Morgunblaðið - 03.05.1975, Page 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAI 1975
17
1. Arðsemi og framleiðni verði ráðandi
sjónarmið við fjárfestingu í atvinnuveg-
urn og lagasetningu þeirra vegna, hvort
heldur um eflingu eldri eða stofnun
nýrra fyrirtækja eða atvinnugreina er að
ræða.
2. Auka þarf skilning opinberra aðila
og allrar þjóðarinnar á þvi að vel rekinn
og fjárhagslega sterk fyrirtæki eru for-
sendur bættra lífskjara og framfara.
Stefnt verði að stækkun rekstrarein-
inga i hvers konar atvinnurekstri, þegar
sýnt þykir, að slíkt stuðli að aukinni
rekstrarhagkvæinni og sainkeppnis-
hæfni.
3. Aukin áhersla verði lögð á rann-
sóknir á orkulinduin og náttúruauðæf-
uin landsins, svo og hagnýtar rannsóknir
í þágu iðnaðar og fjárframlög til rann-
sóknastarfsemi tryggð.
4. Skipulega verði unnið að þvi að
hagnýta erlent fjárinagn og sérþekkingu
til uppbyggingar nýrra og eldri iðn-
greina, enda verði gengið tryggilega frá
samningum hverju sinni, svo að íslensk-
uin hagsmunuin verði aldrei teflt i tví-
sýnu.
5. Rutt verði úr vegi hindrunuin og
fundnar leiðir til að örva þátttöku
islensks almennings í arðbæruin at-
vinnurekstri.
6. Þess verði gætt, að ísland einangrist
ekki frá inikilvægum inörkuðum og lagt
kapp á að efla leit að inörkuðuin erlendis
fyrir íslenska frainleiðslu."
Þættir
framkvæmdanna.
Til frekari skýringar á frainkvæinduin
viðreisnarstjórnarinnar iná t.d. nefna:
íslendingar gerðust aðilar að Frí-
verslunarsaintökuin Evrópu, EFTA.
Norræni iðnþróunarsjóðurinn var
stofnsettur.
Iðnlánasjóðurinn var umskapaður
með nýrri löggjöf 1963 og ýmsuin siðari
breytingum, sein stuðla skyldu að hag-
rannsóknuin og þjóðhagslega hag-
kvæinri iðnþróun.
Rennt var stoðum undir veiðarfæra-
iðnaðinn islenska, sem þá var að gefast
upp, en var bjargað með nýrri löggjöf.
Innlend stálskipasmiði hófst.
Settur var á stofn Tækniskóli Islands.
Ur þröngri fjárhagsaðstöðu til
rekstrarlána hjá iðnaðinum var bætt
ineö aðstoð Seðlabanka og löguin uin
breytingu á lausaskuldum í föst og
lengri lán.
Iðnaðarinálastofnun Islands efldist og
er nú öflug Iðnþróunarstofnun ineð
inikilvægu hlutverki.
Sett voru lög utn útflutningslánasjóð
og sainkeppnislán iðnaðinuin til handa.
Sett voru lög um útflutningsiniðstöð
iðnaðarins.
Sérfræðileg úttekt var gerð á iðnaðin-
uin fyrir inngöngu i EFTA undir forystu
prófessors Guðmundar Magnússonar i
sainvinnu við fyrirtæki iðnaðarins sjálfs
og forystuinenn islensks iðnaðar.
Unnið var að þvi að semja iðnþróunar-
áform fyrir áttunda áratuginn, einnig
var sú vinna undir forustu prófessors
Guðinundar Magnússonar.
Iðnaðurinn efndi til gangmerkra
iðnsýninga og vörumarkaóa á þessum
tiina.
Sett voru ný orkulög, lög uin Lands-
virkjun og Laxárvirkjun, um virkjun
Sigöldu og Hrauneyjarfossa og Lagar-
foss o.fl.
Fyrsta stórvirkjunin var framkvæind í
Þjórsá við Búrfell.
1 tengslum vió þessa stórvirkjun hélt
stóriðja innreið sína á Islandi.
Ný efnaiðja varð til með Kísiliðjunni
við Mývatn.
Stofnað var sjálfstætt nýtt iðnaðar-
ráðuneyti, sem áður hafði ekki til verið.
Sett voru lög uin tekjuskatt og eigna-
skatt til þess að skapa iðnfyrirtækjuin
sainbærilega aðstöðu við sainkeppnis-
fyrirtæki I náiægum löndum.
