Morgunblaðið - 06.12.1974, Blaðsíða 18

X g MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 6. DESEMBER 1974
Málmblendiverksmiðjan á Alþingi:
Að vera skynsamari og
farsælli fyrri ráðherra
FJÖRKIPIMR fúru um þingsali
og hnútar flugu um borö, er um-
ræöur urðu um fyrirspurn um
ráðgeröa málmblendiverksmiðju
í Hvalfirði, í neðri deild Alþingis
í gær.
Jónas Árnason (K), fyrirspyrj-
andi, hóf mál sitt með frásögn frá
Leirárfundi daginn áður, þar sem
tveir ráðherrar (orkumála og
samgöngumála), ásamt formanni
stóriðjunefndar og nokkium hópi
sérmenntaðra fræðimanna, hefði
farið hinar mestu hrakfarir, að
sögn þingmannsins, fyrir heima-
fólkí i Borgarfirði og gagnorðum
gestum, langt að komnijm. Sagði
Jónas þetta sögulegasta fund i
Borgarfirði frá öndverðu og bæri
stjórnvöldum nú skylda til að
hverfa frá verksmiðjubrölti sínu,
eins og hann komst að orðí. V'æri
ekki vansalaust, að þetta mál
hefði svo lengi verið í undirbún-
ingi og stefnt að ákveðnum að-
gerðum, án samráðs við heima-
aðila, sem einskis hefðu verið
spurðir um málmblendimengun-
ina.
Gunnar Thoroddsen, orkuráð-
herra, las upp fyrirspurn þá, er á
dagskrá var, þar eð fyrirspyrjandi
sjálfur hefði gleymt þvi meginer-
indi sinu í ræðustólinn, í ákefð
sinni og frásagnargleði af Leirár-
fundi. Hann gat þess, að fyrrver-
andi orkuráðherra, Magnús
Kjartansson, hefði haft undirbún-
ing þennan með höndum i þrjú
ár, allt frá því hann skipaði stór-
iðjunefndína 28. september 1971,
og nær því til þessa dags. Asakan-
ir um, að allan þennan tima hafi
ekki verið leitað umsagnar heima-
aðila beindust því einvörðungu að
honum.
Verkefni þessarar nefndar
hefði verið að kanna möguleika
afsetningar raforku frá Sigöldu
og hefði niðurstaðan m.a. orðið
málblendiverksmiðja, sem reisa
skyldi að Grundartanga í Hval-
firði, með minnihlutaeign tiltek-
ins bandarísks stóriðjufyrirtækís.
7. ágúst 1973 hefði svo ráðherra
heimilað nefndinni að ganga frá
undirbúningsdrögum samnings
við Union Carbide, samkvæmt
gagnkvæmum viljayfirlýsingum
þessa fyrirtækis og þáverandi
stjórnvalda, sem ráðherrann var í
forsvari fyrir.
Samkvæmt þeim gögnum, sem
fyrir lægju í ráðuneytinu, hefðu
átt sér stað viðræður við hlutað-
eigandi bændur, 7. desember
1973, auk þess sem þáverandi
fjármálaráðherra og núverandi
samgönguráðherra hefði rætt við
eigendur Grundartanga.
Auk stóriðjunefndar, sem dr.
Jóhannes Nordal veitti for-
mennsku, hefði starfað önnur
nefnd, sem Ólafur S. Valdimars-
son, deildarstjóri í samgöngu-
ráðuneytinu var formaður fyrir,
er kannaði hafnarstæði við
Grundartanga og öll mál þar að
lútandi.
Ráðherrann sagði, að eftir að
hann hefði tekið við þessum mál-
um úr hendi fyrirrennara síns,
hefði fljótlega verið ákveðið að
halda kynningar- og viðræðufund
meó heimaaðilum um málið. Sá
fundur hefði þó orðið með öðru
sniði en til stóð, m.a. fyrir tilstilli
tveggja þingmanna Alþýðubanda-
lagsins, Jónasar Arnasonar og
Stefáns Jónssonar. Hefðu þeir
komið á fundinn, ásamt fylgdar-
Gunnar Thoroddsen, orkuráð-
herra.
liði úr Mývatnssveit og Reykja-
vík, sem m.a. hefði tekið upp
ræðutíma heimaaðila, sem við átti
að ræða. Að því leyti hefði
fundurinn verið sérstæður og
sögulegur.
