Morgunblaðið - 21.12.1976, Page 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 21. DESEMBER 1976
®MenN
Hvert á að veita fénu
- og hvað á að
spara í staðinn ?
FJÁRLÖG komanda árs verða va-nlanlega affireidd á
Alþingi I dag. F’járveilinsanefnd þingsins hefur setið að
störfum allt frá þingbyrjun og yfirfarið fjárlagafrumvarp-
ið. Tillögur hennar um breytingar á gjaldaliðum frum-
varpsins komu að hluta fram við aðra umræðu um fjárlög-
in I sfðustu viku en að iiðru leyti í gær. Einstakir þing-
menn fluttu þá einnig brevtingartillögur.
lVIeð fjárlögum hvers árs er settur rammi. sem öðru
fremur setur fjölmörgunt framkvæindum og margháttaðri
starfsemi um land allt skorður. t fjárlögum er ákveðið að
hvaða hafnarmannvirkjum, skólamannv irkjum og sjúkra-
húsum o.s.frv. eigi að vinna á árinu. Umfang þessara
framkvæmda og annarrar starfsemi hins opinbera kann að
hafa afgerandi áhrif á afkomu íbúa einstakra bvggðalaga
auk landsmanna allra. Á þingmönnum mæðir sú skylda að
brúa bilið milli útgjalda og tekna. Þeir verða að ákveða til
hvaða verkefna fó verði varið og með hvaða hætti fó verður
aflað. Þeir þingmenn sem styðja ríkisstjórnina á hverjum
tlma eru þó þeir sem mestu ráða I þessum efnum.
Samkvæmt ákvörðun ritstjóra Morgunblaösins leituðum
við fyrir nokkru eftir svörum allra þingmanna á Alþingi.
60 að tölu. við eftirfarandi spurningum:
1) Til hvaða tveggja mála telduö þér brýnt að veita fé á
fjárlögum næsta árs. sem ekki er getið þar?
2) Ilver er áætlaður kostnaður við þessi tvii mál?
3) Ilvaöa liði fjárlagafrumvarusins teljið þér að ma-tti
lækka til að mæta útgjöldum þessara tveggja mála?
Svör við þessum þremur spurningum hafa aðeins bori/.t
frá sjii þingmönnum. og sá áttundi skilaði svari þar sem
tekið var fram að spurningum blaðsins va'ri „ósvarandi".
Heilir þingflokkar hafa jafnvel rætt um það á fundum
sínum aðspurningum þessum ba-ri að látaósvaraö.
Sjálfsagt má lengi deila um það hvort spurningarnar séu
rétt orðaðar. en þegar spurt er. þá er óskað svars. Spurn-
íngunum sem beint var til þingmannanna i ar tilraun
blaðsins til að kalla fram skoðanir þingmanna á þvl til
hvaöa mála brýnast væri að veita fé á fjárlögum næsta árs,
og ekki var getið í frumvarpi. En hversu fáir þingmenn
hafa svarað spurningum blaðsins vekur vissulega upp
spurningar. Mbl. gekk það helzt til með spurningum
sínum að fá fram. hvað þingmenn teldu aö spara mætti á
fjárlögum með tilliti, til erfðar fjárhagsstöðu rfkisins
Ósjaldan heyrist að fjölmiðlar gefi stjórnmálamönnum
um of tækifa-ri til að fjalla um málin án þess að nálgast
hin eiginlegu viðfangsefni. En hvernig eru stjórnmála-
menn í stakk búnir til að fjalla um viðfangsefnin. I
viðtölum við þingmenn um þessar spurningar féllu þau
orð a*ði oft. að ógerlegt va*ri að ra*ða um fjárliigin. í
hlöðum þvf að haki þeirra la*gi vfirgripsmikil vinna. og að
afgreiðslufyrirkomulag þeirra byggðist á flokksstyrk og
málamiðlun. Væru þvl tiilögur um einstiik málefni iðulega
bornar upp innan flokks, og því væri ekki rétt að „stilla
einstokum þingmönnum upp við vegg". með þvf að ætlasl
til að þeir ra*ddu sfnar einkaskoðanir framnti fyrir alþjóö.
