Morgunblaðið - 30.01.2008, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 30. JANÚAR 2008 MORGUNBLAÐIÐ
Einar Sigurðsson.
Styrmir Gunnarsson.
Forstjóri:
Ritstjóri:
STOFNAÐ 1913
Útgefandi: Árvakur hf., Reykjavík.
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal.
Fréttaritstjóri:
Björn Vignir Sigurpálsson.
ÍSLENSKT SAMFÉLAG Á
ÖLDRUÐUM SKULD AÐ GJALDA
Hvernig stendur á því að áreftir ár birtast fréttir umþað að rými á hjúkrunar-
heimilum fyrir aldraða standi auð,
vegna þess að starfsfólk fáist ekki til
umönnunarstarfa á þessi heimili?
Hér í Morgunblaðinu birtust frétt-
ir í gær og fyrradag um ástandið á
nokkrum hjúkrunarheimilum fyrir
aldraða og talsmenn allra heimil-
anna höfðu sömu sögu að segja:
Nokkur rými voru auð og höfðu
staðið auð um skeið vegna þess að
mannekla hrjáir heimilin. Bæði vant-
ar fagmenntað starfsfólk eins og
hjúkrunarfræðinga og ófaglært
starfsfólk í umönnunarstörfin.
Það er með ólíkindum að ekki sé
fyrir löngu búið að leysa þennan
vanda. Það segir sig sjálft að það er
glórulaust að byggja upp fjölda
hjúkrunarheimila fyrir aldraða með
miklum tilkostnaði, ef ekki tekst að
nýta fjárfestinguna með því að leyfa
þeim sem á þurfa að halda að nýta
hjúkrunarrýmin.
Í stefnuyfirlýsingu ríkisstjórnar
Geirs H. Haarde segir m.a. að hraða
verði uppbyggingu 400 hjúkrunar-
rýma fyrir aldraða og í málefna-
samningi vikugamals borgarstjórn-
armeirihluta er áhersla lögð á
fjölgun hjúkrunarrýma og þjónustu-
íbúða aldraðra.
Allt er þetta gott og blessað og
góðra gjalda vert en engan veginn
nóg. Það verður að gera heildstæðar
áætlanir fyrir slíka uppbyggingu þar
sem gert er ráð fyrir fullri mönnun
slíkra heimila, bæði hvað varðar
heimilismenn og starfsfólk. Auð
rými eru vannýtt fjárfesting og það
að þau standa auð kemur niður á
þeim sem síst skyldi, því aldraða
fólki sem þarf á hjúkrun að halda.
Aldraðir eiga það inni hjá þessu
sterkefnaða samfélagi að þeir fái að
njóta ævikvöldsins áhyggjulaust og
með reisn. Það voru þeir sem lögðu
grundvöllinn að velmegun okkar í
dag.
Vissulega er Öldubrjótur, til-
raunaverkefni sem Hrafnista í Hafn-
arfirði ætlar að hrinda í framkvæmd,
spor í rétta átt en Sveinn H. Skúla-
son, forstjóri Hrafnistu, sagði hér í
Morgunblaðinu í fyrradag að þar
væri um nokkurs konar verkmennt-
unarskóla Hrafnistu að ræða, þar
sem 15 starfsmönnum af erlendum
uppruna yrði boðið upp á íslensku-
og starfsnám á hverju misseri og
Sunnuhlíð mun sömuleiðis hefja ís-
lenskukennslu fyrir starfsfólk sitt af
erlendum uppruna innan tíðar.
En miklu meira þarf til að koma.
Það þarf að tryggja hjúkrunarheim-
ilum nægt starfsfólk til framtíðar,
bæði fagmenntað og ófaglært. Það
verður annars vegar gert með því að
auka námsframboð þannig að nægi-
legur fjöldi mennti sig í hjúkrunar-
fræðum og hins vegar með því að
tryggja umönnunarstéttum mann-
sæmandi laun. Það á við um hjúkr-
unarfræðinga, sjúkraliða og ófag-
lært starfsfólk í umönnunarstörfum
heilbrigðisgeirans.
