Viðar - 01.01.1939, Blaðsíða 138
132
FRANZ SCHUBERT
[Vlðar
Schillers, Heines, Wilhelms Möller og margra, margra
fleiri.
Ljóð hvers skálds fengu að halda sínum upprunalegu,
vissu sérkennum og anda í meðferð Schuberts. Kærleikur
hans til söngljóðanna er innilegur. Hann sekkur sér niður
í efni þeirra, skilur alít til hlítar, dregur fram meginkjarna
þeirra og gjörir allt sem skýrast. Melódíutöfrum Schuberts
hefur verið viðbrugðið sem hámarki þess, sem náð verður
á sama sviði. Undirleikur einsöngslaga Schuberts er mjög
fullkominn og þarf oft mikla kunnáttu í píanóleik til þess
að leika fagurlega píanóhlutverkið. Tónlist hans er há-
ljóðræn og mjög söngræn. Ekkert tónskáld mun því hafa
verið sungið meira opinberlega en hann. — Schubert var
innblásinn af anda hinnar rómantízku stefnu, og ljóð
Goethes, Heines og annarra skáldsnillinga, sem ort höfðu
kvæði sín undir sömu skáldskaparstefnu, orkuðu á tónlist
hans og beindu honum inn á þessar brautir.
Eitt af fullgjörðustu snilldarverkum Schuberts á sviði
einsöngslaga með undirleik, er Álfakóngurinn við ljóð Goe-
thes. Kvæðið byrjar þannig í íslenzkri þýðingu Valdimars
Briem:
Hver ríður svo ört yfir ís og hjarn
um aftan síðla? Faðir með barn.
Hann heldur drengnum í faðmi fast,
því frost er mikið og veður hvasst.
Þótt sönglög Schuberts séu yfirhöfuð vel fallin til söngs,
— mjög söngræn, — þá er þó fullkomin, listræn meðferð
þessa lags óhugsandi nema í flutningi fullþroska söng-
snillings. Píanóundirleikurinn er heldur ekki meðfæri
þeirra, sem lítið kunna í hljóðfæraleik. — Persónur þær,
sem Goethe dregur upp í kvæði sínu, eru þrjár, og eru þær
gagnólíkar að aldri, raddblæ og eðli. Af þessum orsökum
hefur í seinni tíð verið fundið upp á því, að láta þrjár valdar
söngraddir flytja Álfakónginn. Faðirinn er þá sunginn af
djúpri rödd, bassa eða alt, álfakóngurinn af háum baritón-