Morgunblaðið - 03.08.1975, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. AGÚST 1975
Skagafjörður:
Sýslunefndin
mótfallin
Blönduvirkjun
0 Fernando Arrabal, höf-
undur þessarar greinar, er
einn kunnasti rithiifundur
Spánverja, einkum fyrir
leikrit sín. Hann hefur kosiö
a<> dvelja í útlegð í París
undanfarin ár. Greinin birt-
ist í The New Yrok Times
nýveriö, þýdd úr frönsku af
Leonard Mavhew.
HEIMSMEISTARATITLINUA
í skák hefur veriö rænt vi>
undirleik sektarkenndrar þagn
ar tir öJlum áttum.
Mailer, Beckett, Ginsber^
Fellini, Bunuel, Chagall
Ionesco, Arthur Miller -
hjálp! Enn einu sinni er skáli
ofsótt, rægt, ærumeitt vegn
þess aö það ver tign mannsins.
Þetta skáld er Bobby Fischer
Bobbv Fischer var árur
saman haldið frá heim;
meistarakeppninni I skák me
öllum tiltækum prettum o-
bellibrögðum skriffinnsl
unnar. Allan þann tíma sannai
hið opinbera og virta El<-
flokkunarkerfi að hann va>
jafnmikið á undan næ.-;
fremsta skákmanni í heiiní og
sá síðarnefndi var á undan
þeim tíunda í röðinni.
Á millisvæðamótinu 19f7
(annarri undanrásinni fyr>;
þátttökurétt á heimsmeistar -
kepppninni) þar sem Fischer
hafði algjöra yfirbtirði var hoo
um ýtt til hliðar á glórulausau
og hneykslanlegan hátt. (Hið
ágæta tímarit, Europe Echecs,
bírti lítt trúverðugt plagg um
málið, þar sem var vitnisburður
dómarans, Díaconescu þess
efnis að hann væri stoltur yfir
því að hafa sigrað á pappírnum
skákmann sem væri ósigrandi
við skákborðið).
Nú hefur Alþjóða skáksam-
bandið svipt bezta skákmann í
heimi heimsmeistaratitlinum
með enn einu skriffinnsku-
bragðinu. Og til þess að gera illt
verra er nú verið að skipu-
leggja herferð til að breyta
fórnarlambi ránsins í sökudólg-
inn.
Sagt hefur verið, og ítrekað
aftur og aftur, að Fischer hafi
sett hneykslanleg skilyrði fyrir
heimsmeistaraeinvíginu. En al-
veg síðan skáklistín komst til
nokkurs þroska er sovézku
skákmennirnir komu til sög-
unnar, hefur heimsmeistari
aldrei staðið frammi fyrir verri
skilyrðum lil að verja titil sinn.
Þrú>ji fremsti skákmaður
heims, og næst fremsti skák-
maður Sovétríkjanna Viktor
Korchnoi, lýsti því nýlega yfir
við júgóslavneska blaðamann-
inn Bozidar Kazic að tillögur
Fischers væru réttar og að
hann myndi sjálfur hafa sam-
þykkt þær hiklaust.
Svo inögnuð var móðursýkin
gegn Fischer að enginn vildi, að
því er séð verðttr, svo lítið sem
íhuga það sem Fischer lagði til.
Það var nóg að tillagan kom frá
honum að hún var dæmd
hömlulaus.
Einn af þeim sem hafa rægt
hann, dr. Bey Matio Lombana,
forseti skáksambands Panama,
hefur nýlega gefið út mikil-
væga skýrslu, „Athugið skák-
heimur: Fischer hefur rétt
fyrir sér". Hann viðurkennir að
hafa haldið áður að Fischer
væri að „ýkja", en niðurstaða
greinarínnar staðfestir að
bandaríski skákmaðurinn hafði
á réttu að standa. Hann bætir
því við að Alþjóða skáksam-
bandið sé ekki beðið um að láta
Hrókun
Fernando
Arrabal skrifar
um skáldið
Bobby Fischer
undan Fischer, heldur aðeins
framfylgja réttlætinu.