Hafin var samvinna við Iðnþróunar-
stofnun Sameinuðu þjóðanna og hefur
henni verið haldið áfram.
Skinna- og ullariðnaður tók gífurlega
iniklum framföruin, nýtiskulegar verk-
siniðjur voru reistar fyrir inikla fjár-
muni á okkar mælikvarða og merkilegt
útflutningsstarf var hafið einmitt á
þessu sviði af mikilli elju og dugnaði en
eins og oft vill verða við inargháttaða
byrjunarörðugleika.
Margt fleira inætti telja, en skal nú að
þessu sinni látið staðar nuinið.
Hvernig I ósköpunum stendur á því að
borubrattir stjórnarandstæðingar, sein
að vísu voru og eru aðeins borubrattir i
munninuin, eru nú að auglýsa eftir iðn-
þróunaráforinum sjálfstæðismanna og
segja að iðnþróunaráform hafi skort.
Iðnaður á íslandi hefur aldrei tekið
stórkostlegri né meiri frainförum en í tíð
viðreisnarstjórnarinnar og undir forustu
sjálfstæðisinanna. Enn er einn nýr
áfangi að hefjast og vona ég að hann
veiti landinu farsæla raun.
Greinargerð sykuriiinflytjenda
um sykurkaup og verðþróun
Inngangur
Verð á sykri hefur hækkað
mjög ört á sl. ári, eins og kunnugt
er. Orsakir þessara hækkana eru
aðallega tvær. I fyrsta lagi er
þetta erlend verðhækkun á
heimsmarkaði vegna þess að syk-
urframleiðsla varð minni en
neyzlan, en auk þess hefur sykur
hækkað meira hérlendis vegna
gengisbreytinga og hækkunar
söluskatts og tengdra gjalda.
Hlutfall álagningar í sykurverð-
inu hefur hins vegar tvívegis ver-
ið lækkað í tengslum við gengis-
breytingarnar — 2. september
1974 og 17. febrúar 1975 — þótt
leyfileg álagning í krónutölu hafi
farið hækkandi þar til nú siðustu
daga.
Þessar miklu sviptingar á syk-
urverði hérlendis hafa leitt til
blaðaskrifa og umræðna á
Alþingi. I þeim umræðum hafa
komið fram þrjár rangar og mjög
villandi staðhæfingar:
(1) um álagningartekjur verzl-
unar af sykursölu.
(2) um hagkvæmni sykurinn-
kaupa
(3) um tap innflytjenda vegna
verðlækkunar.
Álagningartekjur
1 fjölmiðlum og á Alþingi hafa
verið nefndar geysiháar upphæð-
ir, sem verzlun á að hafa haft í
sinn hlut af sölu á strásykri. í
þessum útreikningum hafa verið
gerðar tvær villur: bæði er rúmt
reiknað og svo þeirri staðreynd
sleppt, að ekki fer nema hluti
strásykurs á almpnnan markað,
held'ir nota fyrirtæki rúmlega
40% af öllum innfluttum sykri i
framleiðsluvörur sínar:
I viðauka II eru reiknaðar út
hámarksálagningartekjur verzl-
unar af sölu á sykri. I þeim út-
reikningum er notuð sú hámarks-
álagning, sem leyfð hefur verið á
hverjum tima.
Alagningartekjur heildverzlun-
ar eru hámarksálagningartekjur
af sölu sykurs bæði til iðnaðar og
smásöluverzlana. Tekjur smásölu-
verzlunar eru einnig hámarks-
tekjur miðaðar við leyfilega há-
marksálagningu i smásölu, þótt
vitað sé, að sumar verzlanir hafa
ekki notað fulla álagningu og
jafnvel seit sykur án álagningar,
og nú, niðurgreiddan.
Á undanförnum árum hafa
þessar tekjur verið þannig:
INNFLUTNINGUR A STRASYRKI. ViWniki I.
Pakkaður sykur Sekkiavara -
(tollnr. 17.01.23) (tollnr, 17.01 .24).
Mán. Magn Cif. Fob. Magn Cif. Fob.
(kg.) (þús.kr.) (þús.kr.) (kg.) (þús.kr.) (bús.kr.)
