Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Side 17

um þetta, þar á meðal um þóknun úr ríkissjóði til gerðardómsmanna.
Nú rís ágreiningur um þóknun, sem um ræðir í 1. málsgr., og skulu
þá, uns fullnaðarúrlausn er fengin fyrir dómstólum eða gerðardómi,
afnot verks heimil gegn þóknun samkvæmt eldri reglum, en dómstóll
eða gerðardómur getur kveðið á um viðbótargreiðslur fyrir þann tíma,
sem liðinn er síðan eldri ákvæði skyldu falla úr gildi eftir uppsögn eða
ákvæði í þeim sjálfum."
Samkvæmt tilvitnuðu lagaákvæði geta aðilar lagt ágreininginn undir
gerðardóm. Þeim gerðardómi er þá ætlað að starfa sem eins konar
kjaradómur er stéttarfélög viðkomandi höfunda og greiðenda verða að
hlíta. Álitaefni er, einkum með tilliti til fjölda nýrra útvarpsstöðva
sem væntanlega rísa á næstunni, hvort ekki sé rétt að breyta laga-
ákvæði þessu í það horf að mál gangi til gerðardóms sjálfkrafa ef samn-
ingar takast ekki, hvort sem báðir aðilar eru sammála um þá máls-
meðferð eða ekki. Einnig mætti hugsa sér þá leið sem farin er í Dan-
mörku, þ.e. að rétthafafélögin setji gjaldskrár um tónflutninginn, sem
háðar séu staðfestingu menntamálaráðuneytisins á sama hátt og gert
er hér á landi í öðrum hliðstæðum tilvikum, sbr. áðurnefnda reglugerð
nr. 3 frá 1976.
Ljóst er af 23. gr. höfundalaga að hinar nýju útvarpsstöðvar geta
ekki hafið útsendingu á vernduðu efni fyrr en samningar um höfunda-
greiðslur liggja fyrir eða þær ákveðnar af aðila sem heimild hefur til
að úrskurða um þær lögum samkvæmt.
Vikið hefur verið að því hér að framan að STEF hefur ekki einvörð-
ungu umboð til réttargæslu fyrir innlenda höfunda heldur og erlenda á
sama hátt og hin erlendu systurfélög þess fara með hin íslensku rétt-
indi erlendis, en þau réttindi helgast af aðild Islands að Bernarsáttmál-
anum, sem ísland gerðist aðili að árið 1947, og aðild að svonefndum
Alþjóðasáttmála um höfundarétt (Genfarsáttmála), fullgiltum árið
1956.
Af þessu leiðir að STEF aflar tekna erlendis frá og getur það í ein-
staka tilvikum numið allverulegum fjárhæðum. Þegar þessar línur
voru ritaðar var félagið einmitt að veita viðtöku greiðslum frá Vestur-
Þýskalandi, sem nema mjög verulegri fjárhæð, fyrir flutning þar í landi
á árinu 1984, aðallega fyrir tónlist höfunda í hljómsveit sem náð hefur
verulegum vinsældum á erlendri grund á undanförnum árum.
Um ráðstöfun þess fjár sem STEF aflar gilda fastákveðnar reglur.
Er tekjum félagsins fyrst safnað í sameiginlegan sjóð. Úr honum verð-
ur af eðlilegum ástæðum fyrst að greiða skatta, uppbyggingar- og
rekstrarkostnað félagsins. Nettótekjum eftir almanaksárið er úthlutað
155