Morgunblaðið - 30.01.2008, Blaðsíða 8

8 MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
KENNARASAMBAND Íslands hefur sent Alþingi um-
sögn um frumvarp um menntun og ráðningu kennara og
skólastjórnenda við leikskóla, grunnskóla og framhalds-
skóla. KÍ fagnar frumvarpinu og tekur undir þau rök að
tímabært sé að efla kennaramenntun og gera meistara-
gráðu eða sambærileg námslok að skilyrði fyrir veitingu
leyfisbréfa kennara á áðurnefndum skólastigum.
„Með því að gera sömu kröfur um menntun kennara í
leik-, grunn- og framhaldsskólum skipi Íslendingar sér í
röð framsýnustu þjóða í menntunarmálum kennara,“
segir í frétt frá KÍ. Í umsögn KÍ segir að frumvarpið beri
vitni um skilning á mikilvægi þess að vel sé vandað til
uppeldis og kennslu yngstu barnanna og fagnar sambandið sérstaklega
ákvæðum frumvarpsins um lögverndun starfsheitis kennara og skóla-
stjórnenda í leikskólum.
Í umsögninni er lögð áhersla á að erfiðar aðstæður í skólum á leik- og
grunnskólastigi vegna manneklu og óánægju kennara með kjör sín megi
ekki spilla fyrir því mikla framfaramáli sem efling kennaramenntunar sé.
Kennaramenntun verði efld
Eiríkur Jónsson,
formaður KÍ.
ÞRÁTT fyrir að fólk sé sér almennt meðvitandi um
mikilvægi þess að sjást í umferðinni er ótrúlega lítið
um það að endurskinsmerki séu notuð, segir í tilkynn-
ingu. Við athugun á þeim slysum þar sem gangandi
vegfarendur komu við sögu kemur í ljós að koma hefði
mátt í veg fyrir mörg þeirra ef viðkomandi hefði notað
endurskinsmerki. Nýlega setti Umferðarstofa af stað
átakið „Gaman að sjá þig“ og dreifði u.þ.b. 50 þúsund
endurskinsmerkjum í grunnskólum og bankaútibúum.
Á síðasta ári héldu Umferðarstofa og Glitnir sam-
keppni um hugmyndir að nýjum endurskinsmerkjum.
Fjöldi hugmynda barst og voru í fyrradag veitt fyrstu
verðlaun fyrir merkið „endur-skin“ en höfundur þess
er Sunnefa Pálsdóttir og hlaut hún 50 þúsund krónur í
verðlaun. Í öðru sæti var merkið „mömmustrákur“ eft-
ir Huldu Lilju Hannesdóttur og hlaut hún 30 þúsund
krónur í verðlaun.
Ljósmynd/Halldór
Viðurkenningar Frá vinstri Una Steinsdóttir, framkvæmdastjóri útibúa/
dreifileiða á viðskiptabankasviði Glitnis, Hulda Lilja Hannesdóttir, 2. sæti,
Sunnefa Pálsdóttir, 1. sæti, og Birgir Hákonarson, framkvæmdastjóri um-
ferðaröryggissviðs Umferðarstofu.
Verðlaunað fyrir ný merki
STUTT
Eftir Sunnu Ósk Logadóttur
sunna@mbl.is
„ÉG VEIT að margir aðstandendur
bíða í öngum sínum eftir að koma Alz-
heimersjúkum ættingjum að á hjúkr-
unarheimili,“ segir María Th. Jóns-
dóttir, formaður FAAS, Félags
áhugafólks og aðstandenda Alzheim-
ersjúkra og annarra skyldra sjúk-
dóma. Í Morgunblaðinu á mánudag
sagði forstjóri Hrafnistu frá því að
mörg hjúkrunarrými, sem m.a. væru
ætluð heilabiluðum, stæðu auð vegna
manneklu. „Staða þessa fólks í þjóð-
félaginu er hreint ekki góð,“ segir
María. „Það vantar úrræði fyrir þetta
fólk, bæði dagvistun, sambýli, aukna
heimaþjónustu og hvíldarinnlagnir.“
Á höfuðborgarsvæðinu eru sex
dagvistir fyrir heilabilaða einstak-
linga. Engin slík deild er starfrækt
enn sem komið er á landsbyggðinni.
