Morgunblaðið - 03.05.1975, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAI1975
21
- •. . •' . * £ " > ■ ; ’ r ■ P»
Hernaðarstaða Norðurlanda gagnvart Sovétríkjurium
«f ð ~ o
bifreiðar til umráða, auk þess sem
þær hafi betri viðhaldsmöguleika.
Hjá NATO segir hann tilhneig-
ingu til að draga úr fylgibúnaði
hersveitanna.
Slæmar samgöngur á landi milli
Norður- og Suður-Noregs segir
Synnergren torvelda flutninga
liðsauka að sunnan. A hinn bóg-
inn hafi stöðugt verið unnið að
því að bæta samgönguieiðirnar i
austri, m.a. með lagningu járn-
brauta ogþjóðvega frá höfnum við
Eystrasalt. Hann segir — sem hef-
ur vakið hvað mesta athygli, að
unnið sé að samræmingu á um-
ferð um sovézku og finnsku járn-
brautirnar, sem hafi sömu spor-
vidd, ennfremur að fyrirhugað sé
að leggja fleiri línur milli land-
anna og innan skamms muni fjór-
faldast flutningamöguleikar
Murmanskbrautarinnar. Segir
Synnergren, að eftir járnbrautum
og þjóðvegum megi flytja að
minnsta kosti tólf herdeildir sam-
timis til Finnlands frá Sovétrikj-
unum. Jafnframt hafi flutninga-
möguieikar um Eystrasalt verið
stórauknir, m.a. með smíði sér-
stakra flutningaskipa, þar sem
aka megi herbifreiðum um borð
og frá borði. Telur hann, að flytja
megi samtals tiu herdeildir um
Eystrasalt á tiu dögum og á sama
tima megi flytja þrjár herdeildir
flugleiðis. Ennfremur getur
Synnergren þess, að um landa-
mæri Finnlands og Noregs séu
góðir vegir, sem geri kleift að
flytja talsvert herlið i skyndi í
báðar áttir.
Loks er þess að geta, að Synner-
gren hershöfðingi telur, að Sovét-
menn hafi gefið Bandaríkjamönn-
um rangar upplýsingar um fjölda
kjarnorkuvopna, er þeir hafi yfir
að ráða og að eldflaugasmíði
þeirra hafi gengið hraðar fyrir sig
en opinberlega er talið í Banda-
rikjunum.
Sem fyrr segir vakti hvað mesta
athygli og umtal sú staðhæfing
Synnergrens, að unnið væri að
samræmingu járnbrautanna i
Finnlandi og Sovétrikjunum og
að sporvídd þeirra væri þegar hin
sama. Ekki var þessum atriðum
mótmælt opinberlega af hálfu
Finna, en upplýst var i sænskum
fjölmiðlum, að mörgum Finnum
þætti þessi hluti skýrslunnar ill-
girnislegur. Sagt var að finnski
sendiherrann i Stokkhólmi hefði
reifað málið i utanrikisráðuneyt-
inu sænska og i Helsinki hefði
sænski sendiherrann rætt málið
við ýmsa ráðherra og forsetann
sjálfan, er þeir hittust af ein-
hverju hátíðlegu tilefni skömmu
eftir að skýrslan var birt.
Þetta atriði kom einnig til um-
ræðu á blaðamannafundinum
með Kalevi Sorsa, forsætisráð-
herra Finnlands, hér i Reykjavik,
en hanneyddimálinuþarmeð þvi
að slá því upp í gamansemi. Hins
vegar þótti einsýnt, að Sorsa hefði
rætt þetta við Olof Palme, er þeir
hittust á Kastrup-flugvelli, Sorsa
á leið til Islands, Palme á heim-
leið.
Um miðjan marzmánuð ræddi
Synnergren hershöfðingi þetta
sjálfur við nokkra finnska blaða-
menn, sem sænska utanríkisráðu-
neytið hafði boðið til Svíþjóðar til
að kynna sér stefnu Svia í varnar-
málum. Þá hafði málið verið tengt
ræðu Sorsa hér í Reykjavík um
Kekkonen-áætlunina og var orðið
talsvert hitamál. Var sums staðar
jafnvel látið að því liggja, að
Finnland hefði kosið að snúa sér í
austurátt meira en góðu hófi
gegndi og gæti hvenær sem er
orðið eins konar Trójuhestur
Rússaá Norðurlöndum.
