Morgunblaðið - 30.01.2008, Blaðsíða 24

24 MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
UMRÆÐAN
HVERS vegna ætti þjóð sem vill
vera kristin og halda kristin gildum í
heiðri að vilja hafa í námskrá grunn-
skóla að starfshættir skólastarfsins
skuli mótast af kristilegu siðgæði?
Hver er ástæðan fyrir því að við ætt-
um að taka upp önnur viðmið?
Ekki veit ég hver höfundur al-
menns siðgæðis er eða hvernig það
lítur út og enn síður er ég fær um að
skilgreina það. Vafalaust er það þó
ágætt og vel meint. En hvaða viðmið
hefur það og hver á að taka að sér að
setja þau?
Kristilegt siðgæði,
sprottið af kærleika Guðs
Kristilegt siðgæði hlýtur að
byggjast á, miðast við og mótast af
elsku Guðs til okkar mannfólksins,
fórnardauða sonar hans Jesú Krists.
Hans sem deyddur var og dó í okkar
stað svo við gætum örugg lifað af því
að hann reis frá dauðum, sigraði
hann í eitt skipti fyri öll
og tileinkaði okkur sig-
urinn. Því er okkur öll-
um óhætt að deyja í
friði þegar að okkar
tíma kemur.
Elska Guðs, hinn
kristni kærleikur er
eitthvað meira og víð-
ara, stærra og dýpra en
á okkar valdi er að finna
upp eða semja um.
Hann er ekki eitthvert
apparat sem fer í gang
að uppfylltum
ákveðnum skilyrðum.
Hann er Guðs gjöf. Sístarfandi náð
sem við megum meðtaka, þiggja án
skilyrða, hvíla í og njóta.
Það er þess vegna sem hinn fórn-
andi kærleikur Guðs hefur áhrif á
okkur til góðs þegar Jesús segir:
Eins og ég hef elskað ykkur skuluð
þið einnig elska hvert annað.
Hinn kristilegi kærleikur hvetur
okkur til að sýna þolinmæði. Hann
er langlyndur og góðviljaður. Hann
öfundar ekki, hann er ekki raup-
samur, hreykir sér ekki upp og
hegðar sér ekki ósæmilega.
Kærleikur kristninnar stendur
vörð um frelsi einstaklingsins og lýs-
ir yfir fullum mannréttindum hverj-
um og einum til handa sökum þess
sem Jesús gerði fyrir okkur. Hann
leitar ekki síns eigin. Spyr ekki fyrst
og fremst um eigin hag heldur þarfir
náungans. Hann reiðist ekki og er
ekki langrækinn.
Hann er ekki óréttvís
en samgleðst sannleik-
anum. Hann breiðir yf-
ir allt og umber allt,
eins og Páll postuli lýs-
ir svo snilldarlega í 13.
kafla fyrra bréfs síns
til Korintumanna, sem
lesa má í Nýja testa-
mentinu. Það siðgæði,
sá kærleikur er öllum
mönnum ætlaður.
Hann fellur aldrei úr
gildi og er því eilífur.
Hinn kristni kær-
leikur vill að allir menn fái lifað með
reisn og í sátt og samlyndi við sam-
ferðamenn og umhverfi. Hann dæm-
ir ekki, en fordæmir þó hverskonar
ofríki, mismunun, nauðung og kúg-
un. Hann horfir inn á við en leitar út
á við. Hann á ekki samleið með
drambsemi, hroka eða yfirlæti.
Hann laðar fram hófsemi og kallar
eftir persónulegum skyldum og aga.
Hann gerir ekki kröfur á náungann,
heimtar ekki og lýsir ekki yfir
nægjusemi öðrum til handa.
Hann er jákvæður, uppörvandi og
uppbyggjandi og lætur fólk finna
hvers virði það raunverulega er.
Ekki í augum heimsins, heldur í aug-
um þess Guðs sem Jesús Kristur
birtir okkur. Hann tjáir okkur að við
séum óendanlega dýrmæt og því
allrar elsku verð. Með þeim augum
vill hann og hvetur okkur til að líta á
og umgangast hvert annað.
Hinn kristni kærleikur ætti því að
endurspeglast í þakklæti okkar til
hins algóða Guðs vegna þess sem
Jesús Kristur hefur fyrir okkur gert,
að leggja líf sitt í sölurnar fyrir okk-
ur. Það nefnilega hlýtur að fylla okk-
ur auðmýkt sem leiðir til þakklætis
svo við tökum að sjá samferðamenn
okkar í öðru ljósi, sem er mildara og
kærleiksríkara. Kærleikurinn er vel
til þess fallinn að hvetja til fegurra
mannlífs og veita von um bjarta
framtíð.