María segir að stjórnvöld leggi nú
áherslu á að fólk geti verið sem lengst
heima en á sama tíma sé heimahjúkr-
un illa mönnuð víðast hvar. Inni á
hjúkrunarheimil-
um sinni fólk, sem
tali litla íslensku,
oft Alzheim-
ersjúkum sem
María segir henta
þessum sjúklinga-
hópi illa. „Fólk
sem skilur orðið
illa íslenskt
tungutak vegna
veikinda sinna
skilur enn verr þá sem tala erlend
tungumál,“ segir María. Hún leggur
þó þunga áherslu á að starfsfólk
hjúkrunarheimila, bæði íslenskt og
erlent, sé afar vandað og vinni oft og
tíðum við mjög erfiðar aðstæður.
Engar umönnunarbætur
María fær mörg símtöl í hverri viku
frá aðstandendum heilabilaðra. Oft er
fólk að biðja um ráðleggingar við
næstu skref en sumir hverjir eru
orðnir ráðþrota. „Það er oft aldrað
fólk sem er að sinna öldruðum sjúk-
lingi heima,“ segir María. Það hafi
m.a. fjárhagsáhyggjur því fólk eldra
en 67 ára fái ekki umönnunarbætur
sinni það sjúklingi heima, með öllum
þeim kostnaði sem því fylgi, þrátt fyr-
ir að það spari heilbrigðiskerfinu
mikla fjármuni.
María bendir ennfremur á að á ár-
um áður hafi hefðin verið sú að börn
sinntu öldruðum foreldrum sínum.
„Og tilheigingin til þess er að verða
ansi sterk aftur,“ segir hún. Nú, þeg-
ar áhersla er lögð sem aldrei fyrr á að
sjúklingar búi sem lengst heima, hafi
samfélagið gjörbreyst frá því sem áð-
ur var. Börnin búi oft ekki í sama
landshluta, jafnvel ekki sama landi og
foreldrarnir. „Börnin geta því ekki
hlaupið til og hjálpað mömmu eða
reist pabba við þegar hann getur ekki
staðið upp,“ segir María. Krafan um
að börn sinni veikum foreldrum eigi
því ekki við í dag.
„Það verða að koma til miklu öfl-
ugri og betri hvíldarinnlagnir og dag-
vistanir, sérhæfðar fyrir þennan sjúk-
lingahóp, ef það á að geta búið heima
hjá sér,“ segir María.
Vantar dagvistun, aukna heimaþjónustu og hvíldarinnlagnir
María Th.
Jónsdóttir
Staða Alzheimersjúkra
í þjóðfélaginu ekki góð
Eftir Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
ALLT útlit er fyrir að álverð haldist
hátt á næstu mánuðum og að verðið
verði í um 2.400 til 2.600 Bandaríkja-
dölum tonnið. Afar líklegt er að
verðið haldist svo hátt næstu miss-
erin og í byrjun næsta áratugar má
vænta frekari hækkana, enda reikn-
að með aukinni eftirspurn í öllum lík-
önum.
Þetta er mat Hlyns Sigursveins-
sonar, forstöðumanns á fyrirtækja-
sviði Landsbankans, sem segir
Landsvirkjun eflaust aldrei hafa
reiknað með þessu verði í reikni-
líkönum sínum. Dæmi sé að þegar
samningar voru gerðir við Norðurál
fyrir um fimm árum hafi verðið verið
í um 1.600 dollurum tonnið og sú tala
verið notuð í samningum, þegar raf-
orkuverðið var tengt álverðinu.
Hlynur segir varfærnar spár nú
miða við 2.000 dollara tonnið og sjálf-
ur segist hann hvorki sjá að verðið
lækki eða hækki umtalsvert á næst-
unni. Það muni líklega verða á bilinu
2.400 til 2.600 Bandaríkjadalir, eins
og haldið sé fram í helstu spám.
