Morgunblaðið - 03.08.1975, Blaðsíða 24

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 3. AGUST 1975
23
týrið
um
Ijóta
andar
ungann
Andersen haf8i alltaf kaðal með sér i
ferðalög, ef kvikna skyldi f þar sem hann
gisti.
Andersen
Hann snart strengi, sem endurómuðu í hverju
Allir þeir, sem lesið hafa „Ævintýri lífs
mins", vita, hvernig sonur skósmiðsins
brauzt áfram úr nafnlausri fálækt til
heimsfrægðar sem rithöfundur. Bókin
kom út 1855, en hvernig síðustu tuttugu ár
ævi hans liðu, er ekki eins almennt
vitað.Hann sagði ekki ýkja mikið frá því
sjálfur né var heldur frá svo miklu að
segja.
Leiðin til stjarnanna er stórum merki-
legri en lífið á meðal þeirra, og þegar H.C.
Andersen skrifaði „Ævintýri lffs mins",
var starfsævi hans lokið. Hann hafði
fengið fullnægt æðstu óskum sínum, sem
hann hafði alið í brjósti sér frá barnæsku.
Honum hafði tekizt að skapa bók-
menntir, sem höfðu gert nafn hans
frægt um víða veröld, og hann hafði
komizt efst i mannfélagsstigann. Tak-
markinu var náð. Ekkert var eftir til að
berjast fyrir, ekkert mark til að stefna að
né neitt ævintýralegt eða furðulegt til
frásagnar.
Þar með er þó ekki sagt, að hann hafi
hvílzl á lárviðum sínum eða að líf Itans
upp frá því hafi verið viðburðasnautt.
Listræn sköpunargáfa hans var óskerl. Á
sjötta og sjöunda áratugnum skapaði hann
verk, sem, að skáldskapargildi voru ekki
miklu síðri meistaraverkum hans frá
fimmta áratugnum. En bæði heima og
erlendis tók hann nú að uppskera ávexti
þeirrar frægðar, sem fyrir honum var
mergur lífsins. Og hámark þess var, er
hann var gerður að heiðursborgara
fæðingarbæjar síns, Odense, 1867. Bréf
það er hann sendi bæjarstjórninni af þvi
tilefni sýnir, hve þessi heiður snart hann
djúpt.
En annars var að sjálfsögðu ekki um
stórviðburði eða merkisatburði i lifi hans
að ræða, en aftur á móti gat liann lifað
frernur þægilegu lifi á yfirborðinu. Hann
var fjárhagslega sjálfstæöur og gat hagaö
lífi sínu aö vild sinni. Hálft árið bjó hann í
Kaupmannahöfn annað hvort í tveimur
leiguherbergjum eða á hóteli. Þar heim-
sótti hann vini sína og sótti leikhús. Ef
hann vildi breyta til, fór hann út á land og
dvaldist á herragörðum, þar sem hann átti
vini og var alltaf velkominn. Eriendis var
hann einnig aufúsugestur, dáður og virtur
hvervetna. Þelta var lif, sem átti vel við
farfuglseðli hans.
En þó hafði þetta frjálsa og óbundna líf
sinar skuggahliðar, og þær urðu stærri og
dekkri eftir því sem tíminn leið. Fjöl-
skyldubönd átti hann engin, og vogaði sér
aldrei að bindast í hjónabandi. Ohjá-
kvæmilega saknaði hann þess meir og
meir, að hann átti ekkert heimili. A f.vrri
árum sinum gal liann flúið einmanna-
kennd sína meö þrotlausum skriftum og
stanzlausum ferðalögum. En þegar árin
færðust yfir hann, varð einveran honum
þung byrði. En heilsan var honum einnig
erfið. Hann hafði aldrei verið hraustur, þó
að líkamsbygging hans gæti hafa bent til
mannlegu hjarta
Hans Christian Andersen dó k- ágúst 1875
og þar með lauk furðulegasta æviferli í
sögu danskra bókmennta
þess. llann hafði aö eölisfari ákaflega
veiklaöar laugar, sem ollu honutn alls
kyns þrautum og þjáningum alla ævi:
yfirliðum, svima, ógleði og sjúklegu til-
finninganæmi. Honum fannst hann nær
alltaf vera veikur. Eftir 1860 ágeröisl
þelta mjög.
Honum var það þvi ósegjanlega mikils
virði, að eftir 1862 stóð honum heimili
Melciiiors kaupmanns opið og þar átii
htinn vini. sem skildu til fulls erfiðleik:*
hans og aðstöðu. Hann var innilega
þakklátur fyrir þá gestrisni og að-
hlynningu alla, er honum var
sýnd og hann þarfnaðist æ meir. Eftir
1868 fór heilsu hans mjög að hraka,
en þó átti hann enn eftir að ferðast
um i' tvi) ár erlendis. Frá Sviss skril'aði
liann heiin 1873: „Stundum Iíður mór
þannig i þindinni, eins og ég hafi verið
slilinn sundur og negldur saman aftur. en
ekki vel." Á heimleiöinni leið Ivisvar yfir
hann í jarnbrautarlestinni.
Það var siöasta ferð hans erlendis. Hann
hafði krabbamein i lifrinni, og öllum var
ljóst, að hann aúti ekki langt eflir ólifað.
En dauðinn fór sér þó hægt, og hann lifði
sjölugasta afmæiisdag sinn 2. april 1875.
Kannski var það eftirvæniingin eflir
honum. sem héll i honum lífinu. og hann
varð heldur ekki fyrir vonbrigðum. Allur
hugsanlegur heiöur veitlisl honum. Sendi-
nefndir heimsóttu hann. blóm og skeyti
bárust hvaöanæva úr heiminum. konung-
ur og drottning veittu honum áheyrn og
hátiðarsýning var i Konunglega leik-
húsinu.
Sjá nœstu
síður