Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Page 41

Af þessum sökum tel ég að æskilegra hefði verið að greina á milli höf-
undarréttarbrota í réttarfarslegu tilliti með því að láta aðeins þau al-
varlegustu sæta opinberri ákæru, eftir kröfu þess sem misgert er við.
Sú tilhögun hefði og verið í samræmi við ákvæði almennra hegningar-
laga um ærumeiðingar og skyld brot.
2. FYRIRBYGGJANDI RÉTTARFARSÚRRÆÐI.
Það getur skipt miklu máli fyrir einstaklinga í þjóðfélaginu að geta
komið í veg fyrir eða stöðvað réttarbrot sem að þeim beinast. Þetta get-
ur skipt sköpum fyrir höfunda, ekki síst vegna þess að mörg brot á
höfundarrétti er með engu móti hægt að bæta eftir á með greiðslu bóta,
hvað þá með afplánun refsingar. Þetta á einkum við þau tilvik þegar
höfundur telur verk sitt afbakað eða misnotað með þeim hætti að það
skerði höfundarheiður hans. Þá getur verið erfitt að staðreyna eftir
á hvert tjón höfundur hefur beðið vegna brots, en að því atriði verður
vikið sérstaklega hér á eftir.
Fram til þessa hefur verið litið á lögbann sem virkasta réttarfars-
úrræðið í því augnamiði að koma í veg fyrir eða stöðva höfundarréttar-
brot. Þó má heldur ekki gleyma því að innsetningargerð getur verið
enn fljótvirkara og kostnaðarminna úrræði séu skilyrði fyrir hendi.
Síðast en ekki síst má svo nefna aðgerðir lögreglu sem framvegis gætu
reynst enn virkara úrræði en fógetagerðirnar við að fyrirbyggja eða
stöðva brot á höfundalögum. Skal nú gerð nánari grein fyrir þessum
réttarfarsúrræðum.
2.1. Lögbann.
Lögbann er fógetagerð sem leggja má við byrjaðri eða yfirvofandi
athöfn er raskar eða raska myndi með ólögmætum hætti rétti gerðar-
beiðanda, sbr. 26. gi'. laga nr. 18/1949. Lögbann stendur þó ekki um
aldur og ævi vegna þess að staðfesta þarf það í sérstöku staðfesting-
armáli. Sé slíkt ekki gert innan tiltekins tíma eða sé staðfestingar synj-
að fellur lögbann niður.
Því hefur áður verið lýst að í vissum tilvikum getur verið mikilvægt
fyrir höfund að grípa til úrræðis á borð við lögbann. Frá sjónarmiði
gerðarbeiðanda er það þó ókostur að stundum þarf að setja allháa
tryggingu fyrir lögbanni ef miklir fjárhagslegir hagsmunir eru í húfi.
Hin síðari ár hefur að minnsta kosti tvívégis reynt á gildi lögbanns
fyrir dómstólunum vegna meints brots á höfundalögum. I fyrra tilvik-
inu var lögbanni hrundið, sbr. hrd. 1982, 1124, en í síðara skiptið var
179