Morgunblaðið - 30.01.2008, Blaðsíða 4

4 MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Eftir Ómar Friðriksson
omfr@mbl.is
MUN minni ávöxtun varð í fyrra af
flestum séreignasparnaðarleiðum
sem bankarnir bjóða en á árinu 2006.
Bankarnir bjóða fjölmargar leiðir í
lífeyrissparnaði, með mismikilli
áhættu. Skv. upplýsingum einstakra
sjóða eru nokkur dæmi um að ein-
stakar ávöxtunarleiðir hafi skilað
neikvæðri raunávöxtun í fyrra vegna
þeirra miklu sveiflna sem hafa verið
á mörkuðum. Það þýðir einfaldlega
að höfuðstóll sparnaðarins dróst
saman. Sparnaðarleiðir sem taka
minni áhættu skiluðu hins vegar
betri ávöxtun. Aðeins Íslenski lífeyr-
issjóðurinn (Landsbankinn) skilaði
jákvæðri raunávöxtun allra leiða.
Nokkrar ávöxtunarleiðir annarra
báru nafnávöxtun á bilinu 1 til 5%
(sjá dæmi í meðfylgjandi töflu).
Verðbólga í fyrra var um 5,8% og því
ljóst að raunávöxtun þeirra sparnað-
arleiða var neikvæð.
Umbunað á lengri tíma
Almenni lífeyrissjóðurinn sem er í
vörslu Glitnis, býður nokkrar ávöxt-
unarleiðir. Ávöxtun verðbréfasafns-
ins var í takt við þróun á verðbréfa-
mörkuðum og eignasamsetningu
hvers safns, að sögn Gunnars Bald-
vinssonar, framkvæmdastjóri sjóðs-
ins. Svonefnt Ævisafn IV, sem
ávaxtar eignirnar að stórum hluta í
stuttum óverðtryggðum skuldabréf-
um skilaði bestu ávöxtuninni, en
safnið hækkaði um 12,8% að nafn-
virði. Raunávöxtunin var 6,5%. Ævi-
söfn I og II sem eiga hátt hlutfall í
hlutabréfum og löngum skuldabréf-
um, hækkuðu hins vegar lítið. Gengi
Ævisafns I hækkaði um 1,4% að
nafnvirði og var raunávöxtunin því
neikvæð um 4,2% og Ævisafn II um
1,7%. Raunávöxtunin var neikvæð
um 4%. Stærsti hluti eignasafnsins
er í þessum tveimur leiðum.
„Þeir sem eru að fjárfesta til
lengri tíma í hlutabréfum mega alltaf
búast við árum þar sem ávöxtun er
lág en á löngum tíma fá þeir umbun í
formi hærri ávöxtunar yfir lengra
tímabil,“ segir Gunnar. „Við ráð-
leggjum fólki að velja safn eftir aldri
þannig að þeir sem eru ungir og hafa
langan sparnaðartíma velji söfn með
háu vægi hlutabréfa og ef sparnaðar-
tími er mælikvarði á áhættuþol – eru
þá tilbúnir að taka á sig sveiflur,“
segir Gunnar. Það er til marks um
sveiflurnar til skamms tíma, að sú
leið sem var með 4,2% neikvæða
raunávöxtun í fyrra skilaði tæplega
22% ávöxtun 2006.
Vindasamt ár að baki
Íslenski lífeyrissjóðurinn, sem
rekinn er af Landsbankanum, býður
upp á fjórar mismunandi ávöxtunar-
leiðir fyrir viðbótarlífeyrissparnað.
,,Við skiluðum jákvæðri raunávöxtun
á öllum okkar leiðum í fyrra,“ segir
Tómas N, Möller, forstöðumaður
Verðbréfa- og lífeyrisþjónustu
Landsbankans. Nafnávöxtun ein-
stakra leiða var frá 7,9% til 14% og
því ljóst að sé miðað við 5,8% verð-
bólgu í fyrra skiluðu allar ávöxtunar-
leiðirnar jákvæðri en ólíkri raun-
ávöxtun. ,,Síðasta ár var nokkuð
vindasamt. Það byrjaði með ágætum
hækkunum á mörgum mörkuðum en
svo gaf heldur á þegar kom fram á
haustið. Skýringin á því að ólík
ávöxtun varð á þessum leiðum er sú
að þær hafa hvert sitt markmið,“
segir Tómas. Í leið sem nefnist Líf 1
er fjárfest hlutfallslega mest í hluta-
bréfum. Nafnávöxtun hennar í fyrra
var 8,1%. Hlutfall hlutabréfa fer svo
minnkandi í fjárfestingum þeirra
sem valið hafa sparnaðarleiðirnar
Líf 2 og Líf 3 og Líf 4 fjárfestir ein-
göngu í skuldabréfum og innlánum.
Er sú leið hugsuð fyrir fólk sem er að
nálgast töku lífeyris eða er þegar
farið að taka út lífeyri. Tómas bendir
á að leiðir þar sem hlutabréf vega
þyngra í fjárfestingunni eru heldur
áhættusamari og ávöxtun þeirra
sveiflast heldur meira en á móti komi
