Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Blaðsíða 15

færi og venjulegir varahlutir í vél, siglingatæki, búnaður í vistarverum
og eldhúsáhöld. Vistabirgðir, eldsneyti eða aðrar vélarnauðsynjar eru
hins vegar ekki taldar til fylgifjár, sbr. 217. gr. siglingalaga.
3. ÚTGERÐARMAÐUR OG ÁBYRGÐ HANS
Á FJÁRKRÖFUM FRÁ ÖÐRUM
Oftast býr eigandi skips það til siglinga, ræður áhöfn og gerir það
út. Hann er þá „útgerðarmaður“ í merkingu siglingalaga. Skiptir hér
ekki máli, hvort hann er einstaklingur eða ópersónulegur aðili. Verður
orðið útgerðarmaður notað hér á eftir, enda þótt nú á tímum sé mjög
almennt að félög reki útgerð. Stundum gerir eigandinn ekki skipið út
sjálfur. Hann getur t.d. leigt skipið öðrum aðila, sem hefur það í förum
á sinn kostnað. Telst leigutakinn þá útgerðarmaður þess.
Um skaðabótaskyldu útgerðarmanns gilda sérstakar reglur í sigl-
ingalögum. Eru þær einkum frábrugðnar almennum bótareglum að því
leyti, að útgerðarmaður getur skv. 8. gr. laganna orðið bótaskyldur
vegna skaðaverka sjálfstæðra verktaka. Einnig má nefna ákvæði 2.
mgr. 205. gr. siglingalaga, sbr. lög nr. 108/1972, sem fjallar um bóta-
ábyrgð útgerðarmanns vegna slysa, er hljótast á mönnum, sem ráðnir
eru í skiprúm og staddir eru á skipi, vinna eða eru á ferð í þess þágu.
Ennfremur skal þess getið, að alþj óðasamningur um bótaábyrgð vegna
tjóns af völdum olíumengunar, gerður í Brussel 1969, hefur lágagildi
á íslandi, sjá lög nr. 14/1979 og auglýsingu nr. 10/1980 (Stj.tíð. C-
deild). Samkvæmt samningnum er aðalreglan sú, að eigandi skips, sem
flytur umbúðalausa olíu sem farm, ber skaðabótaábyrgð vegna mengun-
artjóns af völdum olíu, er hefur lekið eða verið losuð úr skipi. Hér er
ábyrgðaraðilinn því eigandi, en ekki útgerðarmaður, er gerir út skip,
sem annar á.
1 7. gr. siglingalaga segir, að sé ekki á annan veg fyrir mælt í lög-
unum, ábyrgist útgerðarmaður með öllum eignum sínum allar skuld-
bindingar, sem hann stofnar sjálfur eða aðrir fyrir hans hönd. Nokk-
ur sérákvæði eru í singlingalögum um umboð. Þau helstu eru í 43. gr.
Þar kemur m.a. fram, að skipstjóri hefur stöðuumboð til þess að gera
fyrir útgerðarmann alla þá löggerninga, sem snerta framkvæmd ferðar
hans, svo sem útbúnað skips og viðhald og öflun vista. Gerningar, er
skipstjóri gerir skv. stöðuumboði sínu, skuldbinda útgerðarmann
skipsins.
Mörgum kröfum á hendur útgerðarmanni fylgir sjóveð í skipi og
farmgjaldi. Sjóveð eru lögveðréttindi og hafa þau tíðkast frá fornu
57