Morgunblaðið - 11.08.2012, Blaðsíða 26

26 UMRÆÐANBréf til blaðsins
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 11. ÁGÚST 2012
DÚKA KRINGLUNNI SÍMI: 533 1322 SMÁRALIND SÍMI: 564 2011
Litrík glervara
og ljúfar
brúðkaupsgjafir
frá LEONARDO
EXPRESS SYSTEM
Sterkar neglur á aðeins 4 vikum
Hinn 1. júní 2012
birtist grein eftir mig í
Morgunblaðinu þar
sem ég fjallaði um af-
leiðingar þess að
bandaríkjadollar var
tekinn einhliða upp í
El Salvador. Meðal
annars lækkun hag-
vaxtar, hækkun opin-
bera skulda og aukinn
brottflutning fólks. Til-
efni skrifanna var að
heimsókn fyrrverandi fjár-
málaráðherra landsins, Manuels
Hinds, til Íslands hafði fengið tals-
verða umfjöllun en hann hafði um-
sjón með upptöku dollarans. Við
skrif greinarinnar voru notaðar op-
inberar tölur um El Salvador ásamt
skýrslum hagfræðinga sem skoðað
hafa málið sérstaklega.
Heiðar Már Guðjónsson hagfræð-
ingur sá sig knúinn til þess að svara
grein minni og höfum við nú skrifað
tvær greinar hvor í Morgunblaðið,
en Heiðar hefur verið einn helsti
talsmaður þess að tekinn verði upp
einhliða erlendur gjaldmiðill á Ís-
landi í stað krónunnar. Hefur hann í
seinni tíð lagt áherslu á að þar verði
kanadíski dollarinn fyrir valinu en
talaði áður fyrir einhliða upptöku
evrunnar.
Raunveruleikinn er sá að því
fylgja og geta fylgt miklir ókostir að
taka upp gjaldmiðil annars ríkis
eins og reynsla El Salvador er dæmi
um. Heiðar hefur ekki getað sýnt
fram á að þær röksemdir eigi ekki
rétt á sér og í raun gert mjög litla
tilraun til þess í sínum tveimur
greinum.
Einmitt vegna sögunnar
Heiðar heldur því fram að ég
horfi framhjá „sorgarsögu íslenskr-
ar peningastefnu“ í greinum mínum.
Það var aldrei markmið mitt með
upphaflegri grein minni að setja
fram heildræna lausn á peninga-
málum Íslands heldur að ræða efna-
hagslegar og stjórnmálalegar afleið-
ingar þess að taka upp einhliða
annan gjaldmiðil. Það þýðir ekki að
reyna að koma sér undan þeirri
gagnrýni sem ég hef sett fram með
því að benda á krónuna eða tala um
haftastefnu.
Það er einmitt sög-
unnar vegna sem ég
set fram áhyggjur mín-
ar af einhliða upptöku
erlends gjaldmiðils.
Við höfum orðið vitni
að gríðarlegum kostn-
aði Evrópuríkja af því
að fórna sjálfstæðum
gjaldmiðli sínum og er
ekki enn komið að leið-
arlokum í þeirri sorg-
arsögu. Heiðar heldur
því fram að með því að
taka upp þjóðargjald-
miðil erlends ríkis fáist það aðhald
sem nauðsynlegt sé til þess að tak-
marka ríkisumsvif en það er þó alls
ekki reynsla El Salvador og margra
evruríkja. Slíkt getur einmitt gert
ríkjum kleift að þenja sig út til að
mynda út á lánstraust annarra
ríkja.
Hvað varðar peningastefnu Ís-
lands þá er staðreyndin sú að mis-
tök fyrri kynslóða gefa okkur ekki
rétt til þess í dag að afsala rétti
komandi kynslóða til fullveldis. Al-
veg eins og við njótum góðs af verk-
um fyrri kynslóða verðum við einnig
að læra af mistökum þeirra og
stefna síðan að því að gera betur í
stað þess að gefast upp.
Staðreyndir málsins
Það er sjálfsagt og eðlilegt að
ræða og skoða allar þær mögulegu
leiðir sem kunna að vera í boði í
peningamálum og vega og meta
kosti þeirra og galla. Það eru rétt
vinnubrögð þegar markmiðið er að
komast að skynsamlegri og ábyrgri
niðurstöðu. Hins vegar hefur borið á
því að talsmenn einhliða upptöku er-
lends gjaldmiðils hafi skautað
framhjá því að ræða ókostina við þá
leið með hliðstæðum hætti
Heiðari verður meðal annars tíð-
rætt um að reynslan af þjóðargjald-
miðlum sé slæm og það vald sem
með þeim fylgir sé fært í hendur
ríkisins. Á sama tíma vill hann að
tekinn verði upp þjóðargjaldmiðill
Kanada og að valdið yfir peninga-
málum þjóðarinnar verði fært í
hendurnar á kanadískum stjórn-
völdum sem Íslendingar hafa ekkert
yfir að segja og munu aldrei taka til-
lit til íslenskra hagsmuna eða að-
stæðna, enda bæri þeim engin
skylda til þess. Þetta kallar Heiðar
að færa vald frá ríkinu og til borg-
aranna.
