Morgunblaðið - 03.05.1975, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 3. MAl 1975

Árssett Seðlabankans 1975,
fréttir frá Myntsafnarafélaginu,
klúbbfundur og fleira
Seðlabanki tslands hefir nú
sett í umferð peninga með ár-
talinu 1975. Þetta eru nú 4 pen-
ingar. Einnar, fimm, tíu og
fimmtíu krónu peningar. Nú
eru ekki lengur neinir aurar.
Peningar þessir fást nú, í plast-
umslagi, hjá Seðlabankanum og
kostar árssettið 100 krónur.
Árssettin hafa orðið vinsælli
með hverju ári.
Arið 1970 voru þau 910
Árið 1971 voru þau 1440
Árið 1973 voru þau 3810
Árið 1974 voru þau 4220
Engin ársselt eru til frá árinu
1972, enda engin mynt slegin
með þvi ártali. Mér er tjáð að
öll árssettin séu nú uppseld
með þeim 4 ártölum sem hér að
ofan greinir. Er ekki að efa að
árssettið 1975 verður vinsælt,
enda eru i árssettunum valdir
peningar, sem aldrei hafa i um-
ferð komið og hafa því ágætt
söfnunargildi.
Eg hefi lekið eftir þvi, að
nokkrir 10 króna peningar frá
1974 eru einslaklega vei
slegnir. Áferðin er nærri eins
góð og á sérslegnu peningunum
frá því ári, Þjóðhátiðarmynt-
inni. Eg held það væri ekki úr
vegi fyrir Seðiabankann í fram-
tíðinni að semja við þá, er slá
islenzku myntina, að þeir sköff-
uðu valda peninga, með áferð
sem á ensku er kölluð
„prooflike". Yrðu þessir pen-
ingar notaðir í árssettin i fram-
tíðinni. lslenzka myntin er nú
öll slegin hjá Royal Mint, i
nýrri og afar fulkominni mynt-
sláttu í Llantrisant i Wales á
Englandi.
Mét dettur það i hug, meðan
ég er að skrifa um Seðlabank-
ann að hann lumar enn á sér-
slegnu Þjóðhátíðarmyntinni,
500 og 1000 króna peningunum,
sem seldir eru í afar fallegri
öskju á 4000 krónur. Þessir
peningar fást enn í flestum
stærri bönkum og bankaúti-
búum og svo auðvitað í Seðla-
bankanum sjálfum. Ekki fer
silfurverð Iækkandi á heims-
markaðnum, svo enginn ætti að
vera svikinn af þeim kaupum,
enda eru þessir peningar bæði
fallegir og góðir gripir og ágæt
tækifærisgjöf.
Þeir létu ekki standa á því að
senda Myntsafnarafélaginu við-
miðunarpeningana frá Spink í
London. Sendu 4 peninga frá
Viktoríutímabilinu mismun-
andi slitna. Sá bezti var auðvit-
að alveg óslitinn. Er Myntsafn-
arafélaginu mikill fengur að
þvi að hafafengiðþarna kvarða
til viðmiðunar, frá heimsþekkt-
um, hlutlausum aðila. Segir
mér svo hugur um, að i framtið-
inni verði mun auðveldara að
flokka mynt í gæðaflokka, en
hingað til.
Næsti klúbbfundur Mynt-
safnarafélagsins verður á Rauð-
arárstíg 1 á fimmtudaginn kem-
ur klukkan hálf niu. Þangað
koma menn með þá peninga,
frá Norðurlöndunum i þetta
skiptið, sem þeir vilja láta í
skiptum. Einnig verður hægt að
® Mynt
eftir RAGNAR
BORG
sækja þangað petiinga sem
menn hafa pantað hjá félaginu
og tekið verður á móti pöntun-
um.
Myntsafnarafélagið keypti á
síðastliðnu ári 50 króna pen-
inga frá 1973. Félagsmenn, sem
eru skuldlausir við félagið, fá 2
af þessum peningum keypta á
nafnverði út á hvert félags-
skírteini. Þeir, sem ekki enn
hafa sótt sína 50 króna peninga
frá 1973, eru hvattir til þess að
gera það nú á klúbbfundinum.
Mynt- og frímerkjasafnarar
halda sameiginlega sýningu í
Hagaskólanum í Reykjavík,
dagana 13., 14. og 15. júni n.k.
