Morgunblaðið - 11.08.2012, Blaðsíða 4

BAKSVIÐ
Baldur Arnarson
baldura@mbl.is
Forystumenn hjá Samtökum at-
vinnulífsins og Alþýðusambandi Ís-
lands greina spennu á milli útflutn-
ings- og heimamarkaðsgreina sem
kyndi undir verðbólgu og ógni for-
sendum gildandi kjarasamninga.
Vilhjálmur Egilsson, fram-
kvæmdastjóri SA, segir launaskrið á
markaði vísbendingu um þetta.
„Útflutningsgreinarnar leiða
launaþróunina og hafa til þess
ákveðið svigrúm. Þjónustu-
greinarnar þurfa að elta þá þróun að
einhverju leyti. Meðan það er ójafn-
vægi milli útflutnings- og heima-
markaðsgreina fylgir því ákveðin
verðbólguhætta. Verðbólgumarkmið
Seðlabanka Íslands verða með sama
áframhaldi undir miklum þrýstingi á
næstu misserum,“ segir Vilhjálmur.
Fram kemur í tölum Hagstofu Ís-
lands að launavísitalan hækkaði um
7% í júní milli ára og um sömu pró-
sentu milli júní 2011 og 2010. Vísi-
talan fyrir kaupmátt launa stóð í 111
stigum í júní en var til samanburðar
115,6 stig í júní 2008.
Tölurnar eru samanburðarhæfar
en grunnur vísitölunnar er desem-
ber 1988 og miðast við 100 stig.
Dæmi um tveggja stafa launa-
hækkun í fjármálageiranum
Vilhjálmur segir þessar tölur sýna
fram á launaskrið í landinu.
„Við sem stóðum að síðustu kjara-
samningum vorum mikið gagnrýnd
fyrir að gera dýra samninga en horf-
um síðan upp á töluvert launaskrið.
Það kom okkur til dæmis mjög á
óvart hvað laun í fjármálageiranum
hækkuðu mikið í fyrra. Dæmi voru
um árshækkun upp á tveggja stafa
tölu. Almennt hafa launalækkanir
líklega að einhverju leyti gengið til
baka,“ segir Vilhjálmur, sem telur
aðspurður að þróunin setji þrýsting
á launakjör ríkisstarfsmanna. Þá
bendir hann á þátt gengisþróunar.
„Við hefðum viljað sjá gengi krónu
hækka meira þannig að þetta væri
allt að gerast á lægri tölum og með
meira jafnvægi milli útflutnings- og
heimamarkaðsgreina. Þannig gæt-
um við náð verðbólgu niður í 2-
2,5%,“ segir Vilhjálmur.
Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ,
telur forsendur kjarasamninganna
frá því í fyrra vera í uppnámi. „Ég
óttast að við munum búa við verð-
bólgu og hátt vaxtastig á næstu
misserum. Það stefnir því flest í að
forsendur þess kjarasamnings sem
nú er í gildi bresti. Samningarnir
verða endurskoðaðir í janúar á
næsta ári en þeir gera ráð fyrir
3,25% hækkun 1. febrúar nk.
Ef ekki tekst að ná fram stöðug-
leika í hagkerfinu gæti reynt á þann
kjarasamning. Eðli kjarasamninga
er að tryggja að einhverjir hópar
sitji ekki eftir þegar svona ójafnvægi
er á milli atvinnugreina. Ég er nokk-
uð viss um að mínir félagar munu
ekki láta það gerast að þeir hópar
sem búa ekki vel að launaskriði verði
látnir sitja eftir,“ segir Gylfi og
bendir á að gengið sé veikara en
stefnt var að í samningum. Þá sé
verðbólgan meiri og vextir hærri en
stefnt var að.
Hækkanir umfram samninga
„Við vorum sökuð um að fara fram
með óábyrgar launahækkanir í
fyrra, þegar við sömdum um 4,25%
launahækkun og 3,5% hækkun á
þessu ári. Atvinnulífið var hins vegar
ósammála og hækkaði laun um 7%
milli ára, óháð kjarasamningum. Um
það hefur verið ágæt samstaða á
milli aðildarfélaga ASÍ og Samtaka
atvinnulífsins hvað þurfi að koma til
svo hér geti komist á stöðugleiki.
Eins og komið hefur fram hjá Seðla-
bankanum samræmist veik staða
krónu í dag ekki því markmiði.
Til þess að hér geti ríkt stöðugleiki
í atvinnulífinu verða starfsskilyrði
allra greina að vera með þeim hætti
að þær geti komist af. Í þeirri veiku
stöðu sem gjaldmiðilinn er í er af-
koma útflutningsgreina mjög góð og
hefur það að einhverju leyti einnig
skilað sér í svokölluðum samkeppn-
isgreinum, greinum sem keppa við
útflutning. Kaupmáttur er hins veg-
ar mjög slakur og afkoma heimil-
anna slæm. Þær greinar sem byggj-
ast á þjónustu og viðskiptum við
heimilin eru í erfiðri stöðu, enda hafa
þær að hluta verið fjármagnaðar
með erlendu lánsfé þannig að
skuldastaðan er slæm,“ segir Gylfi
og víkur að ójafnri samkeppnisstöðu
atvinnugreina.
