Morgunblaðið - 30.01.2008, Blaðsíða 18

Kassakveðja
Margir gefendur
settu fjöl-
skyldumynd
ásamt
stuttri
kveðju sem
börnunum
fannst mjög
áhugavert að
virða fyrir sér.
sterk áminning um það hvað við Ís-
lendingar höfum það gott miðað við
marga aðra. Erfitt er að upplifa þær
aðstæður sem lítil saklaus kríli mega
búa við enda var auðséð í augum
þeirra hversu mikla erfiðleika þau
hafa mátt þola. Börnin höfðu flest
ekki fengið jólagjafir áður. Óborg-
anlegt var að upplifa gleðina þegar
þau tóku við íslensku gjöfunum.
Táknrænt var að lesa um niður-
stöður rannsóknar í blöðunum á leið-
inni út þar sem greint var frá því að
Ísland væri í fjórða sæti yfir ham-
ingjusömustu þjóðir heims á meðan
Úkraína var í fjórða neðsta sætinu,“
segir Áslaug.
join@mbl.is
Ljósmynd/ Björgvin Þórðarson
Eftirvænting Börnin eru oft höfð í einangrun í um vikutíma eftir að þau koma á munaðarleysingjaheimili og hárið
rakað til að losna við lús og aðrar bakteríur. Sum þeirra hafa líka búið á götunni áður en þau koma á heimilið.
Jólabarn Það voru ekki alltaf stærstu gjafirnar sem
vöktu mesta lukku því bæði var gaman að smakka á
tannkremi og klæða sig í flíkur sem voru í kössunum.
Ánýársdag hélt ÁslaugBjörgvinsdóttir ásamtfimm öðrum Íslendingumtil Úkraínu til að fylgja eft-
ir verkefninu „Jól í skókassa“. Verk-
efnið, sem unnið er af ungu fólki fyrir
hönd KFUM og KFUK á Íslandi,
gekk út á að fá börn og fullorðna til
að safna gjöfum í skókassa fyrir mun-
aðarlaus börn í Úkraínu. Hugmyndin
kviknaði fyrst hér á landi fyrir fimm
árum og hafa Íslendingar, ungir sem
aldnir, allar götur síðan tekið því
mjög vel. Í ár söfnuðust alls fimm
þúsund gjafir, sem sendar voru út
með gámi í nóvemberlok, en talið er
að í Úkraínu séu um 120 þúsund
munaðarlaus börn.
Flest munaðarleysingjaheimilin
sem voru heimsótt voru voru í Ki-
rovohrad, borg sem er með álíka
marga íbúa og allt Íslandi eða um
þrjú hundruð þúsund manns. „Börn
þurfa ekki endilega að vera for-
eldralaus til að lenda á munaðarleys-
ingjaheimili því fátækt foreldra,
drykkja og eiturlyfjaneysla eru
helstu orsakavaldar þess að börnin
enda á slíkum heimilum,“ segir Ás-
laug.
„Mörg barnanna eru haldin sjúk-
dómum eða sýklum þegar þangað er
komið eftir að hafa búið við mjög lé-
legar aðstæður, jafnvel á götunni.
Þau eru því oftast höfð í einangrun í
um viku og hárið á þeim rakað til að
losna við lús og aðrar bakteríur.
Börnin voru spennt að fá okkur í
heimsókn. Á einu munaðarleysingja-
heimilinu, þar sem 3 til 18 ára börn
dvelja gjarnan í þrjá mánuði áður en
þeim er komið fyrir á varanlegu mun-
aðarleysingjaheimili ef ekki tekst að
finna fyrir þau fósturforeldra, sátu
þau öll inni á sal og horfðu á okkur
undrunaraugum þegar við bárum inn
gjafirnar. Ég sagði krökkunum að-
eins frá Íslandi og þau voru búin að
æfa söng og ljóðalestur fyrir okkur.
Við dreifðum síðan gjöfunum, sem
þau tóku við með bros á vör og sögðu
hátt og skýrt „dyakooyu“ sem þýðir
„takk fyrir“.“
Áhrifa Chernobyl gætir víða
Hin þrjú munaðarleysingjaheim-
ilin, sem Íslendingarnir heimsóttu,
voru varanleg munaðarleysingja-
heimili þar sem börnin búa til 18 ára
aldurs, en sum fá að vera lengur. Eitt
þeirra var í bænum Znamenka. Þar
voru 125 börn, sem glíma bæði við
andlega og líkamlega sjúkdóma.