Gunnar sagði, að auk sín og
samgönguráðherra hefðu mætt á
fundinum dr. Jóhannes Nordal,
formaður stóriðjunefndar, Baldur
Johnsen, læknir, forstöðumaður
heilbrigðiseftirlits ríkisins og dr.
Gunnar Sigurðsson, verkfræð-
ingur, sem haft hefði með hönd-
um rannsóknir og hönnun hafnar-
svæðis.
Gunnar gerði síðan grein fyrir
áliti sérfræðinga, sem að rann-
sóknum málsins hefðu unnið, og
sýndi, að mengunarhætta frá
verksmiðjunni yrði nær engin.
Þá gat hann þess, að sökum
aðkomins liðssafnaðar hefði sá
kostur verið valinn að fresta um-
ræðu við heimaaðila til annars og
heppilegra tækifæris. Sem dæmi
um málflutning þessara manna
mætti nefna, að tiltekinn Mývetn-
ingur hefði sagt, að þeir norðan-
menn hefði numið þann lærdóm
af samskiptum við íslenzk stjórn-
völd, að þau skildu aðeins eitt
mál, mál sprengjunnar.
Halldór E. Sigurðsson, samgöngu-
ráðherra.
Halldór E. Sigurðsson, sam-
gönguráðherra, sagði að Borgfirð-
ingar hefðu til þessa reynzt menn
til að móta og túlka sína eigin
afstöðu til mála, og þyrftu ekki til
þess aðkominn stuðning frá liðs-
safnaði Jónasar Árnasonar,
norðan og sunnan. Hann ræddi og
um málflutning gests úr Mývatns-
sveit, sem sagði þær afleiðingar
af starfsemi kísilgúrverksmiðju,
að ungmennafélagið þar í sveit
væri klofið, karlakór hættur að
starfa og að hann, gesturinn, fall-
inri vio oddvitakjör. Sami ræðu-
maður talaði þó á annan veg um
þetta fyrirtæki norðan heiða.
Ræddi ráðherrann síðan um að-
draganda málsins, undirbúning
allan, gagnsemi verksmiðjunnar
og fyrirbyggjandi ráðstafanir
varðandi hugsanlega mengun.
Jónas Árnason (K) ræddi enn
um Leirárfund og meintar hrak-
farir ráðherranna. Sagði hann
breitt bil orðið á milli Halldórs
ráðherra og Sigurðar bónda á
Grænavatni. Krafðist hann svars
við því, hver yrðu viðbrögð stjórn-
valda, ef ábúendur Klafastaða
neituðu að rýma jörð sína, en sér
kæmi í hug, að þeir væru mjög
Jónas Árnason, alpingismaour,
niMfiGi
andvígir fyrirhuguðum ráða-
gerðum.
— Allir þessir menn tóku aftur
til máls og ennfremur Guð-
mundur Garðarsson og Stein-
grímur Hermannsson. Guðmund-
ur sagði málflutning Jónasar
Árnasonar einkennast i senn af
minnimáttarkennd og hroka og
nýlunda væri móðurumhyggja
hans og Stefán Jónssonar fyrir
eignarréttinum. Taldi hann ein-
sýnt, að á einskis manns rétt yrði
gengið, en leitað sátta og
samkomulags um málið, eins og
háttur væri I venjulegum sam-
skiptum manna.
Ráðherrarnir og Steingrímur
Hermannsson ræddu einkum
tæknilegar hliðar málsins og
fyrirbyggjandi aðgerðir. Bentu
þeir m.a. á, að í Bandaríkjunum
giltu strangari reglur í þessum
efnum en i nokkru landi öðru.