Ef hvatning Jesú til okkar um að
elska náungann og koma fram við
okkar minnstu systkini eins og um
hann sjálfan væri að ræða, væru
bara fallega mælt og vel meint orð
einhvers ágæts spekingsins í mann-
kynssögunni, þá hefðu þau ekki
sama vægi og þá miklu dýpt og áhrif
sem þau hafa, nema af því að hann er
sá sem hann er. Sonur Guðs sem
sigraði sjálfan dauðan og tileinkaði
okkur sigurinn.
Ekki ferkantað regluverk
Þess vegna er það að mínu fátæk-
lega viti svo nauðsynlegt að við
minnum okkur á það sem samfélag
með því að hafa orðalagið, kristilegt
sigæði, í námskrá grunnskólans og
sem allra víðast. Því það hefur dýpra
innihald og merkingu en eitthvert al-
mennt siðgæði sem við mennirnir
kunnum að semja eða skilgreina. Er
ekki hætt við að svo ferkantað sið-
gæði taki að leita síns eigin og túlk-
ast út frá þröngsýnum þörfum sér-
hagsmuna hverju sinni þegar á
hólminn er komið.
Hjá hinu kristilega siðgæði getur
hins vegar aldrei neinn átt neitt inni.
Því það getur aðeins leitt til auð-
mýktar og þess að við leitumst við að
líta í eigin barm og spyrja okkur
sjálf og skoða hvað það sé sem við
getum gert til þess að bæta okkur og
þar með samfélagið svo að sam-
ferðafólki okkar líði sem best. Kær-
leikurinn getur aldrei orðið að fer-
köntuðu regluverki sem við getum
tekið okkur eða haft fingur á.
Það er því hjáróma hvatning mín
að við látum eftir okkur að leyfa
kærleikanum sem Jesús Kristur vill
gefa okkur að leika um okkur og
móta hugarfar okkar og samveru til
friðar og framfara svo okkur farnist
vel í samskiptum.
Hvers vegna kristilegt siðgæði?
Sigurbjörn Þorkelsson
skrifar um hinn kristna
kærleik og siðgæði
»Kristilegt siðgæðihefur dýpra vægi og
meiri áhrif vegna þess
sem Jesús hefur fyrir
okkur gert og þess að í
hans augum erum við
óendanlega dýrmæt.
Sigurbjörn Þorkelsson
Höfundur er rithöfundur og fram-
kvæmdastjóri Laugarneskirkju.
SÚ staða er nú uppi á borðinu í
umræðu um „olíuleit í íslenskri land-
helgi“, að stjórnvöld forðast að ræða
það sem miklu máli skiptir og stend-
ur hugsanlega næst íslenskum hags-
munum í dag. Nefnilega það að hér
við land, nánar tiltekið á land-
grunninu við Ísland – ekki á svoköll-
uðu Drekasvæði við Jan Mayen –
hafa fundist nokkurra kílómetra
þykk setlög sem eru algjör forsenda
fyrir því, að um olíu- eða gaslindir
geti verið að ræða.
Ályktað á Alþingi
Um þessa uppgötvun setlaga á
Skjálfandaflóa, í Öxarfirði og annars
staðar, t.d. á svonefndu Tjörnes-
belti, var mikið skrifað fyrir nokkr-
um árum. Birtust greinar sérfræð-
inga Orkustofnunar um málið, svo
og alþingismanna, sem höfðu álykt-
að á Alþingi um að fela ríkisstjórn-
inni að stuðla að því að hafnar yrðu
markvissar rannsóknir á því hvort
olía eða gas fyndist á þessu land-
svæði við Ísland, og að leitað yrði
samstarfs við erlenda aðila um rann-
sóknirnar.
Margir urðu furðu lostnir á þeim
tíma, ekki síst þingmenn sjálfir,
þegar þetta mál var í raun tekið af
dagskrá Alþingis.
Fyrirsláttur
Það sem þó veldur mestri furðu
margra nú er áhugaleysi íslenskra
fjölmiðla á að rannsaka frekar þetta
mál allt. Ekki síst núna þegar
stjórnvöld með núverandi iðn-
aðarráðherra í fararbroddi segja
forgangsmál að rannsaka í samráði
við Norðmenn svonefnt Drekasvæði
við Jan Mayen með tilliti til olíu-
vinnslu í fjarlægri framtíð!
Svo langt gengur þessi sýnd-
aráhugi á Drekasvæðinu við Jan
Mayen, að átta þingmenn Norðaust-
urkjördæmis virðast hafa verið
fengnir til að leggja til að rík-
isstjórninni verði falið að aðstoða
Langanesbyggð og Vopnafjarð-
arhrepp við að undirbúa „þjónustu-
miðstöð“ sem gæti annast alla
helstu þjónustu hérlendis við skip
sem leita olíu á Drekasvæðinu!
