Uppeldi og menntun - 01.01.2013, Qupperneq 35

Uppeldi og menntUn/icelandic JoUrnal of edUcation 22(1) 2013 35
gUÐrún Þóranna Jónsdóttir og Jóhanna t. einarsdóttir
útbreidd notkun HLJÓM-2 væri. Svör bárust frá 205 leikskólum eða 74% allra leikskóla
á Íslandi. Af þeim leikskólum sem svöruðu könnuninni lögðu 96% þeirra HLJÓM-2
fyrir börnin (Margrét H. Þórarinsdóttir o.fl., 2010). Samkvæmt þessari könnun er
skimunarprófið HLJÓM-2 lagt fyrir í langflestum leikskólum á Íslandi. Rannsóknir
benda til þess að almennt séu leikskólakennarar ánægðir með HLJÓM-2 og notkun
þess innan leikskólanna (Eydís Stefanía Kristjánsdóttir og Kristín Birgisdóttir, 2010;
Guðrún Sigursteinsdóttir, 2007; Gyða Guðmundsdóttir, 2012; Margrét H. Þórarins-
dóttir o.fl., 2010).
Guðrún Sigursteinsdóttir (2007) kannaði með viðtölum og með því að skoða starf
átta leikskóla hvernig leikskólakennarar brugðust við börnum sem sýndu slaka eða
mjög slaka færni á HLJÓM-2. Helstu niðurstöður voru þær að kennararnir brugðust
við niðurstöðum skimunarinnar með fræðslu og upplýsingum til annarra starfsmanna
skólanna jafnframt því að gera námskrár eða áætlanir með börnunum í áhættuhóp-
unum. Foreldrum voru kynntar niðurstöður prófsins og þeir fengnir til samstarfs um
börn í áhættu. Íhlutunin fólst eingöngu í þjálfun hljóðkerfisvitundar og sérkennslu-
tímar voru fáir, ekki var unnið á hverjum degi og einungis í tvo til sex mánuði. Í
umræddum leikskólum virtist kennslan ekki vera nægilega skipulögð eða markviss,
meirihluti kennaranna taldi sig skorta þekkingu til að vinna með börn í áhættuhópum
og sóttist eftir aukinni fræðslu og stuðningi. Einungis tveir leikskólar af átta voru í
samstarfi við grunnskóla barnanna um snemmtæka íhlutun vegna læsisnáms barna í
áhættu. Leikskólakennararnir sóttust eftir slíku samstarfi en töldu óljóst hvernig miðla
ætti upplýsingum milli skólastiga. Svipaðar niðurstöður komu fram í meistaraprófs-
ritgerð Gyðu Guðmundsdóttur (2012) sem var byggð á svörum 25 leikskólakenn-
ara um vinnu í leikskólum í kjölfar HLJÓM-2. Börn sem sýndu slaka eða mjög slaka
færni á HLJÓM-2 fengu stuðning (eitt til þrjú skipti í viku) en leikskólakennarar voru
óöruggir varðandi bernskulæsi og hvernig ætti að vinna með börnin til að fyrirbyggja
lestrarerfiðleika. Leikskólakennararnir virtust ekki vinna samkvæmt þeim áætlunum
og hugmyndafræði sem erlendar rannsóknir höfðu sýnt að skilaði árangri.
Í nýlegri skýrslu, sem unnin var fyrir mennta- og menningarmálaráðuneytið (Anna
Þorbjörg Ingólfsdóttir og Ingibjörg Ósk Sigurðardóttir, 2011) um málumhverfi og
lestrarnám barna í tíu leikskólum, kom fram að allir skólarnir lögðu HLJÓM-2 fyrir
börnin. Í skýrslunni er hins vegar ekkert fjallað um það hvernig prófið er notað og
nánast ekkert um málörvun barna í áhættuhópum eða um snemmtæka íhlutun.
Samstarf leik- og grunnskóla um málörvun og lestrarnám
Mikill áhugi hefur verið á því að skólastigin vinni sameiginlega að því að efla mál-
þroska, læsi og lestrarnám barna. Í greinargerð starfshóps um samstarf leik- og grunn-
skóla frá Menntasviði Reykjavíkurborgar var bent á að efla mætti slíkt samstarf við
undirbúning lestrarnáms með samvinnu um ákveðið námsefni og eflingu málvitundar
(Menntasvið Reykjavíkurborgar, 2006). Sérstakur starfshópur á vegum borgarinnar
um málþroska og læsi í leik- og grunnskólum lagði áherslu á að hvetja til samvinnu
milli skólastiga um lestrarverkefni, meðal annars með sameiginlegum námskeiðum
fyrir kennara á báðum skólastigum (Leikskóla- og Menntasvið Reykjavíkurborgar,
2007).