UMGENGNIN VIÐ SÖGUNA
Í Þýskalandi er þess víða minnst umþessar mundir að í dag eru 75 ár
liðin frá því að fyrrverandi auðnu-
leysingi frá Austurríki, Adolf Hitler,
komst til valda. Valdataka hans boð-
aði endalok Weimar-lýðveldisins og
við tók svartasti kaflinn í sögu Þýska-
lands. Segja má að frá lokum síðari
heimsstyrjaldar hafi staðið yfir upp-
gjör við valdatíma nasista í Þýska-
landi. Í Berlín er að finna minnis-
varða um ódæðisverk nasista um alla
borg. Þetta uppgjör hefur verið erfitt
og viðkvæmt mál og ugglaust má
gagnrýna ýmislegt í því hvernig
Þjóðverjar hafa umgengist sögu sína,
en þegar á heildina er litið er það
sennilega einsdæmi.
Avi Primor, sendiherra Ísraels í
Þýskalandi, fjallaði um uppgjör Þjóð-
verja við fortíðina í ræðu, sem hann
hélt við athöfn til minningar um hel-
för gyðinga og frelsun Auschwitz í
Erfurt fyrir helgi: „Hvar í heiminum
hefur komið fram þjóð, sem reisir
minnisvarða til að gera skömm sína
ódauðlega? Aðeins Þjóðverjar hafa
búið yfir slíku hugrekki og auðmýkt.“
Sagan er ætíð skammt undan í
þýskri umræðu, hvort sem um er að
ræða eftirlitsþjóðfélagið eða hlutverk
hersins, svo dæmi séu tekin. Þótt
rúmlega 60 ár séu liðin frá lokum
heimsstyrjaldarinnar er fortíðin enn
undir smásjánni. Uppgjörið við sög-
una hefur einnig verið uppgjör milli
kynslóða, milli þeirrar kynslóðar,
sem bar þriðja ríkið uppi með einum
eða öðrum hætti, og barna hennar,
sem spurðu foreldra sína hvaða hlut-
verki þau hefðu gegnt í ríki Hitlers.
En Þjóðverjar eru ekki eina þjóðin,
sem þarf að gera upp sögu sína, og
það væri heiminum holt ef slíkt upp-
gjör færi fram víðar. Rússar hafa
ekki gert upp glæpi sovéttímans
nema að takmörkuðu leyti. Í Kína
þora stjórnvöld ekki að horfa í eigin
barm. Í ferðamannahandbókum er
vitaskuld ekki minnst á atburðina á
Torgi hins himneska friðar árið 1989,
hvað þá að vilji sé fyrir hendi til að
gera upp menningarbyltinguna eða
stökkið stóra fram á við.
Mannkynið hefur ekki látið sér
harmleik heimsstyrjaldarinnar síðari
að kenningu verða. Milljónir hafa
fallið í ofsóknum, þjóðarmorðum og
styrjöldum. Nægir að nefna Kongó,
Víetnam, Kambódíu, Rúanda og
gömlu Júgóslavíu til að minna á hryll-
inginn og nú gætu nýjar blóðsúthell-
ingar verið í aðsigi í Kenía. Þjóðir
heims gætu lært af Þjóðverjum. Þær
gætu lært af þeirri þjáningu, sem
misvitrir ráðamenn hafa kallað yfir
samferðamenn sína með ofsóknum og
styrjöldum. Ráðamenn samtímans
gætu lært af umgengni við söguna.
Þeir gætu lært auðmýkt.
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á slóðinni http://morgunbladid.blog.is/
Eftir Guðna Einarsson
gudni@mbl.is
Ákvörðun stjórnar HBGranda hf. um aðdraga verulega úrbotnfisksvinnslu fé-
lagsins á Akranesi hefur verið illa
tekið þar í bæ. Öllum 59 starfs-
mönnum fyrirtækisins í 44 stöðu-
gildum á Akranesi verður sagt
upp störfum 1. febrúar en 20
verða endurráðnir. Bæjarstjórn
Akraness hefur nú skorað á stjórn
Faxaflóahafna og stjórn HB
Granda hf. að taka upp þráðinn
þar sem frá var horfið í ágúst síð-
astliðnum í viðræðum um flutning
landvinnslu HB Granda til Akra-
ness.