Þó höfðu nokkrir þingmenn sama
kjördæmis tjáð sig í stuttum tíma-
ritspistlum í ágúst sl. um að það
væri þeirra einlæg ósk að láta kanna
til fullnustu hvort um
vinnanleg setlög væri
að ræða á land-
grunninu við Norð-
austurland. Enga
skýringu hafa þeir
sjálfir gefið á skyndi-
legum áhuga þeirra á
Drekasvæðinu.
Öllu ruglað saman
Yfirlýsing Össurar
Skarphéðinssonar iðn-
aðarráðherra um að
unnið sé að tillögu um
útboð á rannsókn-
arborunum eftir olíu á
Drekasvæðinu stingur
verulega í stúf við
fyrri ályktanir á Al-
þingi um olíuleit við
Ísland. – Ekki á
Drekasvæðinu.
Málið var rætt á Al-
þingi síðast árið 1991.
– Á þeim tíma var ol-
íuverð „of lágt til að
slík vinnsla væri talin
borga sig og tækni
heldur ekki til staðar,
þar sem bora þarf nið-
ur fyrir 1.000 metra sjávardýpi,“
kom fram hjá iðnaðarráðherra í við-
tali við hann í september sl.
Allt virðist þetta mál nú í þeim
farvegi að verið sé að blekkja ís-
lenskan almenning. Margir spyrja
því, hvers vegna ekki séu fram-
kvæmdar rannsóknarboranir hér
við Ísland, í stað þess að elta ólar við
svo fjarlægan og óhentugan stað
sem Drekasvæðið.
Eins og áður segir hafa vís-
indamenn Orkustofnunar skrifað
um möguleika á gas- og olíuvinnslu í
Flatey á Skjálfandaflóa, einnig á
Tjörnesbeltinu, og ber þeim saman
um að málið sé afar áhugavert og
raunveruleg þörf á að gera frekari
könnun og rannsóknir á svæðunum.
Með núverandi framsetningu um
að Drekasvæðið sé það ákjósanleg-
asta til rannsókna á hugsanlegum
setlögum er öllu ruglað saman og
gengið í berhögg við upplýsingar
vísindamanna sem staðhæfa, að all-
ar aðstæður á því svæði séu bæði
varasamar og óhentugar til rann-
sókna. Hvað þá vinnsla
á olíu; miklir vindar,
straumar og óhemju-
dýpi sé ekki til þess
fallið að gefa mikinn ár-
angur.
Þú átt leik, Össur
Áður en ákveðið
verður – með einstöku
spilverki – að aðstoða
Langanesbyggð og
Vopnafjarðarhrepp við
að koma upp sérstakri
„miðstöð“ vegna þjón-
ustu við skip sem leita
olíu á Drekasvæðinu
ætti iðnaðarráðherra að
kíkja betur á sín spil,
breyta í tígul og gera
tillögu að útboði á rann-
sóknarborunum á sjálfu
heimasvæði þessara
sveitarfélaga sem sann-
arlega hafa átt undir
högg að sækja í at-
vinnulegu tilliti.
Mestu skiptir þó að
iðnaðarráðherra láti af
þeim blekkingarleik
sem felst í sýndaráhuga
á olíuleit á Drekasvæðinu við Jan
Mayen. Vonandi er ekki bara verið
að þæfa málið allt meðan leitað er
eftir nægilega „heppilegum“ aðila
sem er þess verðugur að mæla með
til að veita sérleyfi til olíu- og gas-
leitar við sjálft Ísland?
Ég lýk þessum pistli á sama hátt
og opnu bréfi til iðnaðarráðherra í
Mbl. 7. okt. sl. – Olíuvæn setlög við
Norðausturlandið. Nú er mál að
spyrja þig, Össur Skarphéðinsson
iðnaðarráðherra: Hvað finnst þér
um þetta mál allt? Er ekki nærtæk-
ara að láta fullkanna hvað nærri 5
km þykk setlög á Skjálfanda og Öx-
arfirði hafa að geyma, frekar en
Drekasvæðið við Jan Mayen? – Þú
átt næsta leik, Össur.
Olíuvæn setlög við Ísland –
þú átt leik, Össur
Geir R. Andersen spyr
iðnaðarráðherra um olíuvæn
setlög við Norðausturlandið
»Mestu skipt-ir þó að iðn-
aðarráðherra
láti af þeim
blekkingarleik
sem felst í sýnd-
aráhuga á olíu-
leit á Dreka-
svæðinu við Jan
Mayen.
