Tímarit lögfræðinga - 01.11.1985, Side 53

og dæma. Fyrir þessum handhöfum er gerð grein í 2. gr. stjórnarskrár-
innar. Þannig segir að forseti og önnur stjórnarvöld4 5) skv. stjórnar-
skránni og öðrum landslögum fari með framkvæmdarvaldið. Svo sem
efni þessarar ritgerðar er háttað er óþarfi að skilgreina hugtakið fram-
kvæmdarvald almennt. Nægilegt er að taka fram að 2. gr. stjórnar-
skrárinnar gerir ekki ráð fyrir annars konar valdi en opinberu valdi.r>)
Skv. orðum ákvæðisins er það í fyrsta lagi forseti Islands sem fer með
þetta vald. Það er að því leyti rétt að í ýmsum tilvikum þarf formleg-
an atbeina forseta til þess að stjórnvaldsákvörðun sé gild, t.d. undir-
skrift á skipunarbréf í ýmsar opinberar stöður. Forsetinn fer hins veg-
ar aldrei einn með framkvæmdarvald, sbr. 13. gr. stjórnarskrárinnar,
þar sem beinlínis er tekið fram að forsetinn láti ráðherra framkvæma
vald sitt. I þessum hluta ákvæðisins felst því í raun fyrst og fremst
það að ráðherrar fari með framkvæmdarvaldið, en stundum ásamt
forseta Islands.
I öðru lagi segir að önnur stj órnarvöld skv. stj órnarskránni fari með
framkvæmdarvaldið. Að ráðherrum undanskildum, sbr. 13. gr. stjórnar-
skrárinnar, er hér ekki öðrum til að dreifa en sveitarstjórnum, sbr. 76.
gr. stjórnarskrárinnar. I raun merkir þessi fullyrðing því fyrst og
fremst það að stjórnsýsla fari ekki aðeins fram á vegum ríkisins held-
ur og sveitarfélaga.
I þriðja lagi er kveðið svo á að stjórnarvöld skv. öðrum landslögum
fari með framkvæmdarvaldið. Það merkir að handhöfn framkvæmdar-
valdsins er ekki einskorðuð við stjórnarskrárákvæði heldur getur hún
byggst á öðrum settum lögum. Á það bæði við um stjórnsýslu á végum
ríkisins og sveitarfélaga. Slík lagaákvæði eru fjölmörg og varða fyrst
og fremst ýmsar opinberar stofnanir.
Skv. framansögðu eru handhafar framkvæmdarvaldsins í raun fyrst
og fremst ráðherrar, sveitarstjórnir og forstöðumenn ýmissa opinberra
stofnana og gæti því stjórnarskrárákvæðið efnislega hljóðað svona:
Ráðherrar, stundum ásamt forseta, sveitarstjórnir og forstöðumenn
ýmissa opinberra stofnana fara með framkvæmdarvaldið. Nú eru þess-
ir handhafar einu nafni nefndir stjórnarvöld í 2. gr. stjórnarskrárinnar
4) Orðið er þannig ritað í 2. gr. stjskr., en almennt er talað um stjórnvöld. Því miður er
það hugtak í þessari merkingu orðið svo fast í lagamálinu að varhugavert sýnist að
breyta um þótt t.d. orðið stjórnvaldshafi (stjórnsýsluhafi) verði að telja markvissara og
hefði ella verið notað hér.
5) Til einföldunar er tíðkanlegt að greina á milli valds hins opinbera og valds einkaaðila.
Fjöldi slíkra aðila, t.d. atvinnurekendur, verkalýðsfélög, samvinnufélög o.s.frv., fara
með „vald“ sem hefur ekki síður áhrif á líf þjóðfélagsþegnanna, þótt það teljist ekki
„vald“ í ofangreindum skilningi, þ.e. „opinbert vald".
191