Viðar - 01.01.1939, Blaðsíða 103

Viðar]
BORGFIRZK ÆSKA FYRIR SJÖTÍU ÁRUM
97
æska hafi fyrir 70 árum staðið jafnfætis æsku nútímans, ef
ekki framar.
Húsvitjanir presta voru líka mikil hvatning til lestrar-
náms. Frá því að börn byrjuðu að stafa og til fermingar,
voru þau prófuð í lestri á hverjum vetri af sóknarprest-
inum. Og sumir prestar höfðu þann sið, er þeir komu til
barnanna, að láta allt ógift fólk í sóknum sínum lesa, og
það jafnvel sjötuga karla og kerlingar, þótt þeim væri
farin að daprast sýn.
Þegar börnin voru orðin níu til tíu ára, kom önnur náms-
grein til sögunnar, sem var spurningakverið. Um þetta leyti
var átta kapítulakverið enn við lýði og var hreinasti kross
fyrir miður næm börn að læra það. Það var afarlangt, og
djarfmæltustu börnin sögðu, að það væri leiðinlegt, en
slík ummæli töldu mæður ganga guðlasti næst. Þetta kver
höfðu þær lært, og í það sóttu þær sér trúarstyrk og hug-
svclun á raunastundum lífsins. Prestarnir mæltu líka svo
fyrir, að þetta kver skyldi lært og þeim bar að hlýða
möglunarlaust. Á víð og dreif i þessu kveri voru ritningar-
greinar með smáu letri. Allra ónæmustu börnum var veitt
sú undanþága að hlaupa yfir það. En því fylgdi sú sneypa
fyrir barnið, að það dæmdist tossi í augum alls safnað-
arins. Þessi mikli kverlærdómur var ekki tekinn út með
sitjandi sælunni, þegar þar við bættist, að naumast var
annar staður til námsins en fjósið, því að þar var helzt líft
fyrir kulda. En þar var víðast bæði þröngt og dimmt.
Gengu því mörg börn að þessu námi með heldur döprum
huga. Hjá sumum ónæmum börnum var þetta nám nafnið
eitt. Það sagði mér maður, sem fermdur var hér í Reyk-
holti af séra Vernharði Þorkelssyni, að hann hefði aldrei
kunnað nema eitt og eitt orð í greinunum, en tekið þá það
ráð að þylja og tafsa einhver.ia vitleysu í eyðurnar. Fleytt-
ist honum þetta furðu vel, íyrir þá sök, að prestur, sem
þá var orðinn gamall, heyrði illa.
Flestir prestar lögðu þá mikla rækt við barnaspurningar,
þótt nokkuð væri það mismunandi. Fáir munu hafa jafn-
7