Fischer lagði til að óákveðinn
fjöldi skáka yrði í einviginu og
sigurvegarinn yrði sá sem fyrst-
ur fengi tíu vinninga (jafntefli
ekki að teljast með), og hann
mælti með því að heimsmeistar-
inn héldi titlinum ef svo ólik-
lega vildi til að staðan yrði jiifn
9:9.
Með takmörkum á fjölda
skáka eins og verið heftir fást
aöeins fleiri jafntefli. Loka-
átökin milli Anatoly Karpovs
og Korchnois er versta dæmið
um þetta. Eftir aðra skákina
hafði Karpov sem hafði tinnið
hana meistaralega, aðeins eitt í
huga; að leika til jafnteflis ein-
vígið á enda og tryggja þannig
sigur sinn. Hin hörmulegu úr-
slit urðu 19 jafntefli út úr 24
tefldum skákum, og það sem er
enn dapurlegra þá var skák-
heimurinn sviptur þeirri
ánægju að virða fyrir sér
undrabarnið Karpov í árásar-
ham.
Að leggja til að heimsmeistar-
inn haldi titli sínum í hinni
ólíklegu jöfnu stöðu 9:9, er ekki
uppgötvun Fischers, heldur
regla sem notuð hefur verið í
flestum heimsmeistaraeinvlgj-
um (Steinitz:Zuckerttort,
Steinitz: Chigorin, Lasker:
Steinitzo o.s.frv.)
I hinu fræga einvígi milli
Aleksandr Alekhine og Jose
Raul Capablanca var tala unn-
inna skáka sem þurfti til sigurs
lækkuö niður I sex, en heims-
meistarinn hélt titlinum ef
staðan yrði jöfn 5:5. Einvígið
sem ráðgert var milli þeirra
árið 1939 var aldrei háð vegna
þess að stríðið braust út, en það
átti að hlíta sömu reglu.
Hin óréttmæta formúla um
takmarkaðan skákfjkölda ein-
vígis var innleidd fyrst árið
1946. Þetta kerfi fól í sér
tvenns konar ávinning fyrir
heimsmeistarann: Ef hann
tefldi hverja skák til jafnteflis
myndi hann halda titli sínum
og honum var nóg að fá 12
vinninga til að sigra, en áskor-
andinn þurfti hins vegar 12!4.
(Þótt einkennilega kunni að
virðast hefur hin sígiida
Fischersaðferð aldrei leitt til
jafnteflisúrslita, en kerfið sem
gilti eftir 1946 hefur tvisvar
leitt til 12:12 jafntefla sem
komu í veg fyrir að heims-
meistarinn Mikhail Botvinnik
missti titilinn til Vasily
Smyslov annars vegar og Ðavid
Bronstein hins vegar.
Þegar Fischer tefldi við Boris
Spassky, notfærði hann sér
báða þessa ávinninga. Nú vill
hann svipta sjálfan sig þeim
fyrri til þess að viðhalda fegurð
hins rómantíska tafls með því
að forðast jafntefli.
í hinni löngu og greínargóðu
lýsingu sinni benti dr.
Lombana á að I samræmi við
seinni ávinning hinnar
„sígildu" aðgerðar, myndi
Fischer vera í nákvæmlega
sömu aðstöðu og Spassky í
siðasta einvigi þeirra og raunar
allir sovézkir heimsmeistarar
sem varið hafa titil sinn.
Fischer hefur aldrei skotið
sér undir hlífiskjöld þjóðar
sinnar og lítur ekki á sjálfan sig
sem stöðutáknsbera neins
lands. Hann er einfaldlega
varðmaðttr skákmannsins og
orðstirs hans. Hann truflar á
sama hátt og skáld sem kallar
út úreinsemd sinni.
Sovétríkin eru sterkasta
skákland heimsins. Fulltrúar
þess vinna stöðugt allar sveita-
keppnir, — atvinnuskákmanna,
stúdenta, kvenna. I keppni ný-
lega unnu þeir lið alls heimsins
utan Sovétríkjanna. 35 af 100
fremstu skákmönnum heims
eru Sovétmenn; þeir eiga öll
helztu verðlaun á þessu sviði.
