Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Blaðsíða 42

Hinsvegar getur verjandinn í opinberu máli fallið frá málsvarnarlaun-
um. Geri hann það, hefur hann frjálsan rétt til þess að semja við
skjólstæðing sinn um greiðslu. Falli hann ekki frá málsvarnarlaunum,
hefur hann ekki heimild til þess að gera kröfur um aðrar greiðslur
og meiri en þær, sem sakadómari ákveður fyrir hið tiltekna mál. Varð-
andi greiðslur fyrir það, sem hann hefur gert fyrir þann tíma, verður
að telja, að reglan sé sú, að hann verði þá þegar að gera sakborningi
og jafnframt dómara grein fyrir því, að ákveðinn reikningur sé
ógreiddur áður en málið gengur lengra t.d. með dómtöku.
I 3. mgr. 86. gr. opl. segir, að skipuðum verjanda beri þóknun fyrir
starfa sinn eftir ákvörðun dómara. Ekki segir, hvaða sjónarmið skuli
hafa til leiðbeiningar, þegar fjárhæð þóknunar er ákveðin. Ætla má,
að umfang málsins og hagsmunir komi til skoðunar. Það er almenn
skoðun lögmanna, að launin séu oft ákveðin alltof lág, t.d. vegna þess
að dómarar halda oft að um nettólaun sé að ræða. Ljóst er að vísu, að
dómari hefur heimild til að taka tillit til frammistöðu lögmanns, en
hann er þó ekki eins settur og dómari í einkamáli. Hann getur ekki
fellt málsvarnarlaunin niður og sennilega ekki lækkað launin úr skyn-
samlegu lágmarki. Úrræði hans er að leysa verjandann frá störfum.
Til að fella laun niður er ekki heimild í opl., enda er lögmaðurinn skip-
aður verjandi og honum skylt að taka skipun. Verður því jafnan að
dæma honum nokkur laun. Ætla má, að það sé ekki til þess fallið, að
vörn sé vönduð, ef launin eru lág yfirleitt. Ljóst er af mörgum dómum,
að hagsmunamatið er mjög ríkjandi, fremur en vinnuframlag, og á-
kæruatriðin eru mjög ráðandi, þ.e. alvarleiki meints brots.
Um málsvarnarlaun má að lokum segja almennt, að þar ákveður
sakadómari lögmanni laun fyrir vinnu, sem dómarinn þekkir. Þetta
eru brúttólaun, ef um starfandi lögmann er að ræða, en aðra ber yfir-
leitt ekki að skipa verjendur, þar sem einkaréttur lögmanna gildir.
Mættu dómarar þá hafa til viðmiðunar, að lögmaðurinn sé svipað
launaður og dómarinn sjálfur, en til þess þarf a.m.k. tvöföld tímalaun
dómara, þar sem nettólaun eru 50-55% fjárhæðar til starfandi lög-
manna. Að mínu mati er óframbærilegt að skipa verjendur aðra en
starfandi lögmenn, þar sem einkarétturinn gildir; — • líklega varla
löglegt, þó er þetta gert.
Itéttargæslulaun
I opl. eru nokkur ákvæði um réttargæslumenn, sbr. 61., 80., 86.og
87. gr., og eru sum þessara ákvæða nýleg, t.d. ákvæði 61. gr. um rétt
84