá Héðinshöfða. Því fylgja
alúðarþakkir fyrir áratuga kynn-
ingu, er aldrei bar skugga á. Fjöl-
skyldu hennar, systkinum og vand-
amönnum öllum flyt ég samúð-
arkveðju. Guð blessi minningar um
góða konu.
Indriði Indriðason.
Grímur Magnússon
læknir - Kveðjuorð
Fæddur 1. mars 1907
Dáinn 31. desember 1991
Ruhe in Frieden aile Seele
die verbracht ein banges Leben
die vollendet siissen Traum
lebenssatt, geboren kaum
aus der Welt hinuber schieden
alle Seele, ruhe in Frieden.
Grímur Magnússon lést á heim-
ili sínu hinn 31. desember síðastlið-
inn, eftir strangan vinnudag. Með
honum er genginn einn mikilvirk-
asti og kunnasti geðlæknir íslensk-
ur á þessari öld. Ég var svo lán-
samur að kynnast honum strax á
fyrstu námsárum mínum í lækna-
námi er ég sótti tilskilið námskeið
á Kleppi þar sem Grímur vann þá.
Þessa fjóra mánuði þróaðist gagn-
kvæm vinátta, sem hvergi bar
skugga á meðan báðir lifðu, enda
áttum við síðar meir náið samstarf
og samleið um langt árabil. Slíkan
vin ber að kveðja, þó af veikum
mætti sé.
Hins vegar mun bíða þeirra sem
betur kunna, að gera verðug skil
miklu lífsstarfi hans og sérstöku.
Grímur hefur hlotið mörg eftir-
mæli og verðug. Öll skýra þau frá
því er ævintýrið vitjaði efnalítils
heimilis í Landeyjum, sem nýlega
hafði misst fyrirvinnu frá stórum
barnahópi.
Þar á meðal var drengur á
tektaraldri, sem á stuttri barna-
skólagöngu hafði sýnt svo frábær-
ar gáfur og næmni, að orð fór af,
en líkur til frekara náms hverf-
andi. Einmitt þá birtist gæfan
þessu ungmenni, með orðum og
gjörðum örláts valmennis, sem
frétt hafði af hæfileikum hans um
langan veg, og bauð að opna hon-
um menntastofnanir að vild, sakir
verðleika, og nú skyldi hann ganga
á fund menntagyðjunnar áhyggju-
laus. í Vínarháskóla nam Grímur
læknisfræði frá grunni að sér-
fræðigráðu, en síðar meir við aðrar
merkar menntastofnanir erlendar.
Þessar staðreyndir þekkja margir,
án þess að hafa komist í veruleg
kynni við einstaklinginn Grím.
En við góðvinirnir þekktum að
sjálfsögðu hinar ýmsu og fjöl-
breyttu hliðar hans, og vil ég að-
eins nefna hér tvo þætti sterka,
sem mótuðu hann eindregið og
áberandi. Annars vegar gáfur með
ólíkindum fjölþættar, ásamt sívak-
andi fróðleiks- og menntaþorsta
er fylgdi honum ævilangt. Hins
vegar mikið þrek, líkamlegt og
andlegt, auk orku sem engan veg-
inn þurfti að fullnýta á langri
námsbraut.
Þessir gildu eðlisþættir urðu
þess valdandi, meðal annars, að
hjá því gat ekki farið að hann
drykki óspart af ýmsum þeim
mennta- og listabrunnum, sem
Vínarborg hefír löngum búið yfir.
Af nógu var að taka, og fyrr en
varði var hann kominn á vettvang
klassískra fræða ýmis konar, svona
í hjáverkum sínum. Kannaði meðal
annars sögu, fræði og listir fomra
menningarþjóða, og hafði síðar-
meir á hraðbergi, með stálminni
sínu. Óperur, leikhús og tónlistar-
hallir þaulsetin. Listasaga rýnd og
listasöfn og hvers konar listvið-
burðir sóttir, en Vínartónlistin
grunntónn og undirleikur þessa
vettvangs.
Með slíkan aukafeng í fartesk-
inu hélt fullþroska heimsmaður úr
Landeyjunum heim til Fróns og
bauð fram krafta sína.