Þá töldu sumir þingmenn ekki rétt að opinbera hugsanleg-
ar breytingartillögur sfnar við fjárlagafrumvarpið. Sum
svörin bera þess merki að þau eru framkomin áður en
afgreiðslu fjárlaga var komin svo langt, sem nú er.
Það er ekki a*tlun okkar að leggja út af svörum þeirra
þingmanna sem svöruðu, en afstiiðu þeirra, sem ekki
svöruðu, eigum við erfitt með að vega og meta, því að
meðan sumir þingmenn töldu þessa umleitan okkar algera
frekju og firru af blaðamönnum, þá tiiluðu aðrír þing-
menn um að umleitan okkar bæri merki um fagleg en
sjaldgæf vinnubriigðog ætti fyllilega rétt á sér.
Rétl er að geta þess að nokkrir þingmenn. er ekki
svoruðu, létu I Ijós áhuga á því að svara spurningum
okkar, en töldu sér það ekki kleift t.d. vegna skorts á
aðstöðu til útreikninga. annars annríkis o.fl.
Agúst Asgeirsson.
Tryggvi (.unnarsson!
„Beðið verði
átekta með
framkvæmdir við
Borgarfjarðarbrú
og Kröflu”
Eg er efnislega samþykkUr yfir-
lýstri stefnu ríkisstjórnarinnar i
efnahagsmálum, svo sem hún
setti sér fyrr á þessu ári:
1) að draga úr viðskiptahallan-
um við útlönd.
2) að hægja mikið á verðbólgu-
hraðanum.
3) að tryggja áfram fulla at-
vinnu.
Engum blöðum er um það að
fletta, að verulegur efnahagsbati
hefir orðið í ár, en mér sýnist, að
hann hafi komið vegna batnandi
viðskiptakjara og markaðshækk-
ana á vörum okkar fyrst og
fremst, en í hverfandi mæli vegna
ráðdeildarstjórnar ríkisvaldsins,
meir að segja tel ég fullljóst, að
fjármál ríkísins væru gjörsam-
lega komin undir kvið, ef afli og
verð hans hefði ekki orðið drjúg-
um betra en a*tlað var í upphafi
árs.
Að minni hyggju er ríkisstjórn-
in allt of ókærin gagnvart er-
lendri skuldasöfnun, svo að þjóð-
inni stafi verulegur efnahags-
háski af. Ég er þeirrar skoðunar,
að næg atvinna hefði haldist þótt
faríð hefði verið hægar í ýmsar
ríkisframkvæmdir, sem í venju-
legu árferði eiga að minni skoðan
að vera drjúgar og jafnar, en ekki
sveiflukenndar, og allra síst í
vandaárum, sem árin í fyrra og í
ár vissulega eru, þar sem jafna
þurfti umtalsverðan halla af.
Ég tel að ríkisstjórnin hafi átt
að halda að sér höndum um tvær
stórframkvæmdir í ár: Borgar-
fjarðarbrú og Kröfluvirkjun, og
svo beri að gera enn á komandi
ári: hið fyrra af því að 2—3 ára
dráttur skiptir engum sköpum
þar, en gæti verið liður í minnkun
ríkisskulda, hið síðara nú og fyrr
vegna ónógs undirbúnings og al-
gerrar óvissu um gagnsemi, og
óverjandi er að kasta fé í þá fram-
kvæmd við núverandi aðstæður
ög upplýsingar, sem fyrir liggja.
Við þær framkvæmdir ber nú að
bíða átekta í 2—3 ár, meðan mál
skýrast, en verja hiuta fjármagns
þess, sem þangað er ætlað, í 20 m
stíflu i Laxárgljúfrum við Brúar i
Aðaldal, svo fullljúka megi Laxár-
virkjun III, öllum Norðlending-
um til hagræðis og öryggis.
