Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Blaðsíða 22

vikum til hverra hafna skip siglir hverju sinni. Farmurinn getur verið
af ýmsu tagi og samningurinn getur tekið til misjafnlega mikils hluta
skipsins. Venjulega er samið um flutning með öllu skipinu, t.d. heilan
farm af salti, en stundum um tiltekið magn af vörum. I síðara til-
vikinu getur farmflytjandi ráðstafað öðru farmrými skipsins til ann-
arra aðila, sem þurfa á flutningi að halda.
Þégar skip flytja farm í óreglubundnum ferðum er venjulega gerður
skriflegur farmsamningur (certeparti, charterparty) um flutninginn.
Greint er milli ferðbundinna og tímabundinna farmsamninga. Ferð-
bundinn farmsamningur nefnist það, þegar samið er um eina eða fleiri
ferðir gegn greiðslu, farmgjaldi, sem ákveðið er fyrirfram. Miðast
farmgjaldið við flutningsafköst skipsins, annað hvort þannig, að greitt
er fyrir hverja ferð, sem farin er, eða vörumagn. Farmflytjanda er
skylt að sjá um að skipið sé á fermingarstað í tæka tíð, svo og að
hafa skip búið til fermingar um ákveðinn fermingartíma (biðdaga og
aukabiðdaga). Fyrir biðdaga kemur engin sérstök greiðsla. Endur-
gjald fyrir þá er innifalið í farmgjaldinu. Þurfi að nýta aukabiðdaga
til fermingar, ber að greiða farmflytjanda sérstaka þóknun fyrir þá.
Um affermingu gilda í meginatriðum sömu reglur og um fermingu að
breyttu breytanda. Reglurnar um fermingu og affermingu eru í 70.-78.
og 86.-91. gr. siglingalaga, en frá þeim er oft vikið að einhverju leyti
í farmsamningum. Um afhendingu farms eru reglur í 92.-98. gr. sigl-
ingalaga og um réttarstöðu handhafa farmskírteinis eru m.a. ákvæði
í 187.-146. gr. laganna, en að sumum þeirra var vikið í næsta kafla
hér á undan.
Um greiðslu farmgjalds er aðalreglan sú skv. 106. gr. siglingalaga,
að einungis skal greiða farmgjald fyrir farm, sem kemur til skila við
ferðalok, en víkja má frá þeirri reglu með samningi. Farmur telst vera
kominn til skila, þó að á honum hafi orðið einhverjar skemmdir í
flutningi. Ber því að greiða farmgjald fyrir flutning á honum. Hitt
er svo annað mál, að farmflytjanda getur verið skylt að greiða eiganda
hans skaðabætur végna skemmdanna eftir reglunum um flutnings-
ábyrgð. Um vanefndir og afleiðingar þeirra í ferðbundnum farmsamn-
ingum gilda ýmsar sérstakar siglingalagareglur, sem ekki verða raktar
hér.
Tímabundnir farmsamningar eru mjög algengir nú á tímum. Eru
þeir oft gerðir, þégar svo stendur á, að útgerðarmaður annar ekki með
eigin skipum flutningum, er honum bjóðast. Aðaleinkenni tímabund-
ins farmsamnings eru þessi: (1) Farmflytjandi lætur skipið vera til
ráðstöfunar fyrir farmsamningshafa um tiltekinn tíma, í nokkra mán-
64