Heiðar talar sömuleiðis mikið um
peningaprentun ríkisins en honum
ætti hins vegar að vera vel kunnugt
um það að í svokölluðu „fractional
reserve“-bankakerfi eins og hefur
verið við lýði í áratugi er mynt-
sláttan fyrst og fremst í höndum
einkabankanna en ekki seðlabanka.
Í dag má rekja upphaf meirihluta
þess fjármagns sem er til staðar á
vestrænum mörkuðum til einka-
banka en ekki seðlabanka.
Einnig er ekkert því til fyrirstöðu
að t.a.m. kanadísk stjórnvöld grípi
til peningaprentunar eða annarra
aðgerða sem gengi gegn hags-
munum okkar Íslendinga. Um það
hefðum við ekkert að segja.
Endurreisn Íslands
Það er annars rétt að lokum að
minnast aftur á þá fullyrðingu Heið-
ars að ég horfi framhjá sögu ís-
lenskrar peningastefnu sem er ansi
langsótt í ljósi þess að það var ein-
mitt Íhaldsflokkurinn undir stjórn
Jóns Þorlákssonar sem bjargaði
landinu undan allsherjarfalli eftir að
flokkurinn var stofnaður 1924. Í
kjölfarið urðu lífskjör Íslendinga
betri, skuldir ríkisins voru greiddar
niður og ríkisumsvif minnkuðu. Og
allt var þetta gert með íslensku
krónuna sem gjaldmiðil þjóð-
arinnar.
Staðreyndin er sú að við Íslend-
ingar náðum þeim árangri að fara
frá því að vera ein fátækasta þjóð
Evrópu til þess að verða ein ríkasta
þjóð heimsins með krónuna sem
gjaldmiðil og erum enn í þeim hópi
þrátt fyrir bankahrunið og núver-
andi vinstristjórn en það eru einmitt
verk hennar sem fyrst og síðast
hafa staðið í vegi fyrir endurreisn
Íslands og íslensks efnahagslífs.
Frá einu ríkisvaldi til annars
Eftir Gunnlaug Snæ
Ólafsson »Mistök fyrri kyn-
slóða gefa okkur
ekki rétt til þess í dag að
afsala rétti komandi
kynslóða til fullveldis
Gunnlaugur Snær
Ólafsson
Höfundur er formaður
Félags íhaldsmanna.
„1882 / Bandaríska þingið samþykkir
ýmis lög sem höfðu það að markmiði
að koma í veg fyrir að Kínverjar sett-
ust að í Bandaríkjunum.“ Lifandi vís-
indi nr. 4/2012. (Var um að ræða ótta
þar í þá daga?)
Hvenær ætli þessi lög hafi verið af-
numin? Ugglaust ekki löngu síðar,
enda er þetta einbeitta og duglega
fólk fljótt að sanna sig í hvaða þjóð-
félagi sem er, held ég eftir allnokkur
kynni af Kínverjum um áratuga
skeið. (Sá fyrsti sem ég hitti starfaði á
veitingahúsinu Hábæ á Skólavörðu-
holti, 1965 að mig minnir.) Aðrir As-
íubúar eru síðan engu síðri.
Víða, ekki þó hérlendis, verða til
Kínahverfi, því fólkinu er nauðsyn að
styðja hvert annað í hverju nýju
landi. „Íslendingahverfi“ hafa einnig
orðið til í erlendum borgum, svo fólk
þekkir kannski þess konar þróun.
(Nauðsyn.)
Verst er samt þetta með tungu-
málaörðugleikana. Það var útskýrt
fyrir mér sérstaklega, hvers vegna
svona erfitt er fyrir Asíubúa að til-
einka sér tungumál með samhljóðum,
eins og err og ell t.d., án þess þó að
myndtákn eða mismunandi let-
urgerðir bæri þá á góma. Maður get-
ur því ekki annað en dáðst að þeim
einstaklingum asískum sem náð hafa
tökum á ensku svo skiljist, að ég tali
nú ekki um íslensku, er finnast samt
furðu víða.
Yfirgripsmikil og allnáin tengsl
Kínverja við Íslendinga ættu ekki, né
hafa hingað til verið talin íþyngjandi
fyrir alþjóðleg samskipti þjóðarinnar
almennt – en allt er breytingum und-
irorpið; Bandaríkjamenn bjuggu til
risana í Asíu: Japan, S-Kóreu og
Kína. Saman virkjuðu þau lönd svo
líka til dáða Singapúr, Taívan, Malas-
íu og Ástralíu, auk Nýja-Sjálands.
Gott að við Íslendingar erum einn-
ig undir bandarískum verndarvæng,
líkt og Bretar, Norðmenn og fjöl-
margar aðrar þjóðir og þjóðarbrot – í
löndum sem stefna þrátt fyrir allt í
lýðræðis – ef ekki frelsisátt. Kína er
auðvitað ekki kommúnistaríki lengur;
Hu Jintao kemur fyrir sjónir sem
keisari stórveldisins og væntanlegur
arftaki hans sýnist líka vera merk-
ismaður.
PÁLL PÁLMAR DANÍELSSON,
leigubílstjóri.
Ættum við að
óttast Kínverja?
Frá Páli Pálmari Daníelssyni
- nýr auglýsingamiðill
 569-1100finnur@mbl.is