Morgunblaðið - 03.05.1975, Page 7

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAI1975
7
Gunnar Flóvenz:
Athugasemd og upplýsing-
ar varðandi saltaða síld
til niðurlagningar
Laugardaginn 19. þ.m. birtist
í Morgunblaðinu viðtal við dr.
Örn Erlendsson, framkvæmda-
stjóra Sölustofnunar lagmetis. I
viðtalinu er skýrt frá söluerfið-
leikum á svokölluðu lagmeti,
þ.e. niðursoðnum og niðurlögð-
um fiskafurðum. I viðtali þessu
hefir fréttamaðúr blaðsins
eftirfarandi setningu eftir
framkvæmdastjóranum: ,,Hvað
Rússlandsmarkaðinn snertir,
þá ættu Islendingar ekki til þá
tegund lagmetis, sem Rússar
vildu. Það væri síld og hún væri
ekki til i augnablikinu."
Þar sem hér er ekki um
réttar upplýsingar að ræða, sem
hlýtur að stafa af misskilningi
milli fréttamannsins og fram-
kvæmdastjórans og ennfremur
vegna villandi upplýsinga, sem
oft koma fram i fjölmiðlum
varðandi markaðsmál saltaðrar
síldar, tel ég æskilegt að koma á
framfæri eftirfarandi athuga-
semd og upplýsingum:
1. Er undirbúningur vegna
söltunar og sölu á Suðurlands-
síld veiddri i reknet hófst í
fyrra sumar, sneri Síldarút-
vegsnefnd sér til þeirra
íslenzkra niðurlagningarverk-
smiðja, sem lagt höfðu niður
síld í dósir árin á undan
(Siglósild og K. Jónsson & Co.,
Akureyri) og var spurzt fyrir
um það, hvort verksmiðjurnar
hefðu áhuga á að tryggja sér
samninga um kaup á rekneta-
sild, hvaða verð þær gætu greitt
og hve mikið magn þær óskuðu
eftir að kaupa.
Í bréfi Síldarútvegsnefndar
til umræddra verksmiðja dags.
31. júlí 1974, var sérstaklega
vakin athygli á því, að það
myndi hafa mikil áhrif á um-
rædda sildarútgerð, hve hátt
fersksildarverð unnt yrði að
greiða og jafnframt var bent á,
að líkur væru á þvi að fersk-
síldarverð til frystingar yrði
mjög hátt. Öskaði Sildarútvegs-
nefnd eftir skjótum svörum,
m.a. með tilliti til þess, að Verð-
lagsráð sjávarútvegsins hafði
þá þegar óskað eftir upplýsing-
um um söluhorfur og marks-
verð á saltaðri Suðurlandssíld.
Afrit af bréfum nefndarinnar
var sent Sölustofnun lagmetis.
Eftir nokkur viðtöl við for-
svarsmenn verksmiðjanna,
barst frá þeim svarbréf
hinn 2. ágúst þar sem árs-
þörf beggja verksmiðjanna
á kryddsíld og/eða syk-
ursíld var áætluð samtals
10—12.000 tunnur. Siðan sagði,
að sú áætlun væri byggð á því,
að Sölustofnun lagmetis tækist
að selja sildina niðurlagða og á
mun hærra verði en á „síðasta
tímabili".
Verksmiðjurnar voru á þess-
um tíma ekki reiðubúnar að
semja um kaup og liðu margir
mánuðir þar til önnur verk-
smiðjan (K. Jónsson & Co.) til-
kynnti að hún væri reiðubúin
að semja um kaup á 900 tunn-
um, en taldi sig ekki geta greitt
það verð, sem framleiðendur
töldu sig geta sætt sig við.
Hinn 25. nóvember féllst hin
verksmiðjan, Siglósild, á að
kaupa 480 tunnur. Meðan um-
ræður við hina islenzku aðila
stóðu yfir, var markaðsverð í
hinum ýmsu markaðslöndum
saltsíldar kannað en ekki var
unnt að ganga frá sölusamning-
um vegna óvissunnar varðandi
síldarþörf islenzku verksmiðj-
anna. Þrátt fyrir þetta var sölt-
un síldarinnar hagað þannig að
hún hentaði fyrir hina inn-
lendu aðila.
Nokkrum dögum eftir að
samningurinn við Siglósíld var
undirritaður, var meginhluti
saltsíldarinnar seldur til
erlendra kaupenda.
