Dagblaðið Vísir - DV - 09.11.1988, Blaðsíða 5

MIÐVIKUDAGUR 9. NÓVEMBER 1988.
5
Fréttir
Sagan af fjölskyldunni
sem borin var út
- hvað verður um húsnæðislausa í Reykjavik?
„Það á að bera okkur út,“ kallar konan án þess að víkja úr dyragættinni. DV-mynd Brynjar Gauti
Það er rétt fyrir hádegi og heimil-
isfaðirínn situr við eldhúsborðið
og drekkur kaffi. Dyrabjallan
hringir en hann hreyfir sig ekki.
Dyrabjallan hringir aftur pg konan
kemur úr svefnherberginu. Á leið-
inni til dyra klæðir hún sig í nátt-
sloppinn.
Maðurinn heyrir að konan á
orðaskipti við tvo menn. Hann
þekkir málróm annars þeirra. Það
er lögfræðingurinn sem var á
nauðungaruppboðinu, hinn hljóm-
ar líka eins og embættismaður.
„Það á að bera okkur út,“ kallar
konan hásri röddu. Það hlaut að
koma að þessu, hugsar maðurinn
upphátt og lýkur við kaffið. Hann
gengur fram í forstofu þar sem
konan stendur í dyragættinni eins
og til að vama mönnunum tveim
inngöngu. „Okkur er sagt að fara
út strax,“ segir konan og er æst,
„þeir eru með menn til að bera
okkur út,“ heldur hún áfram. Mað-
urinn stingur hausnum út um
dyragættina og sér flutningabíl á
bfiastæðinu. Við mennina tvo segir
hann: „Gefið okkur séns að pakka
saman, við fórum.“
Krakkamir eru í skólanum og
þegar þeir koma heim eftir hádegi
er fjölskyldan á götunni.
Ódýrustu íbúðirnar
í Reykjavík búa tæplega fjörutíu
einstaklingar og fjölskyldur í
verkamannabústöðum sem eru
þegar seldir ofan af þeim. íbúðirnar
voru seldar á nauðungamppboði
vegna vanskila eigenda. Fólkið
þráast við að yfirgefa húsnæðið
þótt íbúðunum hafi verið úthlutað
á ný.
„Það hefur enn ekki komið tfi
þess að við bókstaflega bemm fólk
út. Þegar við mætum á staðinn með
fógeta og flutningamenn fer fólkið
sjálfvfijugt," segir maður sem
starfar á vegum verkamannabú-
staða. Páll R. Magnússon, formað-
ur stjórnar Verkamannabústaða,
segir að allar líkur séu á að tvær
tfi þrjá fjölskyldur verði að bera
út með valdi, fólkið sýnir ekki á sér
fararsnið með góðu.
Það fólk, sem missir verka-
mannabústaði, á í fá hús að venda.
Verkamannabústöðum er úthlutað
til fólks sem er með lægstu tekjurn-
ar og ekki er hægt að búast við að
fá hagstæðari íbúð en verka-
mannabústað. Ef fólk missir það
húsnæði á það verulega erfitt.
Óheppni, óreiða og
óheiðarleiki
Hvers vegna missir fólk íbúð í
verkamannabústað sem kostar í
kringum tíu þúsund krónur á mán-
uði að halda? Það er lægri upphæð
en maður borgar fyrir nokkra
leiguíbúð á frjálsum markaði.
„Stjórn Verkamannabústaða
krefst aldrei nauðungarsölu á íbúð-
um. Öll uppboðin eru komin til
vegna þess að aðrir lánardrottnar
krefjast þess,“ segir Páll R. Magn-
ússpn.