Beztu skákgagnrýnendurnir,
skýrendurnir og blaðamennirn-
ir eru sovézkir og stærsta von
skáklistarinnar býr i Sovét-
rikjunum, — hinn ágæti
Karpov.
Allir skákunnendur heims
vilja að einvigið verði háð sam-
kvæmt skilyrðum Fischers. Mér
var sagt þetta hvað eftir annað
á sovézka meistaramótini i
november 1973. Ég heyrði sama
hlutinn i Múnchen, Venezuela,
Japan og Nýju Mexico. Hinir
einu sem virðast vera þessuin
andsnúnir erti embættismenn
skáksambandanna.
Fischer er skáld sem flýr
frægð og auð. Hann hefur
hafnað fjölda tilboða um að
græða á titli sínttm með þvi að
koma frám i auglýsingum. Eins
og hann sagði í skeyti til Al-
þjóða skáksambandsins í júni
1974 vill hann hvað sem það
kostar „veita viðnám hvers
konar hömlum á réttindum
skákmannsins og virðingu
slcáklistarinnar... jafnvel þótt
ég sé sá eini sem ver þau.“
— Maður hefur
Framhald af bls. 12
út úr þessu," hélt Málfríður áfr-
am, „oft Ijóðræna kveðjur og svo
rithandarsýnishorn og oft falleg-
ustu myndir og listaverk."
„Attu nokkuð frá Afriku?"
spurði ég.
„Smálitið eða ekkert á ég frá
Afríku, maður er ekki I neinum
samböndum og það er oftast til-
viljun að maður fær kort einhvers
staðar."
„Oft er það nú tilviljunin sem
jefur manni það skemmtilegasta
upp í hendurnar," skaut Eirlkur út
undan pípunni sinni.
„Er ekki létt hljóð ,1 fólki hér I
sveitinni?" spurði ég.
„Jú, jú," svaraði Eirlkur.
„Nei, þetta er sultarlif," bætti
Málfrlður við, „andskotans dýrtlð-
in er svo mikil."
„Hún er nú ekki vinsælasta fyr-
irbrigðið I þjóðfélaginu." sagði Eir-
íkur, „það er nú það."
„Það er indælt að komast upp á
gömul háaloft," hélt Málfrlður áfr-
am. „það held ég, I gömlu kass-
ana. Mig hefur oft langað upp á
háaloft, en ég held að fólk þori
ekki að leyfa mér það, fólk er svo
tortryggið á safnara."
Já, fólk er tortryggið á safn-
ara," bætti Eirlkur um, „enda allir
þess verðir nema ég, þvl ég hef
ekki ágirnd á nokkrun hlut sem
fólk vill ekki missa."
„Já, það er nú rétt," meðmælti
Málfríður, „ekki hefur þú troðið
um tær, frekar að þú hafir verið
kjöldreginn I viðskiptum við aðra.
rýjan mfn."
„Ég er nú Ihaldssamur á það
sem ég hef komizt yfir," sagði
Eirlkur og púaði stórum reykjar-
mekki frá pfpu sinni.
Ég mundaði nú myndavélina og
Málfrlður rauk á fætur og sagði:
„Ég held ég segi nú eins og
hann Þórarinn minn á Fljótsbakka,
það held ég að verði falieg mynd."
Svo voru teknar myndir og sfð-
an bjóst Eirfkur til ferðar. þvf hann
ætlaði að fá far með mér norður til
Vopnafjarðar þar sem hann ætlaði
að fara að gá að gömlum skjölum
og handritum.
Eirfkur tfndi sig til.
„Jæja Eirlkur minn," sagði Mál-
frfður, „svo verð ég náttúrulega
að ná mér í að éta eftir hendinni."
„Já, þú gerir það," svaraði Eir-
fkur, „hvað gerðir þú nú við jakk-
ann minn?"