Hinn 7. janúar var undir-
ritaður samningur við K. Jóns-
son & Co um sölu á um 500
tunnum.
Samkvæmt framansögðu
höfðu hinir íslenzku aðilar for-
gangsrétt í marga mánuði til að
tryggja sér umrædda síld. Sölu-
stofnun lagmetis var skýrt jafn-
óðum frá þróun þessara mála,
svo og framleiðendum síldar-
innar, sem voru mjög óánægðir
með þann drátt, sem varð á þvi
að tryggja sölu síldarinnar, m.a.
vegna ákvörðunar bankanna
um afurðalán.
2. FOB-söluverð síldarinnar,
sem seld var úr landi, var
17—23% hærra en á sildinni,
sem seld var til umræddra
tveggja niðurlagningarverk-
smiðja.
3. Vegna hins háa verðs, sem
fékkst fyrir Suðurlandssíldina
erlendis, keypti Siglósild 2500
tunnur á lægra verði frá Noregi
og K. Jónsson & Co 1200 tunn-
ur, einnig á lægra verði, frá
Færeyjum. Ættu því að vera til
í landinu samtals tæpl. 4700
tunnur til vinnslu á gaffalbit-
um.
4. Af framangreindum upp-
lýsingum sést, að það er á mis-
skilningi byggt, að engin sild sé
til í landinu til niðurlagningar.
Sannleikurinn er hinsvegar sá,
að ekki hefir enn tekizt að selja
síldina niðurlagða. Sölustofnun
lagmetis hefir unnið að því
sleitulaust síðan í fyrrahaust að
reyna að selja þetta óverulega
magn og m.a. tvivegis sent sölu-
menn í því skyni til Moskvu, en
því miður hafa samningar enn
ekki tekizt. Sölustofnunin hefir
tjáð Síldarútvegsnefnd, að svo
virðist sem Sovétrikin séu eini
aðilinn, sem til greina komi
sem hugsanlegur kaupandi
vegna ákveðins kvóta í
samningi landanna um niður-
soðnar og/eða niðurlagðar fisk-
afurðir („canned seafood") en
til þessa hafi Rússar ekki viljað
samþykkja það verð, sem fram-
leiðendur telja sig verða að fá
til að standa undir kostnaði við
framleiðsluna. Vonandi dregst
þó ekki lengi að samkomulag
náist, þar sem geymsluþol
síldarinnar er takmarkað.
5. 1 sambandi við þennan
kvóta í viðskiptasamningi okk-
ar við Sovétríkin, er rétt að láta I
það koma fram, að Rússar hafa
nánast verið þvingaðir til að
fallast á kvóta fyrir þessa vöru- I
tegund i viðskiptasamningum I
landanna. I öllum þeim viðræð-
um um endurnýjun viðskipta- I
samninga við Sovétríkin, sem I
átt hafa sér stað siðan íarið var I
að ræða um kvóta fyrir niður- I
lagðar og/eða niðursoðnar I
sjávarafurðir, hafa Rússar I
vægast sagt verið ákaflega treg- I
ir til að fallast á slika kvóta, I
þrátt fyrir það að um stórar I
upphæðir hefir ekki verið að I
ræða. Af Islands hálfu hefir I
jafnvel verið gengið svo langt,
að gefa i skyn, að engir við- I
skiptasamningár yrðu undir- I
ritaðir nema fallizt yrði á I
ákveðinn kvóta fyrir þessa I
vörutegund. Siðast þegar samið I
var um nýjan viðskiptasamning I
og samkomulag hafði náðst um
kvóta fyrir alla liði nema niður-
soðnar og/eða niðurlagðar fisk-
afurðir, varð þáverandi við-
skiptaráðherra, Lúðvík Jóseps-
son, að taka upp sérstakar við-
ræður á ráðherragyundvelli til
þess að fá Rússa til að koma til
móts við kröfur Islendinga.
Verður ekki annað sagt en að
Rússar hafi sýnt sérstakan vel-
vilja i okkar garð í þessu máli.
Svipaða sögu hefir yfirleitt
verið að segja, þegar viðræður
hafa átt sér stað um söluna. Þá
hafa viðskiptaráðuneytið,
sendiráðið í Moskvu og ráð-
herra viðskiptamála orðið að
koma til skjalanna, svo að
samningar gætu tekizt. Hitt er
svo annað mál, að þegar
samningar hafa tekizt ganga
Rússar yfirleitt fast eftir þvi,
vegna áætlunarbúskapar síns,
að umsamið magn verði af-
greitt.