Tækniútbúnaður, sem til staðar
væri, útilokaði alla mengunar-
hættu af verksmiðjunni. Niður-
staða sérfræðinga væri á þá lund,
að 99% úrgangsefna kæmust
aldrei út í andrúmsloftið, og það
1%, sem þangað færi, væri með
öllu hættulaust. Verksmiðjan
væri háð skilyrðum heilbrigðis-
eftirlits íslenzka ríkisins, auk
þess sem íslendingar ættu meiri-
hluta fyrirtækisins, svo þeim væri
í einu og öllu í sjálfsvald sett að
búa þann veg um hnúta, er þeir
sjálfir kysu og tryggði fullkomið
öryggi.
Halldór E. Sigurðsson sagðist
hafa orðið að taka upp málsvörn
fyrir fráfarandi orkuráðherra,
Magnús Kjartansson, á Leirár-
fundi gegn flokksbræðrum hans.
Og Gunnar Thoroddsen hafði
eftir Jónasi Arnasyni, að ef hann
stöðvaði framgang málmblendi-
verksmiðju, skyldi hann lýsa því
yfir opinberlega, að núverandi
orkuráðherra væri bæði skynsam-
ari og farsælli 1 starfi en fyrir-
rennari hans.
Ný þingmál
Landmælingastjórn
ríkisins.
Olafur G. Einarsson og Ellert B.
Schram (S) flytja tillögu til
þingsályktunar um landmælinga-
stjórn ríkisins. Gerir tillagan ráð
fyrir því, að ríkisstjórnin láti
semja löggjöf um þetta efni. Skal
m.a. að því stefnt, að undir land-
mælingastjórn heyri stjórnun þri-
hyrningamælingá á Islandi,
hæðarmerkjakerfis, kortamæling-
ar og kortaútgáfa ríkisstofnana.
Öryggisþjónusta
Landssímans.
Gunnlaugur Finnsson (F), Páll
Pétursson (F) og Þórarinn Sigur-
jónsson (F) flytja þings-
ályktunartillögu um öryggisþjón-
ustu Landssímans. Samkvæmt til-
liigunni skal Landssíminn gera
áætlun um öryggisþjónustu þann-
ig að fullnægt verðí ákvæðum
42. gr. laga um heilbrigðis-
þjónustu, nr. 56 frá 1973. Kram-
kvæmd áætlunarinnar hafi for-
gang.
Breyting á lögum
um dýralækna.
Krumvarp til laga um breytingu
á dýralæknalögum (flm.
Gunnlaugur Finnsson (F)
hljóðar svo:
L gr.
4. Töluliður 2. gr. laganna
hljóði svo:
Snæfellsnesumdæmi: Snæfells-
nes- og Hnappadalssýsla, Klat-
eyjahreppur.
6. töluliður sömu gr. hljóði svo:
Barðastrandarumdæmi: Múla-
hreppur í Austur-Barðastrandar-
sýslu og Vestur-Barðastrandar-
sýslu.
7. töluliður sömu gr. hljóði svo:
Isafjarðarumdæmi: ísafjarðar-
kaupstaður, Bolungarvík, Vestur-
og Norður-tsafjarðarsýslur.
2. gr.
Lög þessi öðlast þegar gildi.
Greinargerð.
Við setningu núgildandi laga er
ljóst, að ekki hefur verið tekið
nægilegt tillit til landfræðilegra
aðstæðna varðandi skiptingu
landsinsi dýralæknaumdæmi.
I sumum umdæmum voru þá
ekki starfandi dýralæknar. Svo
var t.d. í Patreksfjarðarumdæmi,
en þar hóf dýralæknir störf á
þessu ári. Patreksfjarðarumdæmi
nær samkvæmt gildandi lögum
allt norður til Önundarfjarðar, en
Ijóst er, að mun greiðari samgöng-
ur liggja frá ísafirði til syðri
hluta Vestur-ísafjarðarsýslu en
frá Patreksfirði.
Á sama hátt eru mun greiðarí
samgöngur frá Stykkishólmi til
Flateyjarhrepps en frá Patreks-
firði.
