Dagblaðið Vísir - DV - 23.11.1996, Blaðsíða 30

30
LAUGARDAGUR 23. NÓVEMBER 1996 JjV
útlönd
Framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna um andstöðu Bandaríkjanna gegn endurkjöri hans:
Engin niðurlæging
heldur orða á brjóstið
Boutros Boutros-Ghali, framkvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna, á leið frá hádegisverði með fulltrúum Öryggisráðs-
ins sama dag og Bandarfkjamenn beittu neitunarvaldi sínu gegn endurkjöri hans.
Stuðningsmenn endurkjörs Eg-
yptans Boutros Boutros- Ghali í
embætti framkvæmdastjóra Sam-
einuðu þjóðanna eru ekki á því að
gefast upp þrátt fyrir að Bandaríkin
hafi beitt neitunarvaldi sínu.
Bandarikin segjast vilja fá nýjan
stjórnanda sem endurskipuleggi
betur rekstur Sameinuðu þjóðanna.
Bandarísk yfirvöld, sem skulda
Sameinuðu þjóðunum rúman millj-
arð dollara, segja að eina leiðin til
að fá þingið til að greiða skuldimar
sé að fá nýjan mann í framkvæmda-
stjórastólinn. Sú staðreýnd að
Bandaríkin fengu ekki sæti í 16
manna ráðgjafarnefnd Sameinuðu
þjóðanna um skipulag og fjárlög er
sögð hafa hert þau í afstöðu sinni
gegn Boutros-Ghali, þó svo að hann
hafi ekki tekið þátt í atkvæða-
greiðslunni í byrjun nóvember.
„Þetta er sönnun þess að við þurf-
um nýjan framkvæmdastjóra," er
haft eftir bandarískum embættis-
manni. Fæstir stjórnarerindrek-
anna hjá Sameinuðu þjóðunum
skildu þessa röksemdafærslu.
Arababandalagið hefur gefið í
skyn að afstaða Bandaríkjanna
kunni að hafa áhrif á hagsmuni
þeirra í löndum araba. Fulltrúar
fjölmargra Afríkuríkja hafa lýst því
yfir að þeir muni stinga upp á
Boutros Boutros-Ghali aftur og aft-
ur.
Sovátríkin beittu
neitunarvaldi gegn
Trygve Lie
En þó svo að stuðningsmenn
Boutros-Ghali minni á að Norðmað-
urinn Trygve Lie hafi verið endur-
kjörinn gegn neitunarvaldi Sovét-
ríkjanna árið 1950 var hið pólitíska
andrúmsloft allt öðruvísi þá. Valda-
hlutfollin milli Öryggisráðs Samein-
uðu þjóðanna og allsherjarþingsins
voru einnig önnur en nú.
Lie, sem var kjörinn fram-
kvæmdastjóri Sameinuðu þjóðanna
árið 1946 til fimm ára, naut í upp-
hafi stuðnings Sovétríkjanna til
endurráðningar. En er Kóreustríðið
braust út í júní 1950 og Sameinuðu
þjóðirnar lögðu blessun sína yfir að
sent yrði herlið undir forystu
Bandaríkjamanna til þess að hrekja
Norður-Kóreumenn á brott snerust
yfirvöld í Moskvu gegn Lie. Þegar
kom að því að fulltrúar Öryggis-
ráðsins greiddu atkvæði með Lie
beittu Sovétríkin neitunarvaldi
sínu. Þrátt fyrir niðurstöðu at-
kvæðagreiðslu Öryggisráðsins sam-
þykkti allsherjarþingið endurkjör
Lies til þriggja ára.
Bandaríkin og aðrir stuðnings-
menn Lies fullyrtu að þetta væri
fullkomlega löglegt þar sem hann
hefði ekki verið ráðinn til nýs kjör-
tímabils heldur hefði fyrra kjör-
tímabil hans verið framlengt.
Sagði af sér vegna
erfiðrar stöðu
En í kjölfarið varð staða Lies og
Sameinuðu þjóðanna svo erfið að
hann tilkynnti í nóvember 1952 að
hann hygðist segja af sér áður en
ráðingartímabilinu lyki.
Margir stjórnarerindrekar eru
þeirrar skoðunar að, eins og Lie,
myndi Boutros-Ghali fá atkvæði
mikils meirihluta Allsherjarþings-
ins ef greiða ætti atkvæði um fram-
lengingu á kjörtímabili hans sem
lýkur 31. desember næstkomandi.
Völd Öryggisráðsins hafa hins veg-
ar aukist gífurlega á meðan völd
allsherjarþingsins hafa minnkað.
Og ekki þykir víst að hægt sé að
leika sama leik og 1950 þó svo að
fjórtán af fimmtán fulltrúum Örygg-
isráðsins hafi greitt atkvæði með
öðru kjörtímabili Boutros-Ghali.
Sjálfur lítur Boutros Boutros-
Ghali á sig sem fulltrúa þriðja
heimsins gegn eina stórveldinu sem
eftir er. Hann er ákveðinn í að sækj-
ast eftir endurkjöri, þó svo að mögu-
leikamir séu litlir.