Geir R. Andersen
Höfundur er blaðamaður.
LÝÐRÆÐI er sam-
talsform, sem sam-
félög á Vesturlöndum
hafa þróað með sér.
Þessi þróun hefur oft-
ar en ekki verið þyrn-
um stráð og einmitt
þess vegna er lýðræði
og leikreglur þess dýr-
mætar. Lýðræðið er
ávöxtur hugarfars-
menningar, sem á sér
rætur í menningar-
heimum Grikkja, gyð-
inga og kristinna
manna. Orðið pólitík
vísar til grísku borg-
ríkjanna, aðallega þó
til Aþenu, þar sem
hver maður var til þess
kallaður að hugsa um
og ræða málefni borg-
arinnar. Það fer svo
eftir innræti hvers og
eins, hversu samvisku-
samlega menn gera
þetta; sumir kunna
einungis þá stjórnlist
að „plotta“.
Weimar-lýðveldið í Þýskalandi,
sem stóð frá 1918 til 1933, var mjög
vanburða, þar sem allur almenningur
var illa að sér um leikreglur lýðræð-
isins. Það var lýðræði án lýðræð-
issinna. Menn rugluðu saman pólitík
og „plottitík“. Fjöldi smáflokka gerði
stöðuna erfiða. Það er í frásögur fært,
að í bæjarfélagi einu í Norður-
Þýskalandi gengu menn tuttugu og
fimm sinnum til kosninga á einu ári,
því alltaf var verið að steypa bæj-
arstjórninni. Menn leituðu uppi
snögga bletti á leikreglunum og héldu
það vera pólitík. Menn söguðu grein-
ina, sem þeir sátu á. Svo komust nas-
istar til valda og bundu enda á allra
kosningar. Valdataka þeirra hringdi
inn mesta harmleik Evrópusögunnar.
Í þeirri sögu kúgaði minnihluti meiri-
hlutann. Síðan þá hefur þýskur al-
menningur verið hallur undir þá
skoðun að pólitík sé óheiðarleg og
pólitíkusum sé ekki treystandi.
Landsmenn hafa nú í
janúar orðið vitni að
kynlegum atburðum í
borgarmálum Reykja-
víkur. Maður í minni-
hluta telur sig ekki
koma málum sínum
fram. Tapsár flokkur,
sem gert hafði stór mis-
tök, gerir minnihluta-
manninum gylliboð um
borgarstjórastólinn
gangi hann til liðs við
hann. Ráð voru ráðin á
laun fyrir luktum dyrum
í einkahúsi.
Hin nýja borgarstjórn
þeirra Vilhjálms Þ. Vil-
hjálmssonar og Ólafs F.
Magnússonar hefur mis-
boðið heilbrigðri skyn-
semi borgarbúa. Hún
hefur einni misboðið til-
finningagreind manna.
Borgarbúum þykir vænt
um borgina sína og vilja
geta treyst borg-
arstjórnarmönnum sín-
um. Traust er tilfinn-
ingalegs eðlis og
tilfinningar eru nú einu
sinni bindiefnið, sem
bindur saman ein-
staklinga og samfélög. Það var átak-
anlegt að heyra Ólaf F. Magnússon
skírskota til fundarskapa, sem eru
leikreglur funda, þegar honum fund-
ust áheyrendur á pöllum ráðhússins
ekki virða þær – sem var og raunin.
Hann athugaði ekki, að hann hafði
sjálfur brotið leikreglur, sem voru
ennþá mikilvægari en fundarreglur;
hann hafði brotið reglur um lýðræð-
isleg vinnubrögð og brugðist trausti.
Þess vegna var mönnum svo heitt í
hamsi. Undir svona kringumstæðum
er rétt að efna til nýrra kosninga.
Ef menn taka klækjastjórnmál
fram yfir alvörustjórnmál er sið-
blindum mönnum gefið merki um að
þeirra tími sé kominn, en sómakært
fólk lætur undan síga og yfirgefur
hinn pólitíska vettvang. Traustið,
þetta merkilega bindiefni stjórnmála,
hverfur. Þetta skulum við ekki láta
henda okkur.
Pólitík í staðinn
fyrir „plottitík“
Vilborg Auður
Ísleifsdóttir skrifar
um lýðræði og
leikreglur í pólitík
Vilborg Auður
Ísleifsdóttir
»Lýðræði erforn menn-
ingararfur, sem
ber að hafa í
heiðri. Í Weim-
ar-lýðveldinu
misnotuðu menn
leikreglur og
uppskáru harm-
leik. Þetta er
hættuleg braut.
Höfundur er sagnfræðingur.