Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Blaðsíða 44

Hitt er annað mál og vandasamara, hvaða störf lögmannsins séu
hluti af skylduverkum réttargæslumanns. Að sjálfsögðu verður þess
ekki krafist, að úr ríkissjóði sé lögð út þóknun fyrir annað vinnu-
framlag réttargæslumannsins en þessi eðlilégu skyldustörf, en ekki
má túlka þetta of þröngt, því að það gæti leitt il þess, að tilgangi starf-
ans yrði eigi náð.
Réttargæslumanni ber að koma til, þegar maður er handtekinn eða
settur í gæsluvarðhald. Honum ber að kynna sér ástæður handtöku og
ræða við sakborning. Honum ber eftir atvikum að vera við fyrstu próf-
un lögreglu á sakborningi, en varla prófun annarra nema eftir ósk sak-
bornings, eða sérstök ástæða sé til, taka afstöðu til kröfu um gæslu-
varðhald og vera sakborningi til leiðbeiningar um kæru á gæsluvarð-
haldsúrskurði. Þá ber réttargæslumanni að ganga úr skugga um, að
viðurværi sakbornings sé viðunandi, tilkynna vandamönnum um að-
stæður og heimsækja sakborning, beiðist hann þess eða sé það nauð-
synlegt af öðrum ástæðum. Réttargæslumaður getur ekki krafist launa
fyrir annað en þetta úr ríkissjóði, þótt hann þurfi oft að eyða miklum
tíma í t.d. fundi með vandamönnum, innheimtu launa, framlengingu
víxla og þess háttar; um þetta verður að gera sérstakan reikning.
Fyrir þetta getur lögmaðurinn hins vegar krafið skjólstæðing sinn um
þóknun. Hugtaksmunur er lítill á verjanda og réttargæslumanni og
ætti að fella síðargreinda heitið úr lögum.
Vextir af málskostnaði
Málsvarnarlaun og réttargæslulaun ber viðkomandi sakadómi eða
ríkissjóði að leggja út til lögmannsins, án verulegrar tafar. 1 þeim
efnum koma vaxtasjónarmið því varla til. Verði dráttur á slíkri
greiðslu, ber auðvitað að greiða vexti, eins og um venjulégar viðskipta-
kröfur sé að ræða, sbr. 3. tl. 5. gr. lágmarksgjaldskrái' með lögjöfnun.
Öðru máli gildir hins vegar um reglur um málskostnað. Tildæmdur
málskostnaður gjaldfellur við lok aðfararfrests í síðasta lagi. Þá ber
dómþola að hafa greitt dómhafa hina tildæmdu fjárhæð. Þá eða fyrr
ber viðskiptamanni að gera upp við lögmann sinn skv. lágmarksgjald-
skrá L.M.F.l. eða öðru samkomulagi, sem ekki fer í bága við gjaldskrá
eða lög 61/1942 og er ekki bersýnilega ósanngjarnt. Nú kunna t.d. til-
dæmdar bætur í skaðabótamáli að nema svipaðri fjárhæð og tildæmd-
ur málskostnaður. Bæturnar eru dæmdar með vöxtum, en að engu
getið vaxta af málskostnaði. Af sérstakri kröfu um vexti af máls-
kostnaði hefur verið sýknað á bæjarþingi Reykjavíkur með tilvísun
86