19 7 4
Jan'. 458.130 15.193,9 13.315,2 737.300 21.322,7 19.169,0
Feb. 250.694 9.135,5 8.487,0 538.750 17.376,9 15.698,2
Mar. 4.200 183,9 173,3 381.810 14.337,9 12.-905,7
Apr. 172.450 9.673,7 8.864,1 448.750 21.963,7 20.024,2
Maí 180.436 11.506,8 10.810,8 258.750 14.434 ,7 13.347,7
Juní 269.328 20.487,9 19.186,0 575.548 34.567,8 32.223,4
Juli 283.142 22.479,7 21.088,5 862.966 53.710,7 49.753,r
Agust 22.008 1.743,7 1.625,5 195.000 13.220,3 12.383,0
Sept. 247.602 24.130,5 22.947,7 925.610 75.039,8 69.672,6
Okt. 209.878 21.504,9 20.367,0 313.750 27.590,0 25.930,1
Nóv. 337.204 40.569,4 38.788,4 571.855 61.164,8 57.268,9
Des. 12.812 1.753,7 1.658,0 509.856 64.647,5 60.364,5 .
2.447.884 178.363,6 167.311,5 6 .319.945 419.381,8 388.738,4

19 7 5
Jan. 260.042 . 53.483,4 51.237,1 457.145 80.608,7 76.616,9
Feb. 12.000 1.431,3 1.348,8 99.225 . 14.033,1 12.977,1
Mar. 166,994 41,613,0 40.170,1 830.487 182,145,0 173.829,9
VERZLUN MEÐ STRASYKUR Viðauki II.
Ar INNFLUTNINGUR1 2 Cif.verö kostn.verð hAmarksAlagningartekjur. . 3 „ 4 Heildsala Smasala Alls Söluskattur Reiknað ^ markaðsverð Inr.fl. sykurs
(þús.kr.) (þús.kr.) (þús.kr.) (bús.kr.) (þús.kr.)
1971 117.858 98.139 7.949,3 21.560,4 29.509,7 10.995,8 163.037,0
1972 183.985 152.760 12.373,6 35.099,5 47.473,1 17.218 ,9 255.951,0
1973 234.043 188.353 14.126,5 39.560,1 53.686,6 22.849,5 319.548,0
19 74 597.7i*S 491.623 36.665,9 109.636 ,l9 146.302,0 81.142,8 848.800,0
1975 149.557 128.376 (jan.-feb.) 7.959,3 ‘22. 583,79 30.543,5 22.244,5 208.458,0
ársbyrjun
1975 2.489,800 2.114,244 131.063,1 364.031,99 495.115,0 372 ,717 ,6 3.454.117,0
21. apríl
1975ö 1.021.240 865.944 53.688,5 149.008,89 202.787,3 154 ,588 ,6 1.416.120,0
Hámarksálagningartekjur.
Heildsala Smásala Alls
(þús. kr.)
1971
1972
1973
1974
1975 (jan.—feb.)
7.949.3
12.373,6
14.126,5
36.665,9
7.959.3
21.560,4
35.099,5
39.560,1
109.636,1
22.583,7
29.509,7
47.473,1
53.686,6
146.302,0
30.543,0
1975 (ársbyrjun)
1975 apríl 21.
131.083,1
53.688,5
364.031,9
149.098,8
495.115,0
202.787,3
Tölur áranna 1971—1974 og
fyrstu tveir mánuðir ársins í ár
eru tölur miðaðar við raunveru-
legt magn og verð innflutnings.
Tölurnar miðað við ársbyrjun
1975 sýna hins vegar hvað hefði
gerzt, ef ársinnflutningur hefði
veriö seldur á hæsta verði, sem
kom til landsins, sem var um ára-
mótin, reiknað á núverandi gengi.
Þetta veró er þó ekki eins hátt og
þaó fór hæst á heimsmarkaði. Töl-
urnar fyrir apríl eru einnig reikn-
aðar tölur miðað við ársinnflutn-
ing en nú miðaðar við verð í apríl
á núverandi gengi. Hvernig árið
1975 verður I reynd skal engu um
spáð, það ræðst af magni og verði
innflutnings á árinu.
Af samanburði við þær tölur,
sem nefndar hafa verið í fjölmiðl-
um, sést, að raunverulegar tekjur'
verzlunar af sölu á sykri eru ekki
nema brot af þeim tekjum, sem
nefndar hafa verið i fjölmiðlum.
Þess ber svo að gæta, að tekjur af
álagningu eru ekki hreinar tekj-
ur, heldur ganga til greiðslu á
launum starfsfólks og öðrum
verziunarkostnaði.