að þær gefi að jafnaði af sér mun
betri ávöxtun þegar til lengri tíma er
litið. ,,Við getum þakkað góðan ár-
angur af agaðri fjárfestingarstefnu,
virkri stýringu sem er í höndum
reyndra sérfræðinga Eignastýringa-
sviðsins Landsbankans og að okkur
hefur lánast að taka réttar ákvarð-
anir, bæði hvað varðar innlendar og
erlendar hlutabréfafjárfestingar,
gjaldeyrisvarnir og skuldabréfa-
kaup,“ segir Tómas. Hann segir
viðbúið að þeir sem velja sér sparn-
aðarleiðir sem byggjast á blandaðri
fjárfestingu í hlutabréfum og
skuldabréfum finni fyrir því til
skemmri tíma litið þegar kreppir að
á innlendum og alþjóðlegum fjár-
málamörkuðum eins og raunin hefur
verið að undanförnu. Hann bendir þó
á að heimildir sjóðsstjóra Íslenska
lífeyrissjóðsins séu nokkuð rúmar til
að draga úr áhættustigi þegar fjár-
málaumhverfið er jafn erfitt og raun
ber vitni og er það meðal annars
ástæða þess hversu vel gekk að
ávaxta fjármuni sjóðfélaga síðastlið-
ið ár. ,,En það er mikilvægt að hafa í
huga að þetta er langtímasparnaður
og bæði reynsla okkar og rannsóknir
sýna að ávöxtun ræðst að langmestu
leyti af fjárfestingarstefnu frekar en
tímasetningu einstakra verðbréfa-
kaupa. Þess vegna leggjum við
áherslu á að fylgja fjárfestingar-
stefnunni og nýta sérfræðiþekkingu
sjóðsstjóranna til að hagnast á sveifl-
um sem eru óhjákvæmilegar þegar
fjárfest er á fjármálamörkuðum,
jafnvel þó að það þýði tímabundið
lakari ávöxtun þegar markaðir
lækka. Þessi blandaða leið skilar
mun betri ávöxtun til lengri tíma lit-
ið.“
Misjafn árangur
,,Almennt má segja að við bjóðum
upp á 8 mismunandi fjárfestingar-
stefnur og þær komu misjafnlega út í
fyrra,“ segir Marinó Tryggvason,
forstöðumaður eignastýringar fag-
fjárfestinga hjá Kaupþingi, um
ávöxtun lífeyris- og séreignarsjóða í
vörslu Kaupþings.
Hæsta ávöxtunin eða um 13%
nafnávöxtun, var af fjárfestingar-
stefnu þar sem inneign sjóðfélaga er
bundin í innlánum. Aftur á móti var
raunávöxtun af fjárfestingarstefnu
sem eingöngu fjárfestir í erlendum
hlutabréfum neikvæð um 5% í fyrra.
Marinó bendir á að ávöxtunin skv.
þeirri stefnu hafi verið ögn hærri en
ávöxtun heimsvísitölu hlutabréfa og
því í samræmi við markaðsaðstæður.
Sveiflurnar eru miklar. Erlendu
hlutabréfin, sem skiluðu neikvæðri
ávöxtun í fyrra, gáfu t.d. af sér 37%
ávöxtun árið á undan. ,,Hjá okkur
voru tvær stefnur af átta með nei-
kvæða ávöxtun 2007 en fáir sjóð-
félagar hafa valið þær stefnur,“ segir
Marinó. Margir velja fjárfestingar-
stefnu fyrir séreignasparnað sinn
þar sem 40% eignanna eru í hluta-
bréfum en ávöxtun hennar var rúm
2%. ,,Mjög margir hafa einnig valið
sér þá stefnu sem byggist að stærst-
um hluta á innlánum. Þar var ávöxt-
un um 13%. Flestir sjóðfélagar hafa
valið þessar stefnur,“ segir hann.
Marinó leggur áherslu á að lífeyr-
issparnaður er langtímafjárfesting
en sú tilhneiging sjóðfélaga að skipta
um fjárfestingarstefnu þegar ávöxt-
un hefur verið slök getur verið vara-
söm. ,,Ef við gefum okkur að til
lengri tíma verði ávöxtun hlutabréfa
hærri en ávöxtun skuldabréfa eins
og verið hefur í langan tíma er mjög
varhugavert að ráðleggja fólki að
selja hlutabréf í kjölfar lækkunar.
Það þarf ekki endilega að vera rangt
að skipta um fjárfestingarstefnu og
minnka áhættuna en mikilvægast af
öllu er að gera sér vel grein fyrir
áhættunni þegar stefna er valin. Líf-
eyrissparnaður er langtímasparnað-
ur og það er því engum til hags og
síst sjóðfélögum sjálfum að gera of
mikið úr sveiflum á ávöxtuninni yfir
mjög stutt tímabil.“
Ávöxtun af lífeyrissparn-
aði minnkaði verulega