„Já, ég tók hann af stólbakinu
Á AÐALFUNDI sýslunefndar
Skagafjarðarsýslu 29. júlf sl. var
samþykkt samhljóða tillaga um
orkumál þar sem segir, að Ijóst
virðist að ekki náist samstaða um
Blönduvirkjun meðal fbúa Norð-
urlandskjördæmis vestra. Segir
þar ennfremur, að einsýnt sé að
ráðamenn raforkumála snúi sér
næst að þeim valkosti sem næstur
sé, þ.e. fullnaðarrannsóknum á
hagkvæmni virkjunar Jökulsár á
Fjöllum. Tillagan er orðrétt
þannig:
Sýslunefnd Skagafjarðarsýslu
fagnar yfirlýsingu iðnaðarráð-
herra frá sl. vetri um að tekin
verði ákvörðun um vatnsaflsvirkj-
un i Norðurlandskjördæmi vestra
þegar á þessu ári. Jafnframt skor-
ar nefndin á iðnaðarráðuneytið að
sjá um, að það grundvallarsjónar-
mið riki við alla áætlanagerð og
ákvarðanatöku, að virkjunin
miðist fyrst og fremst við, að full-
nægt sé orkuþörf innlends
markaðar — þar með talin upp
hitun alls ibúðarhúsnæðis, sem
ekki fær notið jarðhita, — áður
en orkunni er ráðstafað til stór-
iðjufyrirtækja í eigu erlendra
aðila. Það er skoðun sýslu-
nefndar, að þegar um er að ræða
tvo áþekka kosti (Blanda og
Jökulsá), beri að hafa eftir-
farandi í huga:
1. Gert er ráð fyrir, að með
uirkjun Blöndu sökkvi undir vatn
a.m.k. 60 ferkm. gróins beitilands
á afréttum, þar sem beitarþröng
er þegar fyrir. Allir viðurkenna,
að gróðurlendi landsins sé of lítið
og sífellt á undanhaldi, m.a.
vegna ofbeitar á vissum lands-
svæðum svo og vegna áhrifa af
völdum óviðráðanlegra náttúru-
afla. Af þeim sökum verja íslend-
ingar árlega verulegum fjármun-
um til þess að græða sárin á
örfoka afréttum oft með misjöfn-
um árangri. Með þvi að sökkva
tugum ferkm. gróins lands undir
vatn, sýnist því að verið sé að taka
með annarri hendinni það, sem
gefið er með hinni. Af þessari
ástæðu fyrst og fremst virðist
ljóst orðið að samstaða um virkj-
un Blöndu muni ekki nást meðal
íbúa í Norðurlandskjördæmi
vestra.
2. Af framansögðu telur sýslu-
nefndin einsýnt, að ráðamenn raf-
orkumála snúi sér þegar að þeim
valkosti, sem næst liggur, þ.e.
fullnaðarrannsóknum á hag-
kvæmni Jökulsárvirkjunar eystri.
Fyrir liggur, að virkjun Jökulsár
verði framkvæmd í áföngum. For-
senda hennar er því ekki orkusala
til stóriðjureksturs, svo sem virð-
ist vera með Blönduvirkjun,
stærðin er i samræmi við inn-
lenda orkuþörf. Landsspjöll verða
lítil sem engin og loks er liklegt,
að fullkomin samstaða heimaaðila
sé um þá framkvæmd.
3. Sýslunefndin skorar þvi á
þingmenn þessa kjördæmis að
beita sér fyrir þvi, að virkjun
Héraðsvatna hjá Villinganesi og
Jökulsár eystri njóti forgangs, svo
að nægilegt fjármagn fáist á
þessu ári til rannsóknar á virkj-
unarmöguleikum þar, og leggur á
það þunga áherzlu, að á næsta
Alþingi verði sett lög um virkjun
þessa.
og henti honum eitthvað þegar
gesturinn kom."
Ég sagði Eirfki að við Þráinn á
Egilsstöðum hefðum tekið lagið
saman kvöldið áður.
„Ég vildi vera fluga á v'egg þar
sem hann Þráinn syngur," sagði
Málf rfður.
Eirfkur var nú kominn f jakkann
og við héldum til dyra.
„Eiríkur, þú ættir að kaupa þér
eldspýtur á leiðinni," sagði Mál-
frfður.
„Já, já," svaraði Eirfkur um leið
og við veifuðum.
Dagsverðargerði hvarf I sudd-
ann.