„Ég vil skipta vanskilafólkinu í
þrjá hópa,“ segir starfsmaður
Verkamannabústaða, „í fyrsta lagi
greindarlaust undirmálsfólk sem
kann ekki fótum sínum forráð; í
öðru lagi fólk sem lendir í peninga-
vandræðum vegna eymdar og
bjargleysis; í þriðja lagi eru það
hreinir skúrkar sem notfæra sér
velferðarkerfið út í ystu æsar og
eru tilbúnir að bijóta alla samn-
inga geti þeir hagnast á því. Það
er erfiðast að eiga við þá síðast-
töldu.“
Páll vill bæta fjórða hópnum við
og segir sumt fólk missa íbúðina
Fréttaljós
Páll Vilhjálmsson
sína vegna þess að það skrifar upp
á víxil fyrir einhvern annan sem
ekki borgar lánið og víxillinn fellur
á ábyrgðarmann. „Það er sárast að
horfa upp á það þegar gengið er að
heimili fólks fyrir það eitt aö það
skrifar upp á víxil. Stundum er það
einhver úr fjölskyldunni sem seldi
víxilinn og málið verður mjög per-
sónulegt," segir Páll.
Enn fremur segist Páll vita tfi að
fólk hafi tapað íbúð sinni þegar það
hafi ráðist í atvinnurekstur eins og
á myndbandaleigu og sölutumi.
Reksturinn hafi endað í gjaldþroti
og íbúðarmissi.
íbúðirtapast
vegna smáskulda
Það eru nokkur dæmi þess að
eigendur verkamannabústaða
missi íbúðir sínar fyrir skuld sem
hleypur á bfiinu 40-60 þúsund
krónur. Veðbókarvottorð gefa upp-
lýsingar um þær kröfur sem leiöa
til nauðungaruppboðs. Á einu veð-
bókarvottorði kemur fram að mað-
ur missti heimili sitt á nauðungar-
uppboði vegna þess að hann skuld-
aði húsgagnaverslun 20 þúsund
krónur, bókaklúbbi 15' þúsund
krónur og heimilistækjaverslun 15
þúsund krónur. Samtals eru þetta
50 þúsund krónur.
„Þessi maður hefði getað samið
um greiðslu á þessari smáskuld en
hafði annaðhvort ekki rænu á því
eða hann hreinlega vildi það ekki,“
segir lögfræðingur sem þekkir vel
til þessara mála.
Þegar fólk kaupir vörur með af-
borgunum og borgar ekki víxla á
gjalddaga geta fyrirtæki fengið
dómsúrskurð sem leyfir að eigur
þessa fólks verið seldar á nauðung-
aruppboði. Oft á fólk ekki annað
en íbúðina sína og því fer hún á
uppboð.
Stjórn Verkamannabústaöa á
forkaupsrétt á íbúðum í verka-
mannabústaðakerfinu. Þennan
forkaupsrétt nýtir stjórnin sér nær
undantekningarlaust. Fyrstu veð-
réttina á Byggingasjóður verka-
manna sem lánar til íbúðarkaupa.
Þegar Byggingasjóður hefur fengiö
sitt af uppboðssölunni er vanalega
lítið sem stendur eftir til að borga
öðrum kröfuhöfum.
í verkamannabústöðum er ein-
göngu um að ræða söluíbúðir og
óheimilt er að leigja þær. Stjórn
Verkamannabústaða lætur gera
nauðungarseldu íbúðina upp og
úthlutar henni til nýrra eigenda.
Yfir fimm hundruð umsóknir bíða
afgreiðslu.
En hvaö verður um fyrra heimil-
isfólk?
Beðið á hótelherbergi
Þegar annað þrýtur leita húsnæðis-
lausir til borgarinnar. Ingibjörg
Sólrún Gísladóttir á sæti í félags-
málaráði og hún segir aö þess séu
dæmi aö húsnæðislaust fólk bíði á
hótelherbergi á meðan Félagsmála-
stofnun aðstoði það við að leita aö
framtíðarhúsnæði.