Sýningarnefnd Myntsafnarafé-
lagsins biður þá félagsmenn,
sem sýna vilja, að hafa sam-
band við formann sýningar-
nefndar, Helga Jónsson, Soga-
vegi 112, Reykjavik, sími 30175,
sem allra fyrst.
Með næsta félagsbréfi fá fé-
lagar Myntsafnarafélagsins
sent eyðublað, sem þeir eru
beðnir um að útfylla og senda
til stjórnarinnar. Verið er
þannig að kenna hverju menn
safna, svo hægt sé að benda á
þá félagsmenn t.d., sem safna
sænskum peningum, eða norsk-
um eða dönskum o.s.frv. og
þannig að auðvelda skipti milli
félagsmanna. Er nauðsynlegt
að félagar útfylli þetta eyðu-
blað samviskusamlega og skili
sem fyrst.
Orðskýringar: „Proof" Sér-
unnin slátta, þar sem hamrarn-
ir í myntsláttunni hafa verið
slipaðir sérlega vel og hver pen-
ingur er siðan meðhöndlaður
með silkihönzkum. „Prooflike"
Þar er um venjulega sláttu að
ræða, en vel slegnir peningar
eru valdir úr.
M0B6iniBLABXB
fyrir 50 árum
FJÁRLÖGIN — Annari umr. i efri deild var lokið um miðaftan
30. f.m. Af tillögum einstakra þingmanna, er samþyktar voru,
má nefna: Til verksmiðjunnar „Mjallar", verðlaun, 2 krónur
fyrir hvern kassa niðursoðinnar mjólkur, alt að 8,000. Til þess
að kaupa „Móðurást", höggmynd Nínu Sæmundsson, 2,250
kr.
Óvenjumargt fólk var á ferli um götur bæjarins í gær, 1.
maí, til þess að njóta góðviðrisins. Sumir hafa þó líklega haft
það m.a. bak við eyrað að sjá um leið hina svonefndu
„kröfugöngu" Alþýðuflokksins, er hefir verið tekin hjer upp
að útlendum sið. . . Allir nafntogaðir leiðtogar Alþýðuflokks-
ins tóku þátt í kröfugöngunni. Þar var Hjeðinn og Jón
Baldvinsson, Feiix og Haraldur, Hallgrímur barnakennari,
Sigurjón, Stefán Jóhann, Sigurður Jónasson. Þar var Björn
Blöndal í broddi fylkingar og Jón Bach o.fl. o.fl. Er „gangan"
nálgaðist þinghúsið, stigu þeir fram á þinghússvalirnar Jónas
frá Hriflu og Tryggvi Þórhallsson og horfðu með velþóknun
yfir mannsöfnuðinn. . .
Rafmagn lækkar eins og að undanförnu niður i 12 aura kwst. til Ijósa, suðu
og hitunar um mæla, frá álestri I mai til álesturs i september. — Reykjavik 1.
maí 1925. Rafmagnsveita Reykjavíkur.
Arðvænleg
búgrein
Fiskeldi er framtiöarbúgrein.
Eitt kílógram af fóðri skilar einu
kg af laxi og sé það borið saman
við að það þarf 8 kg af fóðri til að
skila 1 kg af nautakjöti, þá hlýtur
það að vera öllum auðskilið að hér
er um framtíðarmatvælafram-
leiðslu að ræða og hlýtur að borga
sig þegar hún er orðin nægjan-
lega þróuð.
Einkennileg
auglýsing en
athyglisverð
I desemberhefti Fishing News
International rakst ég á heilsiðu
auglýsingu frá norsku fyrirtæki,
sem mér finnst gefa með ýmsum
hætti tilefni til nokkurra vanga-
veltna fyrir okkur íslendinga.
Auglýsingin var svohljóðandi:
„Norsk klak- og eldisstöð á vest-
urströndinni til sölu. Fyrirtækið
leggur stund á klak- og eldi lax og
regnbogasilungs í flotkvíum í sjó.
Mikið magn seiða og unglaxa er
framleitt í eldisstöðinni, sem
byggð var árið 1973. Hér gefst
tækifæri til að kynnast því með
skjótum og ódýrum hætti, hvern-
ig Norðmenn stunda fiskeldi.
Ástæðan til sölunnar er sú, að
fyrirtækið ætlar að einbeita sér
að oliunni undan ströndum lands-
ins. Fyllri upplýsingar fyrir þá
sem áhuga hafa er að fá hjá Holt-
er, Young & Rubicam A/S, aug-
lýsingastofu, Box 121, Okern, Oslo
5, Noregi."
