Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Síða 9

danska afgreiðsluform. Þetta eru dönsk lög, sem danska löggjafarvald-
ið getur breytt eða fellt úr gildi að vild.
Fyrstu ítökin í stjórn eyjarmála fengu Grænlendingar fyrir rúmum
100 árum. Síðan hafa Danir öðru hverju „trúað þeim fyrir“ auknum
völdum. Heimastjórnin er eitt skrefið á þeirri braut. Steen Folke kall-
ar hana Nýju fötin keisarans. Grænlendingar geta nú í ríkara mæli
stjórnað eigin málum, en þetta er aðeins stigs- en ekki eðlisbreyting
frá fyrri skipan mála, enda margt líkt með fyrrverandi landsráðslög-
um og núverandi heimastjórnarfyrirkomulagi.
Dönsku heimastjórnarlögin fyrir Grænland eru nr. 577/1978. Að
lokinni ráðgefandi þjóðaratkvæðagreiðslu á Grænlandi í janúar 1979
var ákveðið með lögum 56/1979, að heimastjórnarlögin tækju gildi 1.
maí 1979. Um 70% fastra íbúa á Grænlandi samþykktu lögin, um 26%
voru á móti þeim, afgangurinn auðir seðlar og ógildir. Kosnirigaþátttaka
var um 63%.
Hér á eftir fer íslenzk þýðing laganna og nokkrar athugasemdir við
þau.
Formáli laganna hljóðar svo:
Vér Margrét önnur, drottning Danmerkur af Guðs náð, gjörum
kunnugt: Til viðurkenningar á þeirri sérstöðu, sem Grænland hef-
ur í þjóðlégu, menningarlegu og landfræðilegu tilliti innan ríkisins,
hefur þjóðþingið í samræmi við samþykkt grænlenzka landsráðs-
ins samþykkt og vér með voru samþykki staðfest eftirfarandi lög
um stjórnskipunarlega stöðu Grænlands í ríkinu:
1. gr. Grænland myndar sérstakt þjóðfélag (folkesamfund) innan
danska ríkisins. Grænlenzka heimastjórnin annast innan ríkisheild-
arinnar (inden for rigsenhedens rammer) grænlenzk málefni eftir
reglunum í þessum lögum.
2. mgr. Grænlenzka heimastjórnin samanstendur af fulltrúaþingi,
kjörnu á Grænlandi, sem nefnist landsþing, og stjórnvaldi undir
forystu landsstjórnar.
I formála og 1. gr. er amk. fjórum sinnum tekið fram, að Grænland
er hluti danska ríkisins. Að heimastjórnin rjúfi ekki ríkiseignina, er
útskýrt í greinargerð með lögunum og talið fela í sér, að fullveldið er
einvörðungu í höndum ríkisins. Þar kemur einnig fram, að danska
stjórnarskráin gildir áfram á Grænlandi; að heimastjórnin getur að-
eins fengið málaflokka framselda, sem eingörigu varða Grænland og
ekki ríkisheildina eða aðra ríkishluta; og að framsalið getur aðeins náð
til hluta af valdsviði ríkisins, sbr. aths. með 4. og 5. gr. 1 þessu sam-
71