Morgunblaðið - 07.03.1978, Blaðsíða 26

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1978
Frumvarp um búnaðarfræðslu:
Frumv arpið í samræmi við
framvindu í búnaðarmálum
sagði Ingólfur Jónsson á þingi
Horft um öxl
Halldór E. Sigurðsson, landbún-
aðarráðherra, mælti nýverið fyrir
stjórnarfrv. um búnaðarfræðsiu.
Vék ráðherra nokkuð að upphafi
slíkrar fræðslu hérlendi's. Sagði
hann Jón Espólín á Frostastöðums
í Skagafirði hafa fyrstan Islend-
inga hafið búnaðarfræðslu árið
1852. Búfræðikennsla hefði einnig
farið fram í Flatey 1857 til 1858.
Jón Sigurðsson, forseti, hefði
þegar árið 1849 ritað um nauðsyn
búnaðarskóla á Islandi. Fyrsti
búnaðarskólinn hefur þó ekki störf
fyrr en 1880, skóli Torfa Bjarna-
Brosað í gróandanum
sonar á Hólastað í Dalasýslu.
Næstur í röð búnaðarskóla er svo
bændaskólinn á Hólum í Hjalta-
dal, sem stofnaður var 1882 og
verður 100 ára að fjórum árum
liðnum. Skóli í búnaðarfræðum
var stofnaður á Eiðum 1883 og á
Hvanneyri 1889. Hólastaðaskóli
hætti störfum 1907 og skólinn á
Eiðum varð héraðsskóli 1918.
Síðan hafa bændaskólar verið
tveir í landinu, heima á Hólum og
á Hvanne.vri. Síðan 1950 hefur
staðið í lögum, að bændaskólar
skuli vera þrír, þó ekki hafi enn
orðið af b.vggingu þriöja skólans á
Suðurlandi.
Bændaskólaarnir tveir hafa að
jafnaði brautskráð um 50 búfræð-
inga fram til 1970 og nokkru fleiri
síðan.
2ja ára búfræðinám
I frumvarþi því, sem nú er til
umræðu, er gert ráð fyrir því að
búfræðinám verði tveggja vetra
nám á ný. Jafnframt verður aukin
verkleg kennsla og verkþjálfun.
Um 60% starfandi bænda eiga að
baki búfræðinám. Ætlað er að
eðlileg endurnýjun í bændastétt
sé allt að 150—200 og er þá miðað
við 25 ára meðalstarfsævi og 5000
bændur í landinu, sem er að vísu
heldur hærri tala en nú er. Miðað
við það að helmingur bænda hafi
búfræðimenntun í næstu framtíð
er talið að útskrifa þurfi allt að
150 búfræðinga á ári. Til þess að
svo megi verða þarf að vera rými
fyrir allt að 240 nemendur í
búfræðiskólum en skólarnir tveir
hafa nú rými fyrir 120 nemendur.
Auka þarf því rými í skólum þeim,
sem'fyrir eru, einkum á Hólum, og
þriðji búnaðarskólinn að koma til.
Ekki er talið æskilegt að bænda-
skólar séu mjög stórir. 60—90
nemenda skólar eru taldir hæfileg-
ir, m.a. með tilliti til verknámsað-
stöðu. Búfræðigreinin er fjölþætt
og spannar margbreytilegar náms-
greinar. Hún er og einn sá þáttir
í námskerfi okkar sem beinlínis er
sniðin að þörfum atvinnuveganna.
Nýjungar í
frumvarpinu
I fyrsta lagi eru felld í eina
löggjöf ákvæði um alla búnaðar-
fræðslu í landinu. í öðru lagi eru
ákvæði um búnaðarfræðslu á
háskólastigi. Sú kennsla verður í
tengslum við Háskóla Islands og
samvinna verður milli búvísinda-
deildar á Hvanneyri og Háskólans.