Fjaðrafok
í þjóðernis-
sosialska
hænsnakofan-
um
Það þarf ekki mikið ímyndunar-
afl til að sjá fyrir sér skrif is-
lenzkra blaða, ef Islenzkt fyrir-
tæki hefði leyft sér að auglýsa
þjóðnytja-fyrirtæki til sölu með
þessuin hætti — boðið útlending-
um að ná fótfestu í islenzkri at-
vinnugrein og bent þeim á í heyr-
anda hljóði að öðlast þannig með
ódýrum hætti þekkingu okkar
uinfrain aðra. —
Viðbrögð Norðmannanna, eins
og þau birtast okkur í Fiskaren
þann 17. febrúar, koma áreiðan-
lega fleiri íslendingum en mér
spánskt fyrir sjónir. — Við skilj-
um illa enn það fólk, sem hefur
um aldir lifað i nánu sambýli við
aðrar þjóðir og hefur löngu áttað
sig á þeirri staðreynd, að enginn
Fiskeldisstöð.
er eyland, hvorki þjóð né ein-
staklingur og það sé til þjóðþrifa
að fjármagn, vinnuafl og þekking
leiti sem hindrunarminnst milli
þjóða.
Fiskaren birtir auglýsinguna
ljósmyndaða úr Fishing News Int-
ernational og jafnframt viðtal við
framkvæmdastjóra hjá Stolt-
Nielsen samsteypunni, sem á fisk-
eldisstöðina, sem auglýst er. Þeg-
ar ég rakst á auglýsinguna I Fish-
ing News Int. hugsaði ég uppá
islenzka vísu: Þessum manni
verður stungið inn í Noregi. — Ég
byrjaði þvi dálitið spenntur að
lesa viðtalið við manninn i Fiskar-
en. Hvernig skyldi nú blaðamað-
urinn hakka dárann i sig fyrir
þessi eindæma óþjóðlegheit. En
ég varð heldur betur fyrir von-
brigðum. Það er ekki með einu
orði íjað landráðum, fjárglæfrum,
verzlun með þjóðarhagsmuni, arð-
rænandi alþjóðlegu auðmagni né
nokkru af því orðbragði, sem hér
hefði skreytt siður blaða
Viðtalið snýst alfarið um rekstr-
argrundvöll fiskeldisstöðva al-
mennt og það virðist ekki hvarfla
að spyrjandanum, að það skipti
nokkru umtalsverðu máli hvort
útlendur eða innlendur maður
eigi slíka stöð, heldur aðeins
þetta, hvernig gengur þessi rekst-
ur og hvaða framtíð er fólgin i
honum.
Mörg Ijón
á veginum
Norska blaðamanninum er mik-
ið í mun að fiska eftir þvi af því
að fiskeldi er ung en ört vaxandi
búgrein i Noregi. Fiskeldi í kvi-
um, einkum flotkvíum, á eftir að
vaxa einnig hérlendis og verða
þegar tfmar líða arðbær búgrein.
A þvi er enginn vafi. Mér finnst
þv þetta opinskáa viðtal athyglis-
vert fyrir okkur. Okkur er áreið-
anlega hollt að gera ráð fyrir ýms-
um erfiðleikum áður en fiskeldi
verður búgrein, sem skilar okkur
umtalsverðum arði. Það vill
nefnilega oft brenna við, að menn
geri sér ekki nægjanlega grein
fyrir þeim ljónum sem geta orðið
á veginum, þá missi þeir kjarkinn
þegar þeir sjá framan í þau. Fisk-
eldi I flotkvium er áreiðanlega
ódýr eldisaðferð en samt kostar
hún talsvert fé og það tekur okk-
ur áreiðanlega nokkurn tíma að
þreifa okkur áfram við þær að-
stæður sem hér ríkja. Þær eru
góðar en ekki eins góðar og marg-
ir ætla.
Straumur þarf að vera hæfileg-
ur og sjór kyrr, en þar sem sjór er
kyrr, svo sem i fjarðarbotnum, er
hætt við að sjórinn sé svo kaldur
að hann hamli vexti og einnig
hætt við lagnaðarís.