Finnsku blaðamennirnir
spurðu Synnergren, hvort hann
væri með skýrslu sinni að halda
því fram, að Finnar væru með
ráðnum hug að vinna að því, að
unnt væri að flytja sovézkt herlið
til Svíþjóðar. Hann tók því fjarri
og sagði: „I skýrslunni segir ekk-
ert um, að Finnland hafi meðvit-
að reynt að útbúa þjóðvega- og
járnbrautarnet sín svo, að þau
verði sem nýtilegust til hernaðar-
legra þarfa. Við höfum einungis
bent á, að þetta samgöngunet
milli tveggja nágranna hefur þró-
azt með þessum hætti vegna sam-
skipta þeirra." Og Synnergren
bætti því við, að það vekti furðu
sina, að staðhæfing þessi skyldi
talin svo fréttnæm bæði í Finn-
landi og Sovétrikjunum. Hins
vegar viðurkenndi hann i samtal-
inu við finnsku fréttamennina, að
orðaval hans hefði kannski átt að
vera nákvæmara, sérstaklega
kynni orðið „samræming" að telj-
ast athugavert, enda hefði það
valdið óþörfum misskilningi.
„Það stendur ekki til, að umræð-
ur innan Svíþjóðar um stefnu
okkar i varnarmálum valdi ná-
grönnum okkar áhyggjum, sagði
Synnergren. Við verðum því i
framtiðinni, að íhuga nánar hvaða
áhrif birting skýrslna um það mál
getur haft þeirra á meóal.“
Innan Sovétríkjanna voru við-
brögðin við skýrslu Synnergrens
hin hörðustu. Tass sakaði hann
um að „draga á ný upp úr maln-
um hinar fölsku kenningar um að
Svíum stafaði hætta af Sovétrikj-
unum. Sömuleiðis væri hann að
reyna að hrella almenning i N-
Evrópu með því að sporvídd járn-
brautanna i Finnlandi og Sovét-
rikjunum væri hin sama og gera
áframhaldandi uppbyggingu
finnskujárnbrautanna tortryggi-
lega. Síðan vísaði Tass til skrifa í
blöðum finnskra kommúnista, þar
sem talað hafði verið um, að
Synnergren væri með skýrslu
sinni að reyna að storka, deténte-
stefnu stórveldanna og bætti því
svo við sem sovézkri skýringu, að
tilgangurinn væri að efla versn-
andi stöðu áróðursmanna NATO,
sem reyndu að leggja steina i götu
samskipta Finnlands og Sovét-
rikjanna, auka spennu í Norður-
Evrópu og koma i veg fyrir, að
menn sameinuðust um þá grund-
vallarhugmynd, að þjóðir heims
gætu lifað í friðsamlegri sambúð.
Þessi gagnrýni TASS bergmálaði
siðan í sovézkum blöðum.
Bæði Synnergren og sænski
Iandvarnarráðherrann létu opin-
berlega í ljós furðu sína á við-
brögðum Sovétmanna, enda þótt
þeir væru ekki endanlega á sama
máli um hvaða fjármagni skyldi
verja til hermála. „Að sjálf-
sögðu,“ sagði Holmqvist, „hefur
yfirmaður sænska hersins rétt til
að skrá og gefa skýrslu um þann
herstyrk og þá hernaðarlegu
möguleika, sem nánasta umhverfi
okkar býr yfir. Það þýðir ekki
endilega, að ástandið sé alvar-
legra nú en fyrr, — en mig furðar.
á þessum viðbrögðum Sovét-
manna." Og Synnergren sjálfur
sagði skýrslu sina á engan hátt til
þess ætlaða að hræða almenning
né marka pólitiska afstöðu, hún
væri einungis greinargerð um
herafla og hugsanlega herflutn-
inga í Evrópu. Sér væri skylt að
benda á þá tæknilegu möguleika
sem fyrir gætu orðið i hernaði í
nánustu framtið, og vegna þéss
hve hernaðarlegar tækniframfar-
ir ættu sér langan aðdraganda,
gæti hann með sæmilegri vissu
sagt fyrir um hvernig mál þessi
myndu standa t.d. árið 1982. Þess
bæri hins vegar að gæta að stjórn-
málamerin vissu sýnu minna um
hvernig þá yrði umhorfs á sviði
alþjóðastjórnmála.
Grænland

íshaf
TromsBjJ.
Lófoten*^
Bodo
pórshÖf Færeyjar
Moskvá
Hernaðarþýðing Norður-
landa fer áfram vaxandi
ályktar yfirmaður sænska hersins, Stig Synnergren
hershöfðingi, Sagt frá skýrslu hans um hernaðar
stöðu Svíþjóðar og viðbrögðum Sovétmanna.