Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Side 10

hengi vísar nefndin til þess, að ríkishlutarnir séu stjórnmálalega og
siðferðilega skyldugir til gagnkvæmrar aðstoðar og sameiginlegrar af-
stöðu í mikilvægum málum með hagsmuni heildarinnar í huga. Ákvæð-
ið um ríkiseininguna er og talið koma í veg fyrir stofnun sambands-
ríkis. Til heimastjórnar verði því ekki stofnað með samningi aðila,
heldur aðeins með stjórnskipunarlegu framsali ákveðinna málaflokka,
þe. einhliða með þjóðþingslögum.
Á hinn bóginn er athyglisverð staðfestingin í formála og 1. gr. á
því, að á Grænlandi sé sérstakur þjóðarhópur eða samfélag. I henni
hlýtur að felast í fyrsta lagi, amk. fyrir dönsku stjórnskipunina, að
á Grænlandi búi minnihlutahópur í ríkinu og eigi sem slíkur rétt á
ýmsum verndarráðstöfunum. Þeim er lýst í þjóðarétti, ma. í svæða-
bundnum og alþjóðlegum samningum, sem Danmörk er aðili að. Líta
má á heimastjórnina sem framlag til verndunar og velferðar slíks
minnihlutahóps. 1 öðru lagi eru lögin viðurkenning á því, að Græn-
lendingar hafa landfræðilega, menningarlega, þjóðlega og stjórnskip-
unarlega sérstöðu innan danska ríkisins. Þangað til þessi þjóð, sér-
staklega með nýlendusöguna í huga, hefur sjálf ákveðið að tengjast
Danmörku endanlegum böndum, hlýtur hún að eiga inni réttinn til
að ráða framtíðarskipun eigin mála. Ekki eru þó allir líklegir til að
fallast á þessa niðurstöðu mína. Td. er haft eftir núverandi forsætis-
ráðherra Dana, sbr. minnihlutaálit Steen Folke, að Grænlendingar séu
ekki þjóð, heldur hluti hinnar dönsku þjóðar. Aðrir munu benda á, að
landsráðið samþykkti haustið 1952 tillögu til stjórnarskrárbreytingar,
sem leiddi 1953 til formlegrar innlimunar Grænlands.
2. gr. Fulltrúar á landsþinginu eru kosnir til 4ra ára í almennum,
beinum og leynilegum kosningum.
2. mgr. Landsþingið setur með lögurn nánari reglur um kosning-
arnar, þám. um kosningarétt og kjörgengi og um fjölda lands-
þingsfulltrúa.
3. mgr. Landsþingið setur sér fundarsköp.
Þessi grein er því ekki til fyrirstöðu, skv. grg., að landsþingið ákveði
almennt með lögum, að nýjar kosningar geti farið fram fyrir lok kjör-
tímabils.
Ákvæðið í 2. mgr. um vald landsþingsins til að setja reglur um kosn-
ingarétt og kjörgengi getur skipt verulegu máli fyrir þróun græn-
lenzkra stjórnmála. Skv. 1. 76/1976 um grænlenzka landsráðið var 6
mánaða búseta á Grænlandi skilyrði fyrir kosningarétti og kjörgengi.
Þetta tímabil þótti innlendum stutt, því að skv. því höfðu fjölmargir
72