„Foreldrar margra þessara barna
hafa afneitað þeim vegna sjúkdóma
þeirra og því eru þau á munaðar-
leysingjaheimili. Mjög átakanlegt var
að koma þarna inn enda voru börnin
flest mikið veik, flest af völdum
Chernobyl-slyssins. Mörg barnanna
reyndust rúmföst svo við gengum
með pakkana á milli herbergja til að
gleðja þau. En þau sem ekki voru
rúmföst hittu okkur inni á sal þar
sem við dönsuðum með þeim og þau
bæði sungu fyrir okkur og fóru með
ljóð.
Ekki er nokkur vegur að lýsa því
hvernig sú upplifun var að fylgjast
með börnunum opna kassana sína og
fara í gegnum allt dótið, sem þau
höfðu fengið. Flest eiga þau engin
leikföng og lítið sem ekkert sameig-
inlegt dót er til á þessum munaðar-
leysingjaheimilum. Það var því mikið
hlegið og skrækt þegar barbie-
dúkkur og bílar voru dregin upp úr
kössunum. Það voru þó ekki alltaf
stærstu gjafirnar sem vöktu mesta
lukku því ekki var síður gaman að sjá
hvað þeim fannst spennandi að
smakka tannkrem, sem valt út úr
nokkrum kössum, og horfa á þau
klæða sig í fínu flíkurnar, sem þau
fengu.
Margir gefendur létu fjölskyldu-
mynd fylgja gjöfunum ásamt stuttri
kveðju. Börnunum fannst áhugavert
að skoða kveðjurnar og myndir af ís-
lenskum börnum, sem vandað höfðu
val á gjöfum til þeirra,“ segir Áslaug.
Brúnt vatn og uppeldisskortur
Sex menningarnir heimsótti einnig
spítala í bænum Novy, þar sem íbúar
eru um sex þúsund talsins, að sögn
Áslaugar. „Bærinn byggðist upp í
kringum stóra stálverksmiðju, sem
tekin var í notkun í kringum 1970.
Þegar Sovétríkin liðu undir lok var
verksmiðjunni hins vegar lokað og
Barbie, bílar,
tannkrem
og tau vöktu
mikla kátínu
Sjáðu barasta: Þessi þriggja ára snáði var nýkominn á munaðarleysingja-
heimili ásamt systrum sínum og bróður. Börnin höfðu verið tekin af for-
eldrunum, sem gátu ekki hugsað um þau vegna áfengissýki.
Fimm þúsund íslenskar jólagjafir í skókössum
vöktu mikla lukku hjá ungum þiggjendum í Úkra-
ínu. Sex Íslendingar fóru utan og afhentu gjafirnar.
Jóhanna Ingvarsdóttir heyrði af bágbornum að-
stæðum barna hjá Áslaugu Björgvinsdóttur.
Mörg barnanna eru haldin
sjúkdómum eða sýklum
[…]eftir að hafa búið við
mjög lélegar aðstæður,
jafnvel á götunni.
Ferðalangurinn Áslaug Björgvinsdóttir segir það hafa verið
ómetanlega lífsreynslu að hafa fengið að taka þátt í verkefn-
inu og sterka áminningu um það hvað við höfum það gott.
fólk missti vinnuna. Í dag er enn um
80% atvinnuleysi í Novy auk þess
sem áfengisneysla og glæpir eru
stórt vandamál þar. Á spítalanum eru
eingöngu andlega veik börn. Þau eru
þó ekki öll þar vegna meðfæddra
veikinda heldur eru mörg þeirra and-
lega veik vegna skorts á uppeldi þar
sem foreldrarnir hafa hvorki kennt
þeim að tala né nota klósett, svo
dæmi séu tekin. Aðstaðan er mjög
bágborin á þessum spítala. Drykkjar-
vatnið er t.d. brúnleitt og geymt í
gömlu baðkari. Fyrir tveimur árum
safnaði hópurinn, sem stendur fyrir
verkefninu, fyrir tveimur þvotta-
vélum og gaf spítalanum, en fyrir
þann tíma var allur þvottur þveginn í
höndunum.“
Með hamingjusömustu þjóðum
„Ómetanlegt var að fá að vera
þátttakandi í verkefninu, sem var
|miðvikudagur|30. 1. 2008| mbl.is
daglegtlíf
Góð munnhirða er nauðsynleg
fyrir aldraða sem unga en sam-
hliða öldrun getur færnin til að
sinna munnhirðu minnkað. » 21
hollráð
Tekur þú út fyrir það að bíða í
röðinni í bankanum? Ef svo er
ertu mögulega með athyglis-
brest með ofvirkni. » 20
heilsa