Morgunn - 01.07.1974, Blaðsíða 66

64
MORGUNN
öfgakenndu, alþýðlegu hugsjónar, að gott sé að láta hvern
mann fá tækifæri til þess að koma því fyrir almenningssjónir,
sem hann kann að langa til að segja.
Þetta — að svo mikið hefur verið prentað vestra af því, sem
að minnsta kosti mörgum virðist ekki hafa verið full ástæða til
að birta, hefir sjálfsagt meðfram valdið því, að allt of mörgum
hefir sézt yfir það, að almennt hafa menn hér heima alls ekki
haft fulla meðvitund um þann merkilega skerf, sem landar
okkar í Vesturheimi hafa lagt til íslenzkra bókmennta. Ég
efast mjög um, að Vestur-íslendingum sjálfum hafi verið það
full ljóst, nema ef til vill tiltölulega fáum mönnum.
1 nánu sambandi við bókmenntahenigð Vestur-lslendinga
stendur auðvitað það afarmikla kapp, sem þeir leggja á það að
koma börnum sínum til mennta. Og að sjálfsögðu er að hinu
leytinu gengi þeirra i Vesturheimi því að þakka, að hörn þeirra
fá þessa menntun.
Um þetta er til afar merkileg ritgerð, sem birtist í tímariti
Þjóðræknisfélagsins 1930 eftir séra Jónas A. Sigurðsson. Þótt
þær staðreyndir séu nú orðnar rúmlega 40 ára gamlar, þá
dregur það ekkert úr gildi þeirra. Séra Jónas segir þar:
.,Við það ber að kannast, að vér Islendingar höfum ekki
höfðatölunni að dreifa. Vér erum til muna mannfærri en Kín-
verjar og Rússar. Aftur á móti er Vestur-íslendingurinn jafn-
an framarlega eða fremstur í þeim mannhóp, er hann heyrir
til. Hann er læknir eða lögmaður þorpsins. Hann er póst-
meistarinn eða bankastjórinn, kaupmaðurinn, kennarinn, og á
sæti í bæjarráðinu. Hann flytur fyrirlestra um land allt og
syngur fyrir fólkið, og stundum eru lögin og ljóðin eftir Is-
lendinga. Vestur-íslendingar hafa ekki setið hér auðum hönd-
um þau 50 ár, eða rúmlega það, sem þeir hafa átt aðsetur í
Ameríku. Meðal þeirra eru rithöfundar, skáld, tónskáld, búðar-
menn, bókaverðir, dómarar, löggjafar, lögmenn, læknar, prest-
ar, prófessorar, kennarar, lögregluþjónar og menn er hafa á
hendi margvísleg stjórnarembætti og umboðsstörf. Iðnað stunda
þeir margir. Eru rafmagnsfræðingar eða sérfræðingar í ýms-
um vísindum, stóriðjuhöldar, smiðir, bændur, sjómenn, náms-