Ekki niðurlæging
heldur orður á brjóstið
Náinn samstarfsmaður Boutros-
Ghali sagði núna í vikunni að í aug-
um stuðningsmanna hans væri af-
staða Bandaríkjanna tákn um heið-
ur og alls engin niðurlæging. Þó svo
að neitunarvaldinu yrði beitt á ný
myndi framkvæmdastjórinn ekki
líta á það sem vanvirðu heldur sem
fleiri orður til að næla á brjóstið.
Framkvæmdastjórinn er stoltur
maður og hann er sagður hafa orðið
mjög sár þegar Bandaríkin til-
kynntu honum síðastliðið vor að
hann gæti ekki búist við að gegna
stöðu sinni eitt kjörtímabil í viðbót.
Hafnaði tillögu
um framlengingu
Hann hafnaði tillögu um fram-
lengingu i eitt ár sem lögð var fram
til að hann gæti hætt á virðing-
arfullan máta eftir 75 ára afmælis-
dag sinn. Síðan hefur hann fengið
hundruð bréfa og símtöl frá Banda-
ríkjamönnum og fólki ails staðar að
úr heiminum sem lýst hefur yfir
stuðningi við hann. Vegna stuðn-
ingsyfirlýsingar Einingarsamtaka
Afríkuríkja leit Boutros-Ghali á það
sem skyldu sína að bjóða sig fram
þrátt fyrir afstöðu Bandaríkjanna.
En við vini sína hefur hann lýst því
yfir að hann eigi enga von gegn
stórveldinu sem skuldar Sameinuðu
þjóðunum mest allra.
Bent hefur verið á að þolinmæði
Öryggisráðs Sameinuðu þjóðanna
sé reyndar ekki þrotlaus og það eru
teikn á lofti að aðrir áhugamenn um
embættið komi bráðum fram í dags-
ljósið. Yfirvöld í Ghana hafa nú þeg-
ar tilkynnt að þau séu reiðubúin að
stinga upp á Ghanamanninum Kofi
Annan sem er yfirmaður starfsemi
friðargæslusveita Sameinuðu þjóð-
anna.
Skiptar skoðanir um
fall framkvæmdastjór-
ans
Innan herbúða samtakanna eru
svolítið skiptar skoðanir um fall
framkvæmdastjórans. Sumir segja
hann hafa verið ráðrikan yfirmann
er hafi komið sér upp hirð ráðgjafa
sem kvarta undan þvi að hann fari
yfirleitt ekki að ráðum þeirra.
Boutros-Ghali vakti fyrst athygli
á alþjóðavettvangi þegar hann
fylgdi Anwar Sadat Egyptalandsfor-
seta til Jerúsalem 1977. En þar sem
Boutros-Ghali var kristinn gat hann
aldrei sóst eftir háu embætti í Eg-
yptalandi sem er íslamskt ríki.
Hann var þó gerður að aðstoðarfor-
sætisráðherra um þær mundir sém
hann sóttist eftir embætti fram-
kvæmdastjóra Sameinuðu þjóð-
anna.
Margfaldur
milljónamæringur
Boutros-Ghali, sem er 74 ára, er
barnabam fyrrum forsætisráðherra
Egyptalands sem var myrtur 1904
þegar landið var verndarsvæði
Bretlands. Framkvæmdastjórinn og
kona hans, Leia, eru bæði margfald-
ir milljónamæringar. Þau hafa
aldrei sóst eftir samkvæmislífinu í
New York eins og fyrirrennarar
þeirra, Javier Perez de Cuellar og
kona hans, Marcela. Boutros-Ghali
líður betur í París, hann nam við
Sorbonneháskólann og reynir að
kom þar við í stórborginni í öllum
ferðum sínum til Evrópu. í París
getur hann yfirleitt reitt sig á að
háttsettir stjórnarmeðlimir bjóði
hann velkominn. Orðrómur er á
kreiki um að Jacques Chirac Frakk-
landsforseti hafi í pokahorninu
embætti handa Boutros-Ghali innan
samtaka frönskumælandi ríkja.
Aðrir kandídatar
Samkvæmt hefðinni eiga Afríku-
menn rétt á því að vænta þess að
einhver frá þeirra áifu gegni stöðu
framkvæmdastjóra næstu fimm
árin þar sem fyrri framkvæmda-
stjórar hafa setið tvö kjörtímabil.
Auk Ghanamcmnsins Kofis Annans
hafa ýmsir verið nefndir til sögunn-
ar sem mögulegir eftirmenn
Boutros-Ghalis. Meðal þeirra eru
Salim Ahmed Salim frá Tansaníu,
sem er framkvæmdastjóri Einingar-
samtaka Afríkuríkja, James Jonah,
sendiherra Sierra Leone hjá Sam-
einuðu þjóðunum og fyrrum aðstoð-
arframkvæmdastjóri Sameinuðu
þjóðanna, og Graca Machel, ekkja
Samoras Machels, forseta Mósam-
biks, og náin vinkona Nelsons
Mandela Suður-Afríkuforseta.
Byggt á Reuter, Financial Times
og Guardian.
Madeleine Albright, sendiherra Bandaríkjanna hjá Sameinuðu þjóðunum,
fékk þau fyrirmæli frá ríkisstjórn sinni að beita neitunarvaldi til að koma í veg
fyrir endurráðningu Boutros-Ghalis. Símamyndir Reuter