Tímarit lögfræðinga - 01.09.1982, Blaðsíða 26

en nokkrar sérreglur siglingalaga gilda þó einnig hér, sjá nánar 153.
gr. Eftir að siglingalögin voru sett voru gerðir alþjóðasáttmálar um
réttarreglur varðandi flutning farþega og farangurs þeirra (síðast í
Aþenu 1974), en Islendingar eiga ekki aðild að þeim og hefur siglinga-
lögunum ekki verið breytt til samræmis við þá.
6. SAMEIGINLEGT SJÓTJÓN
Reglur um sameiginlegt sjótjón eru meðal þess, sem einkennir sjó-
réttinn. Eftir 163. gr. siglingalaga teljast til sameiginlegs sjótjóns
hver þau spjöll, sem gerð eru msð vilja á skipi eða farmi með þeirri
fyrirætlan að bjarga hvoru tveggja úr yfirvofandi háska, svo og sér-
hvað, sem lagt er í sölurnar með þeirri fyrirætlan; ennfremur skaði
sá og kostnaður, er var samfara slíkum viðbúnaði eða leiddi beinlínis
af honum. Sameiginlegu sjótjóni skal jafna niður á skip, farmgjald og
farm að réttri tiltölu við verðmæti þeirra eftir ákveðnum reglum. I
VI. kafla siglingalaga eru frávíkjanlegar reglur um sjótjón, en eftir
þeim mun lítt eða ekki farið, vegna þess að um allan heim er í vátrygg-
ingarskírteinum, farmsamningum, farmskírteinum og öðrum skjölum
um farmflutninga almennt vísað til svokallaðra York-Antwerpen-
reglna. Að vísu er efni VI. kafla siglingalaga í megindráttum í sam-
ræmi við York-Antwerpen-reglurnar. Þær styðjast ekki við neina al-
þjóðasamþykkt, en eru árangur frjáls samstarfs ýmissa hagsmuna-
aðila frá mörgum ríkjum. Voru þær síðast endurskoðaðar á árinu 1974.
Reglurnar um sameiginlegt sjótjón eru reistar á því grundvallar-
sjónarmiði, að sameiginleg hætta eigi að baka sameiginlega ábyrgð,
þannig að þegar hagsmunum fleiri en eins aðila stafar hætta af sömu
orsök, og einhverjir þeirra eru lagðir í sölurnar til björgunar hinum,
þá sé það sanngjörn og heppileg régla, að tjónið lendi ekki á þeim
aðila einum er var eigandi þeirra hagsmuna, er fórnað var. Ef skip
verður t.d. að leita neyðarhafnar vegna vélarbilunar, skal samkvæmt
reglunum um sameiginlegt sjótjón jafna kostnaði við þá ráðstöfun á
eigendur þeirra hagsmuna, sem voru i húfi, þ.e. skip, farmgjald
og farm. Væri þess konar reglum ekki til að dreifa, myndi kostnaður-
inn við að leita neyðarhafnar lenda á útgerðarmanni einum.
Að jafnaði er niðurjöfnun sameiginlegs sjótjóns falin mönnum, sem
hafa til þess sérstök starfsréttindi, sbr. lög nr. 74/1938 um löggilta
niðurjöfnunarmenn sjótjóns.
Reglur um það réttaratriði, sem hér um ræðir, hafa staðið óbreytt-
ar í megindráttum frá því í fornöld. Nú á tímum hefur oft verið bent
68