Tímarit lögfræðinga - 01.08.1980, Qupperneq 40

upp tekið það sem þeir nefna „unified judicial system", sem formlega lýtur
yfirstjórn og forsjá Hæstaréttar Pennsylvaníuríkis. Til þess að gegna þessu
yfirstjórnar- og forsjárhlutverki var stofnað embætti sem kallast Administrative
Office of Pennsylvania Courts og heyrir beint undir Hæstarétt. Yfirmaður
þessa embættis nefnist Court Administrator of Pennsylvania, sem ég kalla
dómsmálastjóra, en mætti nefna dómsýslustjóra eða eitthvað annað.
Áður en lengra er haldið, er rétt að víkja að því, að Pennsylvaníuríki er
töluvert stærra en Island að flatarmáli og þar búa nær 20 milljónir að ég
hygg. Dómstig eru þrjú. Reyndar eru þau fjögur í vissum skilningi, þar sem
til hliðar við eða fyrir neðan hina almennu héraðsdómstóla eru margs konar
sérdómstólar og hálfdómstólar, sem sumir eru skipaðir ólöglærðum dóm-
urum. Þessar stofnanir afgreiða obbann af öllum minni háttar málum, svo
sem öll umferðarbrot, refsimál flest, mál út af leigu fasteigna, út af lausa-
fjárkaupum, þar sem um lágar upphæðir er að tefla o. s. frv.
Héraðsdómsumdæmi eru 59 talsins og dómarar á því stigi tæplega 300.
Þá eru tveir áfrýjunardómstólar og loks æðsti dómstóllinn, Hæstiréttur. Yfir-
leitt fá mál ekki meðferð nema á tveimur dómstigum. Þá er fræðilegur mögu-
leiki að áfrýja málum til Hæstaréttar Bandaríkjanna í Washington.
Dómsmálastjóri og embætti hans eru eins konar stjórnararmur Hæstaréttar
að því er við kemur dómstólakerfinu í heild. Er á þennan embættismann
og starfslið hans lögð ábyrgð á stjórnun og rekstri þess. Þetta hlutverk rækir
embættið m. a. með því að safna saman, vinna úr og túlka tölfræðileg gögn
frá öllum stigum kerfisins. Þessi þáttur starfseminnar er forsenda þess, að
hægt sé að sjá með vissu, hvar skórinn kreppir og hvar umbóta er mest
þörf. Er mikill hluti ársskýrslna embættisins nákvæmar dómsmálaskýrslur.
Þá sér embættið um gerð fjárhagsáætlana fyrir dómstólana og deilir niður
ríkisframlagi til dómstólanna á neðstu stigum, en þeir virðast vera að mestu
leyti kostaðir af viðkomandi sveitarstjórnum. Embættið annast samband og
samskipti dómstólanna og löggjafarvaldsins og samskipti við almenning.
Dómsmálastjórinn hefur vald til að færa dómara til, eftir því sem hann
telur rétt miðað við verkefnaþunga. Hann stendur fyrir símenntunarnámskeið-
um. Hefur sú starfsemi náð til nærri allra starfsmanna kerfisins s.l. áratug,
en mest áhersla var lögð á lægra setta dómara og aðstoðarmenn fyrstu árin.
Þá fara sífeilt fram rannsóknir og athuganir á stjórnun og starfsháttum dóm-
stólanna.
Sá sem nú gegnir þessu embætti heitir Alexander Barbieri og er dómari.
í starfsliði hans eru tugir manna, og eru 5 nánustu stamstarfsmen’nirnir nefnd-
ir Deputy Court Adminstrators, en embættið skiptist í nokkrar deildir. Öll
dómsmálaskýrslugerð og endurskoðun bókhalds dómstólanna fer fram í
tölvum. Á augabragði er hægt að sjá stöðu eða feril hvers einstaks dóms-
máls og hvar það er til meðferðar. Þá hefur málaskrá áfrýjunardómstólanna
og stiórnun reksturs mála þar verið sett í tölvuvinnslu.
Mikið og gott orð fer af starfi þessarar stofnunar, og er auðheyrt í við-
tölum við dómara og lögmenn, að þeir töldu greinileg umskipti til hins betra
hafa orðið með tilkomu hennar.
Næsta dag hlustuðum við á málflutning í Hæstarétti Pennsylvaníu um
morguninn, en sátum síðan hádegisverðarboð íslendingafélagsins í Fíladelfíu.
Var það haldið í fallegri byggingu, sem sænskættaðir menn reistu endur fyrir
102