Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Síða 31

ar breyttu aðstæður verða að skoðast bæði í ljósi 29. gr. höfl. um að
meta megi framsal ógilt, ef það leiðir til bersýnilega ósanngjarnrar
niðurstöðu, og með hliðsjón af leiðbeiningarreglunum um túlkun vinnu-
samninga. Vinnuveitandinn hlýtur að líta svo á, að markmiðið með
starfsemi hans sé að nota sem best alla möguleika til að ná hámarks-
afköstum og hámarksnýtingu í starfsemi fyrirtækisins. Þessu hlýtur
starfsmaðurinn líka að hafa gert ráð fyrir, þegar hann réði sig til
vinnu, sérstaklega sá sem ráðinn er gagngert til skapandi vinnu, er
fellur undir vernd höfundarréttar. Hins vegar getur verið um svo mikl-
ar breytingar að ræða, að það verði að teljast bersýnilega ósanngjarnt,
að vinnuveitandinn nj óti einn góðs af þeim ávinningi, sem af þeim kann
að verða. Hafi hvorugum aðila verið ljóst við samningsgerð, að hinar
nýju aðstæður gætu komið upp, er ósennilegt að þær hafi verið lagðar
til grundvallar, og má þá telja sanngjarnt, að starfsmaður geti krafist
endurskoðunar á samningi.
Fleiri atriði mætti nefna, sem geta valdið erfiðleikum, svo sem það,
hvort vinnuveitandi og starfsmaður geti hvor um sig höfðað mál vegna
brota á höfundarrétti, þeir verði báðir að gera það eða hvort starfs-
maður eigi kröfu á vinnuveitandann í þessu sambandi. Einnig vaknar
spurning um það, hver eigi frumverkið (handrit, mynd o.s.frv.), er það
starfsmaðurinn eða vinnuveitandinn ? Um þessi atriði verður ekki fjall-
að í þessari grein.
4. DÆMI UM EINSTAKAR TEGUNDIR VINNUSAMBANDA.
1) Blaðamenn.
Enginn samningur er til á milli Blaðamannafélags Islands (B.I.) og
útgefenda. Blaðamenn líta almennt svo á, að það sem þeir rita í blað
eða tímarit fyrir fast kaup megi birta einu sinni og ekki nýta á neinn
annan hátt. Hins vegar segir í 40. gr. höfl., að útgefendur blaða og
tímarita hafi einkarétt til að endurprenta þessi rit í heild og einstök
blöð eða hefti. Þessi réttur útgefenda raskar ekki höfundarrétti að ein-
stökum ritgerðum eða myndum í blöðunum, en þeir þurfa ekki að leita
samþykkis höfunda til endurprentunar (í heild), nema svo hafi verið
um samið. Segir í greinargerð um þetta, að venjulega sé um svo marga
og oft óvissa höfunda að ræða í blöðum og tímaritum, að vart væri
kleift að ná til þeirra eða síðari handhafa höfundarréttar, einkum þeg-
ar langur tími er liðinn frá frumútgáfu.18)
18) Alþt. 1971, A-deild, bls. 1301.
169