Þar sem sjórinn er hlýjastur,
eins og við suðurströndina og bíð-
ur þá uppá örasta vöxtinn er litið
um lygnur á nægjanlega djúpu
vatni. Það er mjög mikilvægt að
fram fari ýtarlegar staðhátta- og
sjávarrannsóknir á þeim stöðum,
sem líklegastir eru til fiskeldis i
flotkvium. Þær tilraunir, sem hér
hafa verið gerðar, lofa góðu, og
það nær engri átt að láta þær
renna út í sandinn vegna þess, að
það vita allir, að fiskeldi á framtíð
fyrir sér og við verðum að taka
upp þessa búgrein og munum
gera það.
Áframhald á því sem þegar hef-
ur verið gert er því notadrýgra en
að kasta því fyrir róða og byrja
síðar uppá nýtt.
Viðtalið í Fiskaren fer hér á
eftir all-mikið stytt.
eftir ASGEIR
JAKOBSSON
Af hverju er
fiskeldisstöð-
in til sölu?
„Fyrir nokkrum árum varð það
stefna Stolt-Nielsens samsteyp-
unnar að hefja starfsemi á nýjum
sviðum, leita fyrir sér. Nú hefur
verið ákveðið að beina kröftunum
að rekstri farmskipa og olíunni
undan ströndunum, og leggja þá
jafnframt niður starfsemi á af-
markaðri sviðum, svo sem fiskeld-
ið.
Stolt-Nielsen samsteypan á
klakstöð og eldisstöð og er klak-
stöðin nýrri og var eiginlega ekki
fullbúin fyrr en fyrir nokkrum
mánuðum. Hins vegar var fyrsti
hluti stöðvarinnar tekinn i notk-
un haustið 1973. Reynsla okkar af
klakstöðinni hefur verið ágæt til
þessa, bæði að því snertir rekstur-
inn og sölumöguleika á hrognum
og eldisfiski. Fiskeldismenn i öðr-
um löndum eru áfjáðir í að kaupa
hrogn frá Noregi vegna þess að
þau eru ekki sýkt. Pantanir fyrir
vorið 1975 eru uppá 3 milljónir
hrognaeininga og áttu þau að selj-
ast til Englands, Skotlands,
Þýzkalands og Spánar.
Norskt fiskeldi er atvinnugrein,
sem hefur þróazt hér innan lands
og er hefðbundin orðin og þess
vegna fannst okkur að möguleik-
ar hlytu að vera á því að flytja út
reynslu okkar. Klakstöðin er um
23 km frá Haugasundi á stað sem
heitir Fjon, og það er hún, sem er
til sölu.
Fiskeldisstöðin, þar sem fiskur
er alinn þar til hann er seljanleg-
ur til neyzlu ér í Kvalvogi á Karm-
eyju, eða um 15 km. suður af
Haugasundi. Þessi eldisstöð var
tekin í notkun haustið 1972. Eldis-
stöðin er reist og rekin með hefð-
bundnu sniði og hún á að geta
framleitt um 60 lestir fisks á ári.
En eins og kunnugt er þá eru
sölumöguleikar á silungi heldur
bágir um þessar mundir og þess
vegna ætlum við að breyta fram-
leiðslunni og framleiða heldur
lax.
— Á þá laxeldið framtíð fyrir
sér?
— Bæði laxeldi og silungseldi á
framtið fyrir sér, en það getur
liðið enn nokkur tími áður en
þessar búgreinar verða arðvæn-
legar. Það mætti, reyndar nú tala
um kreppu á markaði fyrir silung.
Það er ekki nægjanlega hagstætt
hlutfall á milli framboðs- og eftir-
spurnar, en það ástand varir ekki
um alla framtið. Þetta lagast, en
það geta þó liðið nokkur ár áður
en eldið verður arðvænlegra en
nú er. Það eru ekki margir sem
raka saman peningum á silungs-
eldi um þessar mundir, og þess
vegna leggja nú sumir upp laup-
ana, en aðrir taka upp laxeldi. Þvi
er likt farið um fiskeldið yfirleitt
og var um minkaeldið á sínum
tima, en sú búgrein átti við mikla
örðugleika að etja áður en hún
varð arðvænleg og rótföst. — “
t lok viðtalsins varar svo fram-
kvæmdastjórinn við of mikilli
bjartsýni og telur nauðsynlegt að
búa menn undir það, að þeir verði
að yfirstiga ýmsa erfiðleika, ekki
sízt markaðserfiðleika, áður en
fiskeldi fari að skila þeim arði.. .
Hann segir einnig að um 50
enskir og skozkir aðilar hafi þeg-
ar borið víurnar i stöðina og 10
norskir.