Eg þykist hafa séð, að á fjárlög-
um skortir nægilegt framlag til
fræðslustofa þeirra, sem nú er
verið að koma á fót i kjördæmum.
Þær eru nauðsynlegar, en van-
megnugar fjársveltar.
Ég legg til að útflutningsba'tur
á landbúnaðarvörur verði lækkað-
ar, t.d. um 800—1000 m.kr., þar eð
útflutningsbæturnar orka auðsæi-
lega sem stjórnlitill framleiðslu-
hvati á offramleiðslu vissra bú--~
vara.
Loks get ég þess sem almennrar
athugasemdar, að rikisvaldið
veröi að gæta þess mjög vel, að
fjárlög séu virt, ekki farið fram
úr fjárveitingum, nema mjög
brýnar ástæður krefji þess.
Bragi Sigurjónsson.
„Framlag til
íþróttamála
smánarlegt”
Þegar menn hafa afskipti af
djórnmálum og þjóðmálum að at-
/innu er þeim fátt óviðkomandi,
og sannleikurinn er sá, að fyrir
alþingismönnum blasa hin
óleystu verkefni hvarvetna við.
Engir yrðu glaðari ef fé fengist til
allra þeirra ótal málefna, sem
berjast í bökkum vegna fjár-
skorts. I hverri viku berst fjöldi
erinda á borð þingmanna, og satt
að segja rennur mér til rifja, að
ekki skuli unnt að sinna hverju og
einu þeirra.
En þetta er vist vandinn við að
taka á sig ábyrgð: að vega og
meta, velja og hafna.
Fjárþörf er knýjandi á flestum,
ef ekki öllum sviðum: trygginga-
málum, uppbyggingu dag- og elli-
heimila, atvinnumálum, mennta-
málum, dómsmálum og svo fram-
vegis endalaust.
Ef breytingar á fjárveitingum
til slíkra málefna ættu að eiga sér
stað svo einhverju máli skípti,
þyrfti meira til að koma en til-
færsla í tveim málum á útgjalda-
liðum fjárlagafrumvarpsins. Ég
lít því sv'o á, að spurningar Mbl.
beinist að einhverjum tílteknum
ákveðnum málum, frekar en heil-
um málaflokkum.
Með þetta í huga hef ég freist-
ingu til að líta til þeirra mála, sem
næst mér standa vegna áhuga og
hagsmuna: íþróttamála og hags-
muna Reykvíkinga.
Fjárveitingar til ISÍ og UMFÍ,
þ.e. til allrar hinnar íslenzku
íþróttahreyfingar, nema kr. 32
millj. i fjárlagafrumvarpinu.
Þessi upphæð er smánarlega lág,
og hún þyrfti að tifaldast til að
vera sambærileg við fjárveitingar
tii íþrótta á Norðurlöndum. Ég
vildi tvöfalda þá fjárveitingu sem
frv. gerir ráð fyrir.
Þá vildi ég að hækkuð yrði fjár-
veiting til byggingar langlegu-
deildar Borgarspítalans, en hún
er skv. fjárlagafrv. kr. 10 millj.
Hér er ekki aðeins um að ræða
brýnt mál fyrir þá sjúklinga sem
hlut eiga að máli, heldur störkost-
legt rekstrarlegt hagsmunamál í
heilbrigðiskerfinu. Fjárveiting til
þessa máls þyrfti að hækka mjög
verulega, svo eitthvað gagn verði
af.
Ég læt það liggja milli hluta,
hvaða liði skuli lækka á móti til að
mæta útgjaldaaukningunni, en
ekki trúi ég öðru en byggðasjóður
eða bætur til útflutnings land-
búnaðarvara gætu séð af slíkum
smáupphæðum, ef til kæmi.