6. Þess misskilnings hefir
stundum gætt hér á landi, að
söltuð síld sé öll seld sem hrá-
efni út úr landinu. Hið rétta er,
að venjuleg söltuð síld er að
verulegu leyti fullunnin
neyzluvara. A vissum mörkuð-
um er þó sérverkuð síld notuð
til frekari vinnslu og þá eink-
um til framleiðslu á gaffalbit-
um og svipuðum vörum. Þvi er
stundum haldið fram að Sviar
og Norðmenn flytji út i stórum
stíl gaffalbita og aðrar svipaðar
niðurlagðar vörur framleiddar
úr saltaðri sild, þ.m.t. krydd- og
sykursild. Hér er um regin mis-
skilning að ræða. Það sem
framleitt er af þessum vörum i
þessum löndum fer svo til allt á
innanlandsmarkað. Á þetta
bæði við um markaðsástandið i
dag og eins og það var á árun-
um, þegar nóg framboð var á
hinni stóru og feitu Norður-
landssíld. Áratuga tilraunir
þessara þjóða til að flytja út
niðurlagða sild framleidda úr
salt-sykur- eða kryddsíld hafa
farið út um þúfur.
7. Vegna friðunaraðgerða
undanfarinna ára er nú að
koma að þvi, að sildveiðar verði
á ný leyfðar hér við land með
herpinót, að sjálfsögðu mjög
takmarkað magn í fyrstu. I því
sambandi má geta þess, að ekki
þarf nema mjög óverulega veiði
til að framleiða saltaða síld
fyrir marga milljarða króna í
dýrmætum gjaldeyri. Það er
yfirlýst stefna Síldarútvegs-
nefndar að láta sérverkun síld-
ar fyrir hinar inniendu niður-
lagningarverksmiójur sitja i
fyrirrúmi enda verði samið um
kaup og aðra skilmála i tæka
tið.
Eins og ástandið er i dag og
Framhald á bls. 31
SJÁ
smáauglýsingar á síðu
Humarbátar
Hraðfrystihús á Reykjavíkursvæðinu óskar eftir
hurriarbátum í viðskipti í sumar.
Upplýsingar í símum 43580 og 1 6260.
Q) ÚTBOÐ
Tilboð óskast í lögn dreifikerfis í Garðahreppi.
1. áfanga fyrir Hitaveitu Reykjavíkur.
Útboðsgögn eru afhent á skrifstofu vorri Fríkirkjuvegi 3, gegn
1 5.000.— skilatryggingu.
Tilboðin verða opnuð á sama stað föstudaginn 1 6. mai kl. 1 1.00 f.h.
INNKAUPASTOFNUN REYKJAVÍKURBORGAR
Fríkirkjuvegi 3 — Sími 25800
Auðvitað
vill konan
laga gott kaffi
fyrirhafnarlítið.
Gefið henni því
Remington
kaffilagara.
Helstu kostir:
Samstæða meS könnu og trekt. Hægt að stilla rennsli heita
vatnsins (þér getið notað eigin kaffikönnu) — Hitavatns-
geymir tekur 1.3 lítra og er með skiptingu fyrir 1—10
bolla — Sjálfvirkur hitastillir varnar ofhitun — Hitaplatan
heldur kaffi hæfilega heitu allan daginn — Fallega hannað
heimilistæki — Árs ábyrgð
SPERRV=y=REAAINGTON
Laugavegi I78 simi 38000 — merki sem tryggir gæðin.
A Hótel Club 33, Palma Nova (Mallorca) hittist
ungt fólk frá allri Evrópu f sumar. Þetta nýja og
glæsilega hótel býður þér meðal annars uppá:
Fullt fæði (og næturmat), eigin útvarps- og
sjónvarpsstöð, aóstöðu til allskyns fþróttaiðkana
og eigið diskótek. Þetta eru tvfmælalaust hag-
stæðustu ferðakjör unga fólksins f sumar.
Pantaðu farið strax, þá hefurðu tryggingu fyrir
eftirminnilegu sumarfrfi.
Klúbbur 32, Lækjargötu 2, sfmi 26555 og 17800.