Morgunblaðið - 21.03.1974, Page 26

26 MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 21. MARZ 1974
Dr. Róbert A. Ottós-
son — Minningarorð
Hér missti ísland mikið. Kirkj-
an mest. Svo mikils er að sakna,
að orð um það eru fánýti. Og öll
þakkarorð fátækleg.
Dr. Róbert kvaddi óvænt, stadd-
ur á erlendri grund. Hann hafði
og heilsað þessu landi forðum
vegna voveiflegra atvika. I milli
er ævisaga, skemmri en skyldi,
sem verður ekki máð úr lífs-
reynslu þeirrar þjóðar, sem varð
hans. Sú saga er meira þakkar-
efni en svo, að harmurinn sé
þyngri ámetum, þótt ærinn sé.
Hann unni því landi, sem hafði
fóstrað hann og forfeður hans um
aldir. Hann bar þess merki, að
hann hafði ungur mótazt í Um-
hverfi hárrar menningar. Hingað
barst hann rúmlega tvítugur.
Hann var borinn með þeim yfir-
burðum og hafði þá þegar, þótt
ungur væri, þá menntun til að
bera, að hann hafði getað valið
um úrkosti hvarvetna þar í heimi,
sem bezt eru skilyrði til þess að
njóta sín og neyta snillings gáfna.
Hér hlaut svigrúm hans að verða
miklum mun þrengra en hann
hafði efni til. En hitt er og víst, að
Island veitti honum margt, sem
hann mat til jafns við tækifæri
meiri landa. Og eitt gaf það hon-
um, sem engu öðru varð til jafn-
að, þá könu, sem hann unni og
mat yfir allt annað fram.
tsland varð hans land á furðu
skömmum tíma og hann þess son-
ur, skilborinn í djúpri merkingu.
Svo skjótlega náði hann fullu
valdi á íslenzkri tungu, að með
ólíkindum var. Fáa veit ég hafa
haft meiri ræktarkennd til tung-
unnar en hann né dýpri tilfinn-
ingu fyrir eðlislögum hennar. Og
engan vissi ég eindregnari í því
að vanda sig i meðferð málsins í
ræðu sem riti. Og á suma þætti
íslenzkrar menningar varð hann
gagnfróðari og gjörhugulli en aðr-
ir menn íslenzkir fyrr og síðar.
Islenzkur söngarfur helgur hefur
ekki í annan tíma eignazt þann
elskhuga, er tæki honum fram.
hvorki um þel né þekking. Rit-
gerð sú um Þorlákstíðir, sem
hann varði til doktorsprófs við
Háskóla íslands ber visinda-
legum hæfileikum hans órækt
vitni. Á sviði kirkjulegr-
ar tónlistarsögu átti hann
mikið eftir óunnið. Þar
sá hann verkefni í öllum áttum.
En timi hans til slíkra starfa var
að sjálfsögðu ódrjúgur. 1 kennslu
sína og leiðbeíningarstörf sem
söngmálastjóri þjóðkirkjunnar,
skólastjóri Tónskóla kirkjunnar
og kenna.ú guðfræðistúdenta
lagði hann mikinn tíma og orku.
Hann gat á engu tekið meðal-
mannshendi. Hann snerti ekki við
neinu verki án þess að leggja i
það alhug sinn meðan unnið var,
gildir einu hvort meira kvað að
eða minna að almannamati. Þau
hin miklu kirkjutónverk, sem
hann æfði og stýrði til flutnings
árlega með alkunnum yfirburð-
um, kröfðust og eigi lítillar at-
orku. Það er einmælt, að sem
kennari, kórstjóri og hljómsveit-
arstjóri hafi hann verið frábær
maður. Öllum er hann ógleyman-
legur, sem nutu hans að á þeim
vettvangi. Þar fór saman tón-
næmi, sem teljast má til afbrigða,
kunnátta, sem var óbrigðul, per-
sónutöfrar, hrifning og verkgleði,
sem hófu alltí hærra veldi. Hann
hafði rammaukið vald til þess að
stýra beztu kröftum til frábærs
árangurs. En hann gat ekki síður
unnið afrek þar, sem litlu var til
að tjalda. Hann fann leið til þess
að laða hið bezta fram og vekja
það, sem menn vissu ekki, að þeir
ættu til. Hver, sem verið hefur
nærri honum, þegar hann lauk
upp töfrum tónanna, hefur öðlast
mikla reynslu. Og þeir, sem hafa
notið hans að í samstarfi, geyma
með sér mynd manns, sem þeir
telja með mestu gjöfum lífsins að
hafa kynnzt.
Ég á þess ekki kost að fylgja
þessum hjartfólgna vini mínum
til grafar. Sú kirkja, sem fékk að
njóta krafta hans, lýtur minningu
hans í hljóðri, djúpri þökk. Og þá
gleymist ekki konan, sem stóð
honum við hlið. Guðríður. Með
henni þáði hann það af íslandi, að
honum mundi þykja að fullu gold-
ið hér í lífi það, sem honum varð
auðið að veita.