Fyrir 40 árum áttu aðstæður til
lækninga langt í land að þróast til
þess ágæta forms sem nú er og
ólíku saman að jafna. Sjúkrahús
smá, sjúkrarými mjög takmarkað
og annaði vart þörfum á stundum
svo gat iðulega reynst tafsamt að
leggja inn veikt fólk. Félagsráðgjöf
að þróast og skorti sérmenntað
fólk, félagsaðstoð því á annan veg
en nú gerist. Lækningastofur oft
þröngar, án allrar aðstoðar og
þeirra þæginda sem nú þykja eðli-
leg. Veikindi kröfðust hjálpar, þá
sem nú í dag. Þannig stóðu málin
þegar Grímur settist endanlega hér
að og hóf að fullu starf sitt sem
sérfræðingur í geðlækningum.
Varla mun öllum gefið að starfa,
svo að fullu gagni komi, við slíkar
aðstæður. Til þess þurfti sterkan
vilja og einbeitni, þrek og þraut-
seigju, en einmitt þessum kostum
var hann búinn í ríkum mæli, auk
hjálpsemi og velvilja.
Ifyrstu árin, áður en verulega
tók að vænkast um sjúkrarými,
þurfti að skipuleggja alla vinnu
mjög vel og nýta stofuna svo sem
framast var hægt. Vitja þurfti
bráðveiks fólks, sem ekki komst
strax á sjúkradeild, og stunda á
heimilum, stundum nokkum tíma.
Finna má og dæmi þess, að Grím-
ur skyti skjólshúsi á heimili sínu
yfír þá er stuðnings þurftu við um
stundarsakir, en veglitlir voru.
Á stofu var mikið sótt til Gríms
og hafði hann því stórum hópi að
sinna allt þar til hann lét af störf-
um sakir aldurs.
Þannig einkenndust starfshættir
hans frá upphafi af mikilli vinnu
enda að eðlisfari ógjarnt að hopa.
Samtímis Grími vann ég tíu ár
á sjúkradeildum, lengst af á geð-
deild Borgarspítalans. Það var lær-
dómsríkur og góður tími, enda við-
móti hans og vinnubrögðum við-
brugðið af starfsfólki öllu. Návist
okkar var þó langtum lengri, þar
sem við rákum samtímis lækninga-
stofur í Domus Medica, eða þar til
hann hætti stofurekstri sakir ald-
urs.
Ógleymanlegar og góðar minn-
ingar geymi ég frá ferðum okkar
erlendis, ávallt með viðkomu eða
þá beina leið til Vínarborgar, sem
átti hug hans heilan, og þar sem
honum var fagnað af hópi trygg-
lyndra vina, jafnt lærðra sem
leikra.
Ég vil meina að ég hafi þekkt
Grím vel, þar sem nú eru liðin vel
48 ár frá því fundum okkar bar
fyrst saman, þegar ég var ungur
læknastúdent. Um árin þau get ég
það eitt hermt að ég er þakklátur
þeirri ríku gjöf, sem góð og fals-
laus vinátta er.
Einn söng veit ég, sem var hon-
um mjög kær, sakir fegurðar og
mildi. Það er sú litanía, sem er hér
efst á blaði. Þessi fagri bænasöng-
ur skal vera honum hinsta kveðja
mín. Hvíli hann i friði.
Ekkju og börnum votta ég
dýpstu samúð.
(Hinn þýski texti kirkjuskáld-
skaparins hér að ofan, bænasöngn-
um, hljóðar efnislega á þessa leið
í lauslegri þýðingu: Hvíli í friði
allar sálir / þær sem lifðu í óttans
greipum / þær sem luku fögrum
draumi / saddar lífdaga eða vart
fæddar / burtkallaðar upp til him-
ins / og allar sálir hvíli í friði.)
Þorgeir Jónsson.
Minning:
Birgir O. Helgason
Fæddur 15. október 1923
Dáinn 22. janúar 1992
Þegar manneskja, sem manni
hefur þótt vænt um og þekkt alla
sína ævi, deyr fara ótal minningar
á kreik í huga manns.
Mig langar að minnast Birgis
Helgasonar, eða Bibba eins og ég
kallaði hann þegar ég var lítil, með
fáeinum orðum. Hann var alltaf
glæsilegur riddari í mínum augum.