Hugmyndir HB Granda
Forsvarsmenn HB Granda leit-
uðu til Faxaflóahafna sf. vorið
2007 og kynntu hugmyndir sínar
um uppbyggingu á Norðurgarði
við Reykjavíkurhöfn. Óskaði fyr-
irtækið eftir því að sameina tvær
nýjar lóðir á Norðurgarði við lóð
fyrirtækisins sem fyrir er. Fól
hafnarstjórn hafnarstjóra að
vinna að breytingu á deiliskipulagi
Norðurgarðs í samræmi við óskir
HB Granda.
Þegar ljóst var á liðnu sumri að
veiðiheimildir yrðu skornar mikið
niður á yfirstandandi fiskveiðiári
skrifaði stjórn HB Granda stjórn
Faxaflóahafna 10. ágúst sl. og ósk-
aði eftir samstarfi við uppbygg-
ingu fiskvinnslu á Akranesi. Í
bréfinu kom m.a. fram ákvörðun
HB Granda um að sameina alla
landvinnslu á botnfiski í einu fisk-
iðjuveri. Talið var ákjósanlegt að
reisa til þess nýtt hús á Akranesi.
Þá myndu frystitogarar félagsins
landa á Akranesi og nálega allar
frystar afurðir verða fluttar þaðan
til útlanda. Óskaði stjórn HB
Granda eftir því að Faxaflóahafnir
flýttu gerð landfyllingar og hafn-
argarðs á Akranesi, skv. fyrir-
liggjandi skipulagi. Uppfyllingin
yrði tilbúin um mitt ár 2008 og
stefnt að því að hefja vinnslu í nýju
húsi síðla árs 2009.
Breytt umhverfi við höfnina
Forystumenn Faxaflóahafna
áttu fund með forystumönnum
HB Granda þar sem stjórnarfor-
maður HB Granda lagði fram
minnisblað til frekari skýringar á
erindinu frá 10. ágúst.
Þar kemur m.a. fram að vegna
„sífellt aukinnar nálægðar íbúða-
byggðar og krafna um lausn frá
umhverfislegum óþægindum“
verði í framtíðinni ekki hægt að
stunda fiskvinnslu og útgerð í
gömlu Reykjavíkurhöfn. Þegar að
því kæmi yrði umrædd starfsemi
öll flutt til Akraness. Þá benti
hann á að með uppbyggingu fiski-
hafnar á Akranesi gæfist tilefni
fyrir Faxaflóahafnir til að falla frá
hugmyndum um nýtingu landfyll-
inga við Norðurgarð undir sjáv-
arútvegsstarfsemi og eins kvöðum
um nýtingu á lóðum sem HB
Grandi hefur þar þegar til um-
ráða. Hann skrifar m.a.: „Við
brottflutning frá Reykjavík til
Akraness mundum við vissulega
leitast við að gera okkur sem mest
verðmæti úr þeim lóðum og öðr-
um fasteignum, sem við mundum
þá hafa yfir að ráða, enda hefði þá
verið aflétt kvöðum, eða væri fyr-
irsjáanleg aflétting kvaða, um
notkun lóðanna í þágu sjávarút-
vegsstarfsemi.“
Fallið frá flutningi
Hafnarstjóri svaraði erindi HB
Granda 11. september sl. og gerði
grein fyrir afstöðu stjórnar Faxa-
flóahafna. Þar kemur m.a. fram að
þar eð HB Grandi hyggist víkja
með starfsemi sína af Norður-
garði komi ekki til greina að út-
hluta fyrirtækinu viðbótarlóð á
því svæði. Ekki séu uppi hug-
myndir um breytta landnotkun á
athafnasvæði HB Granda í Vest-
urhöfninni. Faxaflóahafnir lýsa
sig reiðubúnar að hefjast handa
við nauðsynlegar framkvæmdir
vegna uppbyggingar HB Granda
á Akranesi. Þá kemur fram að ný
viðlega og brimvarnargarður
verði tæpast tilbúin fyrr en árið
2012.
Stjórn HB Granda ákvað síðan
13. september sl. að falla frá
áformum um að reisa nýtt fisk-
iðjuver á Akranesi, „enda hafa
Faxaflóahafnir sf. ekki talið sér
fært að uppfylla óskir félagsins,
m.a. um gerð nýrrar fiskihafnar á
Akranesi“, eins og segir í tilkynn-
ingu félagsins til First North-
verðbréfamarkaðarins.