Rétt þykir því að lögfesta nýja
umdæmaskiptingu fyrir þetta
svæði og er frumvarp þetta flutt
að ósk forráðamanna á viðkom-
andi svæðum.
Meira skattfrelsi.
Sighvatur Björgvinsson (A)
o.fl. flytja breytingartillögu varð-
andi frumvarp Guðlaugs Gíslason-
ar um skattfrelsi tekna bátasjó-
manna af bolfiskveiðum. Gerir
hið nýja viðbótarfrumvarp ráð
fyrir því, að skattfrelsi tekna nái
einnig til fólks, er vinnur í
fiskiðnaði, þ.e. fyrir nætur- og
helgidagavinnu.
Verðjöfnun
á flugvélabensíni.
Steingrímur Ilermannsson (K)
flytur tillögu til þingsályktunar
þess efnis, að framkvæmd verði
verðjöfnun á flugvélabensíni,
þann veg, að útsöluverð slíks
varnings verði hið sama á öllum
útsölustöðum landsins.
Fyrirspurnir:
Frá Stefáni Valgeirssyni.
1. Hvaða vatnsvirkjunar-
rannsóknir með raforkufram-
leiðslu fyrir augum eru lengst
komnar á Norðurlandi?
2. Hvenær væri hægt að hefja
virkjunarframkvæmdir ef rann-
sóknum yrði hraðað eins og kost-
ur er?
3. Liggja fyrir níðurstöður um
stærð fyrsta áfanga Dettifoss-
virkjunar?
4. Hafa verið gerðar athuganir
á, hvaða orkufrekur iðnaður
kæmi helst til greina á Norður-
landi með Dettifossvirkjun fyrir
augum eða aðra stórvirkjun þar?
II. Til iðnaðarráðherra um
lagningu byggðalínu til Norður-
lands.
Frá Stefáni Válgeirssyni.
1. Er búið að ákveða, hvenær
hafist verði handa um iagningu
byggðalínu frá Hvaifirði að
Varmahlíð?
2. Hvenær er fyrirhugað að því
verki verði lokið?
III. Til iðnaðarráðherra um
rannsóknir og virkjunarundir-
búning á Kröflusvæðinu.
Krá Inga Tryggvasyni.
Hversu langt er komið
rannsóknum á háhitasvæðinu í
Kröflu og hver er árarigur þeirra
rannsókna, sem fram hafa farið?
Hvenær verður ákvörðun tekin
um kaup á vélum í væntanlega
Kröfluvirkjun og hvenær er
áætlað að hún taki til starfa?
IV. Til iðnaðarráðherra um
rannsókn á virkjunarmöguleikum
í Skjálfandafljóti.
Frá Inga Tryggvasyni.
Hvað liður rannsókn á
virkjunarmöguleikum í Skjálf-
andafljóti við íshólsvatn?
V. Til iðnaðarráðherra um
virkjunarrannsóknir á Dettifoss-
svæðinu.
Krá Inga Tryggvasyni.
Hversu lengi hafa rannsóknir á
virkjunarmöguleikum við Detti-
foss staðið, hversu miklu fé hefur
verið varið til þessara rannsókna
og hverjar eru niðurstöóur
þeirra?
Þriðja þing
Rafiðnaðar-
sambandsins
Þriðja þing Rafiðnaðarsam-
bands íslands verður haldið í
Reykjavik dagana 6.—8. þessa
mánaðar og helztu mál þingsins
verða kjara-, atvinnu- og fræðslu-
mál. Þingið sitja um 45 þingfull-
trúar víðsvegar að af landinu.
Formaður Rafiðnaðarsambands
Islands er Magnús Geirsson.
Breyting
á útvarps-
lögum í
Þingsjá
I Þingsjá útvarpsins, sem er á
dagskrá kl. 19.45 í kvöld, segja
þeir Njörður P. Njarðvík, formað-
ur Utvarpsráðs, og Magnús
Þórðarson, sem er einn ráðs-
manna, álit sitt á frumvarpi því,
sem fram kom á Alþingi í fyrra-
dag, og fjallar um breytingu á
útvarpslögum.