Deo dicamus et agamus voce,
voto, corde toto gratias.
Sigurbjörn Einarsson
Þegar hugurinn reikar um
minningarnar um látinn kennara
og vin, staldrar hann viða við.
Hann nemur staðar við kennslu-
stundir fyrir tveimur áratugum
jafnt og samtöl vina fyrir tveimur
vikum — og óteljandi önnur
augnablik. Smám saman safnast I
heila mynd og bjarta minningarn-
ar um dr. Róbert, og þær eru allar
á einn veg: hann var örlátur á
sjóði hugar síns bæði við kennslu
og samræður vina í milli. Þegar
umræðan fjallaði um hugleikin
snilldarbrögð í meistaraverkum
tónlistar, voru honum dæmin til-
tæk, hann greip til hljóðfæris eða
hóf upp raustina og söng máli
sínu til stuðnings. Með innsýn og
sannfæringu lauk hann þannig
upp ýmsu, sem fáfræðinni var áð-
ur hulið og viðmælandi hreifst
með, fannst hugur sinn ljóma.
Aldrei leitaði ég I erindisleysu til
Róberts. Þegar eitthvað vafðist
fyrir, greiddi hann úr vafningun-
um og benti huganum áfram.
Þannig útbjó hann nemanda sín-
um veganesti og bætti sífellt við
það á öðrum samferðum.
Sumt fólk skynjar liti við það að
heyra hljóð og tóna. Þannig gáfu
hafði dr. Róbert. Jafnframt
fágætu tónnæmi greindi hann lit-
brigði tóntegundanna. Þar að
auki skildi hann ljós og myrk
hljómasambönd. Einu sinni
bárust í tal „sérkennilega
fallegu“ hljómasamböndin f
hljómsetningu Verdis á orðunum
„et lux perpetua“ í Introitus Sálu-
messunnar. „Þau eru eins og ljós-
ið sjálft,“ sagði dr. Róbert, „þegar
ég tók fyrst þátt í söng þessara
takta, fannst mér ég skynja eilífa
ljósið — og þannig hefur það
alltaf verið síðan.“ Það, sem
hversdagslega tæknimálið kallar
„tegund þverstæðu“, skynjaði dr.
Róbert sem bjarma eilífs Ijóss.
Megi það ljós lýsa honum að
eib'fu.
Þorkell Sigurbjörnsson
Fregnin um hið sviplega fráfall
dr. Róberts A. Ottóssonar, söng-
málastjóra Þjóðkirkjunnar, kom
sem reiðarslag yfir alla hans
mörgu vini og aðdáendur, svo að
ekki sé minnzt á fjölskyldu hans.
Með honum er fallinn frá einn
nýtasti og afkastamesti áhrifa-
maður í tónlistarlífi á íslandi
nokkra undanfarna áratugi, en
um þau störf hans læt ég mér
fróðari fjalla.
Mig langar með þessum fáu lín-
um til að minnast og þakka þau
löngu kynni, sem ég hafði af Hró-
bjarti, eins og við vinir hans
kölluðum hann gjarnan í gamla
daga.
Þau kynni hófust haustið 1938
er ég kom til náms f Mennta-
skólanum á Akureyri. Var ég
þann vetur í kosti hjá þeim ágætu
systrum, Sesselju og Ingibjörgu
Eldjárn, sem ráku mjög umfangs-
mikla og vinsæla matsölu þar í
bæ.
Voru þar meðal gesta þennan
vetur ýmsir frábærir menn, sem
sumir hverjir urðu síðar þjóð-
kunnir, og má þar til nefna dr.
Halldór Halldórsson, Þdrarin
heitinn Björnsson skólameistara,
Hjört Eldjárn, Berg Sigurbjörns-
son og síðast en ekki sízt Róbert
Abraham.
Má nærri geta, að þarna spunn-
ust oft spaklegar og fjörmiklar
umræður um mannlíf og menn-
ingu, en þó ekki sizt um þann
mikla hildarleik, sem þá var ný-
hafinn. Var það einmitt aðdynj-
andi þess sterkviðris, sem leiddi
til þess, að Róbert Abraham leit-
aði skjóls og friðar hér á landi.
Ungum pilti var það einstak-
lega lærdómsríkt og gott vega-
nesti, að njóta kynna og samvista
við þetta ágæta fólk f þessu eftir-
minnilega húsi, sem með drjúgum
sanni mætti kalla Unuhús
Akureyrar.
Róbert Abraham var einstak-
lega vel liðinn í þessum hópi og
mat stórlega hlýjar móttökur þar,
ekki sízt þeirra Halldórs og Þór-
arins, sem tóku á móti honum þar
nyrðra.