Bera ekki svo háa vexti
„Vextir eru mjög háir og þessar
greinar hafa ekki sama tekjuauka og
útflutningsgreinarnar til að bera svo
háa vexti. Launafólk sættir sig ekki
við það að kaupmáttur ráðist ein-
göngu af því að krónan er vitlaust
skráð. Starfsmenn annarra greina
sætta sig ekki við að vera skildir
eftir. Þeir munu krefjast
launahækkana og raungeng-
ið því hækka. Annaðhvort
gerist það á markaði með
styrkingu krónunnar og lítilli
verðbólgu eða með víxlhækk-
unum launa og verðlags. Það
er gömul saga og ný. Verð-
bólga er ekki vegna kjara-
samninga heldur vegna veik-
ingar krónunnar,“ segir
Gylfi.
Spenna á vinnumarkaði
 Framkvæmdastjóri SA telur launaskrið ógna verðbólgumarkmiðum  Laun bankafólks á uppleið
 Forseti ASÍ telur greinar sem byggjast á heimamarkaði ekki munu sætta sig við að sitja eftir í launum
Morgunblaðið/Eggert
Á Laugavegi Gylfi Arnbjörnsson, forseti ASÍ, telur kaupmátt heimilanna ekki vera mikinn um þessar mundir.
Vilhjálmur
Egilsson
Gylfi
Arnbjörnsson
4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2012
Lágmúla 9 • 108 Reykjavík • Sími 581 3730 • Bréfasími 581 3732 • jsb@jsb.is • www.jsb.is
Líkamsrækt á rólegri nótunum
Ný námskeið að hefjast
Sérsniðin líkamsrækt fyrir konur 60 ára og eldri. Rólegri yfirferð,
sérvalin tónlist og skemmtileg stemning. Myndast hefur
einstaklega góður andi og vinskapur í þessum tímum.
Mánudaga og miðvikudaga kl 9:30
þriðjudaga og fimmtudaga kl 9:30
Verð: 8 vikur kr. 19.900 og 16 vikur kr. 29.900
Velkomin í okkar hóp!
E
F
L
IR
a
lm
a
n
n
a
te
n
g
s
l
/
H
N
O
T
S
K
Ó
G
U
R
g
ra
fí
s
k
h
ö
n
n
u
n
Frjáls
aðgangur að
opna kerfinu
og tækjasal
Innritun í síma 581 3730
Páll Fannar Einarsson
pfe@mbl.is
„Hér er hægt að sjá allt sem er að
gerast í handverki á landinu og við
erum með handverksfólk og hönn-
uði frá öllu landinu. Svo erum við
einnig með landbúnaðarsýningu og
við sýnum allt frá landbún-
aðarvélum yfir í rekstrarvörur,“
segir Ester Stefánsdóttir, fram-
kvæmdastjóri Handverkshátíðar og
Landbúnaðarsýningar við Hrafna-
gil í Eyjafirði.
Landbúnaðarsýningin við
Hrafnagil var sett með Hand-
verkshátíð í gær, en að sögn vefsíðu
hátíðarinnar er sýningin bæði um-
fangsmikil og fjölbreytt.
„Fólk tekur mjög vel í þetta og
allir eru rosalega ánægðir. Það er
mjög gott veður hérna og við fáum
heilu fjölskyldurnar sem skoða og
kaupa handverk af sýningunni. Íbú-
ar Eyjafjarðarsveitar eru margir
búnir að leggja hönd á plóg og út-
koman er frábær ,“ segir Ester og
bætir við að ýmislegt fróðlegt sé
einnig í boði fyrir þá sem hafa
áhuga á landbúnaði.
„Allir eru rosalega ánægðir“
 Stór handverkshá-
tíð og landbúnaðar-
sýning á Hrafnagili
Morgunblaðið/Skapti Hallgrímsson
Handverk Margir hafa lagt hönd á plóg fyrir Handverkshátíð og Landbún-
aðarsýninguna á Hrafnagili í Eyjafjarðarsveit sem hófust í gær.
Kjarasamningar náðust á milli tólf
verkalýðsfélaga, samninganefndar
ASÍ og Samtaka atvinnulífsins 5.
maí í fyrra. Kváðu þeir m.a. á um
11,4% almennar launahækkanir og
23,6% hækkun á lægstu launum.
Með því hækkuðu lægstu laun fyrir
fulla dagvinnu 18 ára og eldri úr
165 þúsund krónum í 204 þúsund
á samningstímanum. Voru samn-
ingar gerðir til þriggja ára.
Þeir kváðu einnig á um þrjár ein-
greiðslur; 50 þúsund króna ein-
greiðslu í upphafi samningstímans
miðað við fullt starf mánuðina áð-
ur en samningar voru gerðir,
10.000 króna álag á orlofsuppbót
og 15.000 króna álag á desem-
beruppbót.
Fram kom í tilkynningu frá Sam-
tökum atvinnulífsins vegna samn-
inganna að heildarlaunakostnaður
atvinnulífsins vegna þeirra myndi
aukast um 13% í heildina á samn-
ingstímanum sem er til 31. janúar
2014.
Töldu samtökin að launakostn-
aður fyrirtækja í ákveðnum grein-
um myndi hækka meira.
Orðrétt sagði þar einnig:
„Í kjarasamningunum er for-
senduákvæði um að kaupmáttur
aukist, verðlag haldist stöðugt,
gengi krónunnar styrkist mark-
tækt og að stjórnvöld standi við
gefin fyrirheit í efnahags-, at-
vinnu- og félagsmálum. For-
sendur verða metnar í janúar
ár hvert.“
En eins og fram kemur í
greininni hér til hliðar telur
Vilhjálmur Egilsson stöðug-
leikann skorta, sjónarmið sem
forseti ASÍ deilir.
Tryggja átti stöðugleika
KJARASAMNINGARNIR RIFJAÐIR UPP