Nytu nemendur búvísindadeildar
kennslu við Háskólann í ákveðnum
undirstöðugreinum. Ymsum
ákvæðum í frv.-kaflanum um
búvísindadeild svipar til hlið-
stæðra ákvæða í lögum um Kenn-
araháskóla. Nám við búvísinda-
deild- verður hliðstætt að tíma-
lengd og námskröfum og nám að
BS-prófi við líffræði, verkfræði-
og raunvísindadeildir Háskólans.
Þá er það nýmæli í frv. að skipa
skal búfræðslunefnd, sem marka á
stefnu í búfræöslumálum og sam-
ræma störf á þeim vettvangi. Auk'
almenns búfræðináms er gert ráð
fyrir því að búnaðarskólarnir
annist námskeiðahald fyrir bænd-
ur og aðra starfsmenn landbúnað-
ar — sem og nokkra fullorðins-
fræðslu. Þá er heimildarákvæði í
Ingúlfur Jónsson
Friðjón Þórðarson
frv. um framhaldsnám, þ.e. bú-
tækninám, búnaðarhagfræði og
bústjórn. Æskilegt væri að koma
slíku námi á við bændaskólann á
Hólum í Hjaltadal.
Framhaldsdeildin
á Hvanneyri
Ingólfur Jónsson (S) ræddi í
löngu og ítarlegu máli aðdraganda
að þessu frumvarpi til búnaðar-
fræðslu. Taldi hann eðlilegt að
breyta löggjöf hér um til samræm-
is við þá þróun, sem orðin væri eða
í augsýn. Frumyarpið fæli að vísu
ekki í sér neinar stórbreytingar,
nánast eðlilega þróun og fram-
vindu í búnaðarfræðum, og því
fylgdi ekki umtalsverður kostnað-
arauki.
Ingólfur ræddi m.a. um fram-
haldsdeildina við bændaskólann á
Hvanneyri. Taldi hann deildina
hafa starfað nánast á háskólastigi
um mörg undanfarin ár. Það væri
m.a. vottur um ágæti hennar að
nemendur frá henni hefðu átt
greiðan aðgang að framhaldsnámi
við búnaðarháskóla erlendis. Þar
hefði menntazt hópur manna, sem
komið hefði landbúnaðinum að
góðu gagni. Deildin hefði sparað
mikinn kostnað miðað við það að
þurft hefði að sækja allt þetta
nám, menntun og starfsþekkingu
út.
Ingólfur Jónsson gerði síðan
grein fyrir þeim kostnaðarauka,
sem frv. leiddi af sér, tengslum
búvísindadeildar á Hvanneyri og
Háskóla íslands. Þau tengsl væru
hyggileg og gerðu nýtingu bæði
fjármagns og kennslukrafta meiri
en ella. Reynslan verður síðan að
þróa þetta samstarf, sagði þing-
maðurinn. Lýsti Ingólfur yfir
stuðningi við frumvarpið.
Staðfesting
á þróun
sem orðið hefur
Friðjón Þórðarson (s) taldi frv.
ekki fela í sér umtalsverða stökk-
breytingu. Það fæli fremur í sér
staðfestingu á þróun, sem orðið
hefði. Rætt væri um búvísinda-
deild en ekki háskóladeild, en sá
orðaleikur segði smátt. Ætlazt
væri til að deildin veitti umfangs-
mikla menntun og til hennar væru
gerðar ströngustu kröfur. Búnað-
arnám á háskólastigi myndi því
fara fram á Hvanneyri, ef frv. yrði
samþykkt, þó eðlileg tengsl yrðu
við Háskóla íslands í vissum
greinum. Friðjón lýsti yfir stuðn-
ingi við frumvarpið og skoraði á
Alþingi að veita því brautargengi
og lagagildi.
Oddur Ólafsson, alþingismaður:
Fatlað fólk og
byggðarlög
Ilér fer á eftir ræða. sem Oddur
Ólafsson, alþingismaður. ílutti,
er frumvarp að byggingarlögum
var til umræðu í efri deild
Alþingis.