En Róbert Abraham miðlaði
okkur öllum af frábærum gáfum
sfnum og menntun og var sem
opnaðist gluggi til menningar- og
tónlistarlífs meginlandsins er
hann sagði frá. Einkum eru mér
minnisstæðar margar unaðs-
stundir á heimili hans á Akureyri
er hann lék fyrir okkur á píanóið
ýmsar perlur tóhbdkmenntanna
og útskýrði snilld meistaranna.
Hefi ég æ síðan búið að þeirri
fræðslu og skilningi, sem hann
glæddi með mér á gildi og göfgi
klassiskrar tónlistar, og svo er tví-
mælalaust um ótal fleiri, sem
kynntust þessum einstaka manni
á lífsleiðinni.
Ég er einlæglega þakklátur
fyrir að hafa notið vináttu hans
og leiðsögu, ekki sizt á þroska-
árunum, og ég kveð hann nú að
leiðarlokum með djúpum söknuði
og harmi.
Frú Guðríði og syni þeirra
hjóna sendi ég innilegar samúðar-
kveðjur.
Guð blessi minningu Róberts A.
Ottóssonar.
Högni Torfason
Þegar sú harmafregn barst til
Islands, að dr. Róbert A. Ottósson
hefði látist snögglega er hann var
á fyrirlestraferð í Svíþjóð, kom
það eins og reiðarslag, ekki aðeins
fyrir fjölskyldu hans og vini,
heldur alla þá Islendinga, sem
láta sig einhverju varða menn-
ingu þessa lands. Satt að segja er
ég varla farinn að skilja þetta
ennþá. Það er stutt síðan við hjón-
in Vorum heima hjá Guðriði og
Róbert, og lék hann-þá á als oddi,
elskulegur, skemmtilegur og
fræðandi, eins og hann var alltaf,
enda einn sá gáfaðasti og mennt-
aðasti maður sem ég hefi kynnst.
Ég mun ekki rekja hans merku
störf hér á landi f áratugi, það
munu mérfærari menn gera en
það er óhætt að segja, að dr. Ró-
bert hafi verið tnargra manna
maki. Tónvísindamaður, kór- og
hljómsveitarstjóri, kennari, fyrir
utan hans mikla starf sem söng-
málastjóri þjóðkirkjunnar, o.m.fl.
Kunnátta hans og gáfur voru svo
einstæðar, og virðing hans fyrir
verkefnunum var svo mikil, að
hann þoldi engum að kasta til
höndum, þess vegna gat það hent,
að hann ryki upp í reiði ef honum
fannst verkefninu misboðið, en
svo var hann fljótur að gera gott
úr öllu, því hann meinti þetta
aldrei persónulega. Aðalatriðið
fyrir hann, var að fá eins góðan
árangur og frekast var unnt, og
má telja það til mikilla afreka,
+
Konan min og móðir okkar,
GUÐBJÖRG KÁRADÓTTIR,
andaðist að Landakotsspítala 1 9.
marz.
Jón Kristófersson og dætur.
t
Þakka auðsýnda samúð við and-
lát og jarðarför móður minnar,
ÖNNU MARGRÉTAR
GUÐMUNDSDÓTTUR.
Kalla Nielsen.
Móðir okkar +
MARGRÉT JÓNGDÓTTIP
fyrrum húcÞeyj' -
Galtalæk í Landsveit,
lézt þriðjudaginn 1 9 marz að heimili sinu V'ðimeí 21
Ragnheiður Finnbogadóttir,
Svanlaug Finnbogadóttir.
+ Faðir okkar,
BJARNI SVERRISSON,
Bjargarstig 6,
andaðist að morgni 20 marz. Börnin.
+
Útför eiginmanns mins,
ALEXANDERSKÁRASONAR
húsasmiðs,
Bugðulæk 13,
verður gerð frá kapellunni i Fossvogi föstudaginn 22. marz kl. 1 3.30.
Þeim, sem vildu minnast hans, er vinsamlegast bent á Hjartavernd.
Ingveldur Jónatansdóttir.
+
Minningarathöfn um
ÓLÖFU ÓLAFSDÓTTUR
frá Setbergi,
sem andaðist á Vífilsstöðum 15. marz, fer fram í Fossvogskirkju
föstudaginn 22. marz, kl. 3. e.h
Ásmundur Sigurðsson.
+
Eiginmaður minn, faðir okkar og tengdafaðir,
SVERRIR ÓLAFSSON
Hæðargarði 22,
verður jarðsunginn frá Fossvogskirkju föstudaginn 22. marz kl 1 0.30.
Soffía Kristjánsdóttir,
Björg Sverrisdóttir, Guðmundur Hervinsson,
Björn Sverrisson, Sólveig Indriðadóttir.
t
Þökkum innilega auðsýnda samúð við andlát og útför
ASTRI FORBERG ELLERUP.
Johan Ellerup,
börn, barnabörn og tengdabörn.
t
Þökkum innilega sýnda samúð og hluttekningu við andlát og útför,
LÁRU GUÐMUNDSDÓTTUR.
F.h. vandamanna.
Halldór Guðmundsson.