Ég man hvað hann Bibbi var glæsi-
legur á að líta þegar hann setti upp
einkennishúfuna sem hann bar í
vinnunni. Ég ætlaði að giftast
manni eins og Bibba þegar ég yrði
stór, svo takinarkalaus var mín
barnslega aðdáun á honum. Ég
minnist ótal ánægjulegra samveru-
stunda með honum og Elsu móður-
systur minni, því oft var ég hjá
þeim hjónunum heilu dagana og
nætur. Ég minnist þess líka þegar
hann færði mér sorgarfregnina þeg-
ar amma mín dó. Þá hné ég í fang
hans og hann hélt á mér eins og
litlu barni alla leið heim til þeirra
Elsu. Þá var gott að gráta við öxl-
ina hans Bibba. Þegar ég svo gifti
mig og flutti til Sandgerðis voru
Elsa og Birgir ólöt við að koma í
sunnudagskaffi til okkar hjónanna,
en þegar við svo fluttumst aftur til
Reykjavíkur fækkaði því miður
samverustundum okkar og þær
urðu að lokum allt of fáar.
Elsku Elsa frænka, ég votta þér
og fjölskyldu þinni mína einlægu
samúð. Með Guð styrkja ykkur í
sorg ykkar.
Biessuð sé minning Birgis.
Hér hvílast þeir, sem þreyttir göngu luku
íþagnarbrag.
Ég minnist tveggja handa, er hár mitt struku
einn horGnn dag.
(Steinn Steinarr)
Hiida.
„Þá fyrst skiljum við dauðann
er hann leggur hönd á einhvern sem
við elskum .“ Madame de Stael.
Við heilsumst og fögnum, kveðj-
um og syrgjum, — það er gangur
lífsins.
Ótal spurningar hrannast upp í
hugann þegar fólk sem manni þyk-
ir vænt um er látið. Sjö ára afa-
stelpa sagði: „Af hveiju er Birgir
afi dáinn og ég sem er bara sjö ára?“
Birgir Olafur tengdafaðir minn
lést að kvöldi miðvikudags 22. jan-
úars eftir löng og erfið veikindi.
Hann var Austfirðingur, fæddur í
Fagradal í Breiðadal, en móðir hans
Guðlaug Björg Guðmundsdóttir var
frá Felli í sömu sveit. Faðir Birgis,
Helgi Ólafsson, er lært hafði út-
skurð, lést úr dreyrasýki þegar
Birgir var 11 ára gamall. Þá fTutt-
ist Birgir ásamt móður sinni að
Bessastöðum, þar sem Björg hóf
störf. Birgir átti tvö systkini, hálf-
bróður Svavar, sem faðir hans hafði
eignast áður en hann kvæntist og
alsystur Emelíu Benediktu. Auk
þess átti hann bróður, Stefán, sem
lést á fyrsta ári.
Birgir starfaði lengst af hjá
Strætisvögnum Reykjavíkur, síðast
sem birgðavörður. Hann var sér-
staklega heimakær maður og undi
sér best heima hjá konunni, sem
honum þótti vænt um, Elsu Kristínu
Guðlaugsdóttur frá Vestmannaeyj-
um. Alveg til hinstu stundar sýndí
hann henni þá ást og væntumþykju
sem hann hafði löngum gert. Hann
mat hana mikils og var það gagn-
kvæmt. í veikindum Birgis sat Elsa
hjá honum allar stundir og veitti
honum mikinn stuðning.
Birgir var greindur maður og
réttsýnn, en gat verið þungur á
bárunni gagnvart mönnum og mál-
efnum. Þar gætti stundum nokkurr-
ar stífni, en þó um leið ákveðins
sveigjanleika er svo'bar undir og
málin voru rædd.
Birgir og Elsa eignuðust fjórg
drengi. Hilmar, sem er búsettur í
Þýskalandi, Viðar, sem er búsettur
í Danmörku, Guðlaug Kristin og
eiginmann minn, Helga, sem eru
báðir búsettir í Kópavogi. Barna-
börnin eru orðin sex.
Við fjölskylda Birgis sem kveðj-
um hann í dag söknum þeirra góðu
stunda sem við áttum með honum,
við vitum að núna líður honum vel.
Una María Óskarsdóttir.