Hagkvæmni
innkaupa
Þegar geróur hefur verið sam-
anburður á sykurverði hérlendis
og erlendis hefur það villt fyrir,
að sykurverð hefur verið niður-
greitt vfða erlendis og verið þvi
mun lægra en rikjandi heims-
markaðsverð á frjálsum markaði.
Hérlendis hefur sykur ekki verið
greiddur niður og öll innkaup til
landsins orðið að miðast við verð
á frjálsum markaði. Hins vegar
hafa sykurinnflytjendur tryggt
landsmönnum lægra verð með því
að kaupa sykur fram i tímann og
þá á verði, sem við afhendingu
hefur verið lægra en lægsta mark-
aðsverð. Hversu mikið þessi fyrir-
hyggja hefur sparað landsmönn-
um má sjá, ef borin eru saman tvö
F.O.B. verð: meðal F.O.B. sykurs,
er hann kemur til landsins, ann-
ars vegar, og hins vegar meðal
F.O.B. verð sykur í sama mánuói
erlendis.
Þessi samanburður leiðir í ljós,
að allt árið 1974 kemur sykur til
landsins á vegum heildsöluinn-
flytjenda, á verði sem er undir
heimsmarkaðsverði. Samtals á ár-
inu 1974 er hér um að ræða sparn-
að eða hagkvæmni í innkaupum
sem nemur 224.6 milljónum
króna. Þessi hagkvæmni kom
óskert sykurneytendum eða syk-
urnotendum til góða. Innflytjend-
ur hefðu haft meiri tekjur, ef þeir
hefðu keypt inn sykur á rikjandi
markaðsverði á hverjum tíma.
Nú, hins vegar þegar verðið lækk-
ar, miðast verðmyndunin ekki
lengur við innkaupsverð heldur
markaðsverð. Reglan virðist þvi,
að sykurneytendur eða notendur
eigi að njóta alls hagnaðar af
þessum viðskiptum, en innflytj-
endur eigi að taka á sig alla áhætt-
unaogtapið.
1 frjálsu markaðskerfi tækju
innflytjendur að sjálfsögðu á sig
alla áhættu og allt tap, sem væri
þessum viðskiptum samfara, en
tækju jafnframt þátt í hagnaðin-
um, þegar vel gengur. 1 okkar
markaðskerfi eiga innflytjendur I
þessu dæmi að axla alla áhættuna
og allt tapið, en sjá af hagnaðin-
um — slfkt fær ekki staðist til
lengdar.
Staðan í apríl
Fyrir nokkrum mánuðum var
það samdóma álit sérfræðinga að
heimsmarkaðsverð á sykri kæmi
ekki til með að lækka, heldur
miklu fremur mundi verðið
hækka. Jafnframt var því spáð, að
sykur yrði jafnvel ófáanlegur.
1 trausti þess, að þessar spár
reyndust réttar, gerðu íslenzkir
innflytjendur samninga fram í
tímann á verði sem þá var mjög
hagstætt og töldu sig tryggja
þannig, að hér yrðu ekki skortur á
sykri. Þegar svo verðhrun verð-
ur á heimsmarkaði, eiga islenzkir
innflytjendur sykur og samninga
um afhendingu á sykri á verði,
sem er töluvert hærra en heims-
markaðsverðið.
Það magn, sem hér um ræðir er
1.107 tonn, hjá þeim innflytjend-
um, sem þessi skýrsla nær til, en
auk þess eru til bundnir samning-
ar um afhendingu á 700 tonnum
af sykri fram á mitt ár. Ef þessir
innflytjendur þyrftu að lækka
verðið i markaðsverð yrði tap
þeirra þannig samkvæmt birgða-
talningu, að lækka þyrfti 1.800
tonn af strásykri á núverandi
kostnaðarverði, sem er 436,8
milljónir krónur um 188,2 millj-
ónir króna, til þess að ná lægsta
kostnaðarverði miðað við núver-
andi heimsmarkaðsverð. Þetta
tap, 188,2 milljónir, þýðir um
43% lækkun kostnaðarverðs.
Hvernig þetta tap skiptist á ein-
staka innflytjendur er mjög mis-
munandi eftir stærð þeirra. Hjá
öllum er tapið verulegt miðað við
stærð fyrirtækjanna, en hjá sum-
um svo mikið, að hætta er á gjald-
þroti, þurfi verðlækkunin að vera
svona mikil. Einnig er fyrirsjáan-
legt, að fjármögnun þessarar
verðlækkunar verður öllum fyrir-
tækjunum erfið.
Framhald á bls. 31