Ellert B. Sehram.
„Greiðslur til
aldraðs fólks
og öryrkja smán-
arblettur á ís-
lensku þjóðfélagi”
1) Fjárlagafrumvarp næsta árs
er 225 síður, þéttprentaðar. Ég
hef ekki farað í lúsaleit um þetta
mikla plagg til þess að finna mál
„sem ekki er getið þar“, enda er
„getið" þar margra málefna þótt i
smáu sé. Eigi ég að nefna tvö
málefni sem hvað brýnast er að
auka fjárveitingar til nefni ég
fyrst greiðslur til aldraðs fólks og
öryrkja. Þessar greiðslur eru
smánarblettur á íslensku þjóð-
félagi, þær ná ekki að kaupmætti
helmingi þess sem tíðkast ann-
arstaðar á Norðurlöndum. Ég
nefni einnig framlög til heil-
brigðismála; það sem af er þessu
ári hafa framkvæmdir við Geð-
deild Landspítalans t.d. verað
stöðvaðar að verulegu leyti og
svipað er að segja um fleiri brýn-
ar framkvæmdir á þeim sviðum.
2) Kostnaðurinn við hæfilegar
umbætur I þessum málaflokkum
er meiri en svo, að ég geti nefnt
tölur. En ég gæti t.a.m. hugsað
mér að ná þeim áfanga á næsta
ári að verja þremur milljörðum
króna I viðbót til þessara mála-
flokka. Það tekur því miður
lengri tíma en eitt ár að ná þeim
markmiðum sem viðunandi geta
talist, og tek ég þá aðeins til
samanburðar ástandið í öðrum
Norðurlandaríkjum.
3) Það mætti lækka ýmsa liði
fjárlaga, einkanlega skriffinnsku-
liði og skera niður framlög til
NATO, svo að ég nefni dæmi. En
ég vil ekki aðeins jafna metin
með niðurskurði, heldur með því
að auka eðlilegar tekjur ríkissjóðs
án nýrra skattstofna. Skattarnir í
sumar sönnuðu þjóðinni ljóslega
hvernig stórgróðafyrirtæki og
stórgróðamenn losna við að greiða
fé í sameiginlegan sjóð þegnanna.
Nýlega hafa verið rakin dæmi um
það hvernig innflytjendur ná
hrikalegum upphæðum til sín
með beinum lögbrotum. Þjófnað-
ur af söluskatti einum saman
nemur hærri upphæðum en ég
nefndi í öðrum lið. I heild er
samneyslan í íslensku þjóðfélagi
aðeins um þriðjungur þjóðar-
tekna, en um helmingur þjóðar-
tekna annarstaðar á Norðurlönd-
um, og eru einkatekjur þegnanna
þó að jafnaði mun hærri þar en
hér. Borgaraflokkar tóku nýlega
við stjórn í Svíþjóð, og þeim kem-
ur ekki i hug að skera niður sam-
neyslu, þótt forsætisráðherra ís-
lands telji það æðstu „hugsjón"
sina um þessar mundir. Ef tekst
til frambúðar að skerða sam-
neyslu á Islandi, t.a.m. fjárveit-
ingar til aldraðra, fatlaðra og
sjúkra, og hefta félagshyggju eins
og gert hefur verið síðustu tvö ár,
er verið að færa þjóðfélag okkar
áratugi aftur í tímann.
Magnús Kjartansson.
„Ekki viðeigandi
að þingmenn viðri
hugsanlegar breyt-
ingartillögur fyrir
fram í blöðum”
Spurningum Morgunblaðsins er
ósvarandi, þó ekki kæmi annað til
en að fjárveitingar til fram-
kva*mda eru yfirleitt ekki
sundurliðaðar í fjárlagafrum-
varpi og tillögur um fé til ein-
jstakra verkefna sjást ekki fyrr en
yfirlit um skiptingu fjár á fram-
kvæmdaliðum koma frá fjár-