í fjórðu grein byggingarlaga er
málsliður sem hljóðar svo:
„í byggingarreglugerð skal setja
ákvæði varðandi umbúnað bygg-
inga til þess að auðvelda ellihrumu
og fötluðu fólki að komast léiðar
sinnar."
Þessi málsliður er til orðinn
vegna þingsályktunartillögu, sem
samþykkt var á Alþingi 1972 og
hljóðar þannig:
„Alþingi ályktar að fela ríkis-
stjórn að skipa nefnd er kanni
leiðir sem tryggi, að byggingar og
umferðaræðar framtíðarinnar, er
njóta fjárhagslegrar fyrirgreiðslu
opinberra aðila, verði hannaðar
þannig, að fatlað fólk geti komist
sem greiðlegast um þær.“
Það, sem hér er um að ræða, er
mjög mikilvægt fyrir vissan hóp í
þjóðfélaginu og svo sem við vitum,
þá þarf þessi hópur að komast um
margs konar byggingar, svo sem
ráðhús, skrifstofur, heilbrigðis-
stofnanir, kirkjur, söfn, skóla,
verzlunarhús, kvikmyndahús, leik-
hús, vinnustaði, sýningarsali,
sundlaugar, íþróttahús, almenn-
ingssalerni, símaklefa, sjálfsala og
ýmislegt annað húsnæði. En til
þess að svo geti orðið, þarf að
uppfylla viss skilyrði og því er það
tekið fram að í byggingarreglu-
gerð skuli taka fram ýmis ákvæði,
sem gera það að verkum, að
fatlaðir eigi auðveldara með að
komast um. T.d. skal þar segja, að
fólk í hjólastól komist án aðstoðar
inn og út um dyr, er séu í grennd
við bílastæði, sem ætluð séu
fötluðum og bílastæði ætluð fötl-
uðum eiga að vera a.m.k. 3.30
metrar á breidd eða um það bil,
a.m.k. metra breiðari en venjuleg
bílastæði. Allar dyr innanhúss
þurfa að vera a.m.k. 80 sm. á
breidd og gjarnan aðaldyr ennþá
breiðari, Lyftur, sem eru í sam-
ræmi við þarfir fatlaðra, þurfa að
vera af ákveðinni stærð og enn-
fremur, að takkarnir, sem á er
stutt, mega ekki vera nema í
ákveðinni hæð, sem er um það bil
1—1.20 m. Ennfremur er nauðsyn,
Oddur Ólafsson. alþingismaður
að gerð og lega snyrtiherbergja sé
hönnuð með sérstöku sniði og
þannig að t.d. hjólastólafólk geti
athafnað sig á þessum snyrtiher-
bergjum og það er ætlast til þess,
að a.m.k. eitt slíkt sé á hverri hæð
í þeim þjónustustofnunum, þar
sem gerðar eru ráðstafanir til þess
að auðvelda umferð fatlaðra. Og
þar sem tröppu er þörf, skulu
einnig vera skábrautir með viður-
kenndum halla og við tröppur og
skábrautir eiga að vera handrið
eins og 80—90 sm. á hæð með réttu
gripi. Hurðarhúnar og lyftuhnapp-
ar eiga að vera um það bil
105—110 sm. hæð frá gólfi. Þessi
ákvæði og ótal margt fleira er
ætlast til í samræmi við þessi
ákvæði í byggingarlögum, að komi
inn í byggingarsamþykktir. Ef
þetta verður að lögum og bygging-
arsamþykktir verði í samræmi við
það sem til er ætlast af nefnd
þeirri, sem fjallaði um þetta mál,
þá á ég von á því, að við verðum
betur settir varðandi þessi atriði,
varðandi nýbyggingar heldur en
flestar aðrar þjóðir og þá í hópi
með okkar nágrönnum, sem eru
komnir hvað lengst í þessum
efnum. Eftir er þá fyrst og fremst
að finna leiðir til þess að breyta
og endurbæta byggingar, sem eru
í notkun þannig, að þær séu
auðveldar til umferðar fötluðum.