Aðstoða fólkið eftir mætti
Eggert Benedikt Guðmunds-
son, forstjóri HB Granda hf.,
sagði að hafnarstjórn Faxaflóa-
hafna hefði kynnt nýjar hugmynd-
ir um landfyllingu og aðra aðstöðu
á Akranesi á fundi með bæj
stjórn Akraness í fyrrakvöld. Þ
þyrfti að skoða betur. „Auðvi
munum við skoða þetta og athu
hvort þetta getur þroskast í e
hverjar skynsamlegar átti
sagði Eggert.
Hann sagði lóðina sem hús H
Granda stendur á við Norðurga
hafa verið teiknaða utan um hú
sem er í laginu eins og tanginn v
á sínum tíma. Lóðin sé því mj
óhentug til ráðstöfunar nema m
því að laga lóðamörkin og gera
þeim rétthyrning. Í því skyni h
verið sótt um viðbótarlóð. Þá h
fyrirtækið óskað eftir að fá að
nálæga lóð og að kvöðum um ha
sækna starfsemi yrði létt af l
unum, ákveði fyrirtækið að fly
á Akranes.
„Það væri mjög erfitt fyrir ok
ur að gera einhver verðmæti
þessum lóðum ef það er skilyrði
þær séu notaðar til hafnsækinn
starfsemi,“ sagði Eggert. „V
gerðum því skóna að slík sta
semi væri á undanhaldi vegna
þenslu annars konar byggðar í Ö
firisey. Þá töldum við rétt að þe
tilslökun kæmi til okkar sem h
um verið þarna um áratugaske
ekki eftir fáein ár þegar einhv
annar fengi tækifæri til að se
Nýjar útfærslur
Fiskihöfn við Faxaflóa Akraneshöfn hefur verið skilgreind sem fi
þangað, en hætti við þau áform þegar ekki var orðið við óskum féla
Í HNOTSKURN
»HB Grandi varð til 2004við sameiningu Granda
og Haraldar Böðvarssonar
»Grandi hf. varð til 1985við samruna BÚR og Ís-
bjarnarins hf. Hraðfrystistö
Reykjavíkur og Faxamjöl
sameinuðust síðar Granda.
»Haraldur Böðvarsson hfvarð til 1991 við samrun
fjögurra fyrirtækja á Akra-
nesi. Krossvík hf. og Miðnes
Sandgerði sameinuðust HB
síðar.
Einfaldari leið til
landfyllingar fyr-
ir HB Granda á
Akranesi skoðuð
MEIRIHLUTI þeirra 59 starfsmanna
sem munu missa vinnuna hjá HB
Granda á Akranesi er konur. Margar
þeirra á miðjum aldri og sérhæfðar í
fiskvinnslu. Gísli S. Einarsson, bæjar-
stjóri á Akranesi, sagði almennt vera
gott atvinnuástand í bænum en fremur
lítið framboð hefði þó verið á svo-
nefndum „kvennastörfum“. Því kvaðst
hann hafa nokkrar áhyggjur af kon-
unum sem nú væru að missa vinnuna.
„Þetta fólk er sérhæft fiskvinnslu-
fólk, sumt búið að vinna við fiskvinnslu
frá fjórtán ára aldri og komið yfir sex-
tugt. Það vill vinna við fisk,“ sagði
menn ætla n
vinnslu á A
að Samband
að skoða m
Það er búið
fiskvinnslu,
ingum sem
hærra hlutf
þorskkvóta]
mínum hug
óunninn fisk
ur. Ég held
framtíðarsý
úr landi og
Gísli.
Gísli. Norðurál hefur
verið að auglýsa eftir
starfsfólki í álverið en
Gísli sagði ekki víst
að þau störf hentuðu
öllum sem nú ynnu
hjá HB Granda á
Akranesi.
„Akranes er ekki að
leggjast í auðn, þrátt
fyrir þetta, en við eig-
um útgerðarsögu sem nær til nokkurra
hundraða ára og þetta fyrirtæki, HB
Grandi, til hundrað ára. Það er ótrú-
lega svart strik í útgerðarsöguna ef
Bundu vonir við áform H
Gísli S. Einarsson