Ingibjörg segir að yfirvöld verði
alltaf að aðstoða ákveðinn hóp
fólks sem standi vegalaust. Hún
staðfestir að fólk missi húsnæði
sitt í verkamannabústöðum ýmist
vegna bjargleysis, fjármálaóreiðu
eða að það hreinlega hafi ekki •
stjórn á sínum málum.
Borgin er með 600 íbúðir sem
leigðar eru til fólks sem ekki á í
annað hús að venda. Það er mikil
aðsókn í þessar íbúðir og komast
færri að en vfija.
Birgir Ottósson, húsnæðisfulltrúi
borgarinnar, segir að leiga fyrir
þriggja herbergja íbúð á vegum
borgarinnar sé um 12.500 krónur á
mánuði með hita. Þetta er álíka
upphæð og aíborgun af verka-
mannabústaö. Munurinn er sá að
lánardrottnar geta ekki gengið að
leiguíbúðum fólks, aðeins eignar-
íbúðum.
Einstæð móðir tapar
húsnæði vegna svika
Einstæð móðir, rúmlega tvítug,
var húsnæðislaus í Reykjavík.
Henni bauðst þokkaleg íbúð í vest-
urbænum. Til þess að fá íbúðina
varð móðirin að skrifa upp á
skuldabréf fyrir þriggja ára leigu-
greiðslu.
Konan var ekki fyrr búin að fá
tilkynningu um fyrstu afborgun á
skuldabréfinu frá banka, sem hafði
keypt bréfið, en henni var sagt að
hún yrði að flytja úr íbúðinni. Ibúð-
in er verkamannabústaður en með
öllu er óheimilt að leigja út verka-
mannabústaði.
Lögfræðingur Verkamannabú-
staða, Gylfi Thorlacius, segir ein-
stæðu móðurina hafa lent í svika-
hrappi sem gegndarlaust svíkur þá
samninga sem hann gerir. Maður-
inn býr sjálfur í verkamannabú-
stað sem seldur var ofan af honum
á nauðungaruppboði fyrir þrem
árum. Hann neitar að flytja úr
sinni íbúð og ekki gerir hann upp
skuldirnar sem leiddu tfi nauðung-
aruppboðs. Þegar þessi maöur fékk
fyrir skömmu annan verkamanna-
bústað í arf eftir ættingja sagðist
hann ætla að gera upp sín fyrri
mál með arfinum.
Áður en hægt var að ganga frá
sölunni á verkamannabústaðnum
var maðurinn búinn að leigja ein-
stæðu móðurinni íbúðina og hafði
látið hana skrifa upp á þriggja ára
skuldabréf fyrir leigunni. Skulda-
bréfið seldi hann í banka og veit
enginn hvað orðið hefur af pening-
unum.
Eftir situr einstæð móðir sem
verður að flytja úr nýfengnu hús-
næði og skuldar í ofanálag leigu-
greiðslur þrjú ár fram í tímann.
-pv
600 íbúðareigendur
fá neyðarlán til
að bjarga heimilinu
Yfir 600 einstaklingar og tjöl- ust í greiðsluþrot vegna aöstæðna
skyldur hafa á þessu ári fengið sem ekki varð ráöiö við og fólkinu
neyðarlán vegna þess að fólkið átti sjálfu ekki að kenna.
á hættu aö missa heimili sín á Húsnæðisstofnun er i ár búin aö
nauðungaruppboði. Þetta kemur veita rúmlega þijá milljarða til
fram í skýrslu Húsnæðisstofnunar fólks sem var komiö í algjört
ríkisins. greiðsluþrot.
Þriðjungur þessa fólki var að Þrírafhveijumfjórumþiggjend-
glata húsnæði sínu vegna ástæðna um neyðarlána búa á þéttbýlis-
á borð við fjármálaóreiðu, óskyn- svæðum á suðvesturhomi lands-
samleja fjárfestingu og ofneyslu. ins.
Flestir sem fá neyðarlánin, 400 -pv
einstaklingar og fjölskyldur, kom-