„Það hefur verið gríðarleg eftir-
spurn eftir áli og það er hald manna
að innkoma Kína inn á markaðinn sé
á meðal þess sem valdi aukinni eft-
irspurn og haldi verðinu háu. Ál er
notað í marga hluti og eftirspurnin á
eftir að aukast. Maður hefur heyrt
að álverð muni hækka hugsanlega
eitthvað meira. Greiningardeildirnar
eru búnar að fikra sig upp á við,“
segir Hlynur, sem telur ekki fráleitt
að reikna með að verðið verði komið í
3.000 dali tonnið árið 2010.
Hráefnisverð fer hækkandi
Hlynur tekur fram að hráefnis-
verð við álvinnslu fari hækkandi,
hvort sem um ræði súrál, rafskaut
eða olíuverð til flutninga. Það vegi á
móti auknum tekjum álveranna.
Hlynur segir rekstraraðila álvera
nú freistast til að halda gömlum,
óhagstæðum einingum í rekstri, eða
byggja ný. Þrátt fyrir það takist vart
að halda í við aukninguna. Eftir-
spurnin vaxi svo ört að ný álver muni
varla halda í við þróunina, sem „aug-
ljóslega þýðir að verðið hækkar“.
Svo aukist orkuþörfin á dögum hás
orkuverðs og álverin því í samkeppni
við annan rekstur um aðgang að
orku.
Margt skýrir hækkandi álverð.
Góður hagvöxtur hefur verið í heim-
inum síðustu ár og neytendamark-
aðir stækkað ört í Asíu og víðar.
Samkvæmt úttekt fréttaveitunnar
Bloomberg lækkaði álverð um 14% á
árinu 2007 vegna aukinnar fram-
leiðslu í Kína, stærsta notenda
málmsins í heiminum. Líkur séu á
frekari verðlækkunum í ár og er það
skýrt með áhyggjum af áhrifum
efnahagslægðarinnar í Bandaríkjun-
um. Vitnar Bloomberg í Hitesh
Agrawal, sérfræðing sem starfar að
greiningu hjá Angel Broking, að ál-
verðið kunni að falla í 2.200 dollara
tonnið, miðað við 2.560 dollara nú.
Það er hins vegar úr háum söðli að
falla og eins og Hlynur bendir á eru
2.200 dalir langt yfir verðinu síðustu
árin. Eins og sjá má af grafinu hér til
hliðar hefur álverð stöðugt farið
hækkandi á síðustu tíu árum.
Hækkar veturinn í Kína verðið?
Á hinn bóginn hafa miklar vetrar-
hörkur í Guizhou í Kína tímabundið
dregið mjög úr álframleiðslunni í
héraðinu, sem nemur um 700 til
800.000 tonnum, en Asíurisinn er
með um þriðjungshlutdeild í álinu.
Segir Mark Pervan, yfirmaður-
greiningar á verði hráefnisvara hjá
ANZ-bankanum, að þessi röskun
gæti hækkað álverðið tímabundið.
Svo gæti farið að innan skamms
flytji Kínverjar inn meira ál en þeir
framleiði innan landsins, í fyrsta
skipti í nokkur ár.
Álverðið hækkar
Árvakur/Ómar
Verðmætt Unnið við álvinnslu í kerskála Norðuráls á Grundartanga.
Í HNOTSKURN
»Því er spáð að Kína taki yfirhelming málmneyslu heims-
ins innan áratugar og að árið
2020 muni ört vaxandi hagkerfi,
einkum Indland, byrja að auka
hlut sinn verulega.
»Kínverjar, Indverjar ogRússar kaupa bíla í síauknum
mæli sem kallar á aukið ál.
 Stefnir í að verðið verði nær tvöfalt hærra árið 2010 en það
var 2003  Aukin eftirspurn frá Kína meðal orsakaþátta
)))
', , , , , 
"#$#  %&&&
     
-  -.