 

 
  

  

  




 
 

 
 
!"#


 

 





 
 $ %&
 $ %&
 $ %&
  
!  
!  
!  
!  
!  
 
    

 

   !
HÉRAÐSDÓMUR Reykjaness úr-
skurðaði í gær Pólverja, sem grun-
aður hefur verið um að valda bana-
slysi með því að aka á Kristin Veigar
Sigurðsson, 4 ára dreng í Reykja-
nesbæ, í áframhaldandi farbann til
12. febrúar. Lögreglan á Suður-
nesjum fór fram á farbann til 26.
febrúar en dómurinn varð ekki við
þeirri kröfu.
Farbannsúrskurðinn hefur verið
kærður til Hæstaréttar af hálfu hins
kærða og af hálfu rannsóknaraðila.
Slysið varð í lok nóvember og
stakk ökumaður bílsins af frá vett-
vangi. Rannsókn hefur sýnt fram á
hvaða bíl var ekið í tilgreint sinn en
ekki hver var undir stýri. Hinn grun-
aði hefur neitað sök um að hafa ver-
ið við stýrið.
Við rannsókn málsins fundust efn-
isþræðir á bílnum og voru þeir send-
ir til tæknirannsóknar hjá norsku
lögreglunni. Niðurstaða staðfestir
að þræðirnir voru úr fötum drengs-
ins sem lést.
Fallist á far-
bannskröfu
„ÞAÐ sem fyrst er að segja
um frumvarpið er að hér er
efni sem getur orðið að
góðri menntastefnu, ef vel
tekst til,“ segir Aðalheiður
Steingrímsdóttir, formaður
Félags framhaldsskóla-
kennara, en félagið hefur
sent frá sér umsögn um
frumvarp menntamálaráð-
herra til framhaldsskóla-
laga.
Margt í frumvarpinu segir Aðalheiður óljóst,
vísi til framtíðar og eigi eftir að útfæra eftir að
ný lög um framhaldsskóla hafa verið samþykkt
á Alþingi.
Hún nefnir til að byrja með tillögu um að
endurskoða einingakerfi framhaldsskólans.
„Alþingi fer auðvitað ekki í það að búa til ein-
ingakerfi fyrir framhaldsskólann heldur á
þessi vinna að fara fram þegar ný lög hafa ver-
ið samþykkt fyrir skólastigið.“ Þetta segir hún
vera mjög stórt mál sem hafi mjög mikil áhrif á
nám nemenda og skólastarfið almennt. „Þann-
ig að þetta er eitt af mörgum stórum málum
sem felast í frumvarpinu sem er bara á hand-
ritsstigi og á algerlega eftir að ákveða hvort
verður farið í og þá hvernig,“ segir Aðalheiður.
Hún segir mikilvægt að ráðuneytið og stjórn-
völd færi skýrari rök fyrir því að þetta verði
gert en gert er í frumvarpinu.
Þversögn í hugsuninni
„Þarna er boðuð mjög stór breyting í að gera
námsframboð dreifstýrðara,“ segir Aðalheið-
ur, „þannig að ábyrgðin á uppbyggingu og
mótun námsframboðs færist til skólanna úr
menntamálaráðuneytinu. Okkur finnst þetta
vera góð áform og í samræmi við það sem talað
hefur verið um í langan tíma.“ Öllu verra segir
hún hvernig frumvarpið tekur á dreifstýring-
unni. „Annars vegar er talað um að skólarnir
fái aukið frelsi og sjálfstæði til að móta sínar
áherslur en á hinn bóginn er mikil þversögn í
hugsun frumvarpsins um þetta því ekki er
hægt að skilja hana öðruvísi en stjórnvöld ætli
sér að gera þrennt í senn; leggja línurnar um
dreifstýringu í aðalnámskrá, staðfesta náms-
brautarlýsingar skólanna og líka að setja við-
miðunarnámsbrautarlýsingar fyrir skólana.“
Þetta segir Aðalheiður að sé andstætt mark-
miðum frumvarpsins um aukið frelsi og sjálf-
stæði skólanna.
Enn óvissa um stúdentsprófið
Mikil umræða hefur verið á undanförnum
árum um styttingu námstíma til stúdentsprófs.
„Þessi áform voru sett fram í skýrslu sem kom
út árið 2004 og tengdust þar skerðingu náms.
Frumvarpið boðar ennþá ákveðna óvissu um
það hvort þessum áformum hafi endanlega
verið ýtt til hliðar eða ekki,“ segir Aðalheiður,
„því frumvarpið tilgreinir hvorki einingafjölda
né námstíma til stúdentsprófs.“ Félag fram-
haldsskólakennara hefur talað fyrir því árum
saman að nemendur geti ráðið sínum náms-
hraða. „Við höfum ekkert á móti því að þeir
nemendur sem það geta fari á styttri tíma í
gegnum sitt nám. Við höfum á hinn bóginn all-
an tímann talað gegn því að aukinn sveigjan-
leiki rýri gæði námsins. Það er mjög gott að
gera námstímann sveigjanlegri en það má ekki
gera það á kostnað inntaks námsins.“
Í frumvarpinu er gerð tillaga um tiltekinn
kjarna í námi til stúdentsprófs. Sá kjarni verði
á öllum námsbrautum enska, íslenska og
stærðfræði. „Við viljum gjarnan sjá aðra nálg-
un í þessum efnum,“ segir Aðalheiður. „Það er
að teknar verði upp tillögur Evrópusambands-
ins og OECD um tiltekna lykilfærniþætti í
námi allra nemenda,“ segir hún og nefnir í því
samhengi móðurmál, erlend tungumál, stærð-
fræði og raungreinar, tjáningu, samskipti o.fl.
„Við viljum að skólarnir fái það verkefni að út-
færa þessa færniþætti í námi allra nemenda og
við þeirra hæfi,“ segir Aðalheiður.
„Það er vissulega margt í þessu frumvarpi
sem er gott,“ segir hún, „en skýrari hugsun
verður að koma fram í mörgum málum.“
Umsögnin í heild er á vef Kennarasambands
Íslands, www.ki.is.
Frumvarpið er efni í menntastefnu
 Í umsögn Félags framhaldsskólakennara kemur fram gagnrýni á frumvarp til framhaldsskólalaga að
ýmsu leyti  Margt gott en skýrari hugsun verður að koma fram í mörgum málum, segir formaðurinn
Aðalheiður
Steingrímsdóttir
Árvakur/Eyþór
♦♦♦
Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, IMF,
hefur fært spá sína um hagvaxt-
arhorfur í heiminum árið 2008 nið-
ur í 4,1%. Áður hljóðaði spáin upp á
4,4% hagvöxt en árið 2007 var vöxt-
urinn 4,9%. Sjóðurinn segir ástæð-
ur niðurfærslunnar að rekja til vax-
andi óróa á fjármálamörkuðum og
veikingar bandaríska hagkerfisins.
Auk þess geti minni hagvöxtur í
Kína orðið til þess að hagkerfið of-
hitni. Reiknað er með 10% hagvexti
í Kína í ár og að hann verði sem
fyrr mestur þar í landi.
Nú gerir IMF ráð fyrir að vöxtur
í Bandaríkjunum verði 1,5% í ár en
talið er að hann hafi verið 2,2% í
fyrra. Sömu sögu er að segja um
Evrópusambandssvæðið en þar er
reiknað með að vöxturinn verði
1,6% í ár en talið er að hann hafi
verið 2,6% á síðasta ári.
Í skýrslunni segir að verðbólga í
Evrópu sé enn mikið áhyggjuefni
og að evrópski seðlabankinn hafi
sinnt hlutverki sínu vel. Hið sama
er sagt um bandaríska seðlabank-
ann, að stýrivaxtalækkun hans í síð-
ustu viku hafi verið viðeigandi og
hjálpleg bandaríska hagkerfinu.
IMF telur
horfurnar
versnandi