Morgunblaðið - 07.03.1978, Blaðsíða 28

36
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1978
Birgir ísleifur Gunnarsson:
„Allar skýringar til rétt-
lætingar hinna ólöglegu
adgerða standast ekki”
Borgarfulltrúi Alþýðubanda-
lagsins Sigurjón Pétursson
kvaddi sér hljóðs utan dagskrár
á fundi borgarstjórnar 2. marz.
Sigurjón sagði tilefnið vera
grein sem birtist í Morgunblað-
inu varðandi bréf frá vinnu-
málastjóra Reykjavíkurborgar
vegna boðaðra vinnustöðvana 1.
og 2. marz. Sigurjón sagðist
ekki draga í efa, að rétt væri
vitnað í lagagreinar af hálfu
vinnumálastjóra en hins vegar
væri vafasamt, að í bréfinu væri
túlkaður vilji borgaryfirvalda
þ.e. kjörinna borgarfulltrúa.
Tvö dæmi væru til þar sem lögð
var niður vinna á svipaðan hátt
og nú; þ.e. þegar konur lögðu
niður vinnu á kvennafrídaginn og
hins vegar þegar sjúkraþjálfarar
lögðu niður vinnu í febrúar 1975
í mótmælaskyni þegar heilbrigð-
ismálaráðherra hafði veitt til-
teknum einstaklingi leyfi að
jstunda sjúkraþjálfun. Þá voru
igreidd laun hjá ríkinu en nokkur
tími leið þar til borgarráð
samþykkti að greiða sjúkraþjálf-
urum kaupið en það var staðfest
í borgarstjórn með 8 atkvæðum
gegn 4.
Sigurjón sagði, að ríkisvaldið
hefði með lagaboði ógilt þá
samninga, sem það sjálft stóð að
fyrir nokkrum mánuðum. Þess
vegna vekti það spurningu hjá
launþegum nú, hvort samningar,
loforð eða fyrirheit þessarar
ríkisstjórnar hefðu yfir höfuð
nokkurt gildi. Það sem launþegar
hefðu unnið í fórnfrekri baráttu
hefðu 40 alþingismenn kjaftað af
þeim á einni yiku. í augum
flestra launþega hefðu þetta
verið ólög, en ekki lög sem
samþykkt voru, þess vegna hefði
borið að mæta þeim eins og til
var stofnað. Til væri máltak, sem
segði „með lögum skal land
byggj a en með ólögum eyða“. Þeir
stjórnarherrar, sem beitt hefðu
ólögum uppskæru eins og þeir
sáðu.
I stað þess að sameina þjóðina
sundruðu þeir henni. Þjóðfélagið
væri í upplausn og hótunarbréf
væru ekki líkleg til að lægja
öldur. Sigurjón lagði síðan fram
svohljóðandi tillögu; „Vegna
bréfs þess sem vinnumálastjóri
Reykjavíkurborgar hefur sent
forstöðumönnum borgarstofnana
vegna verkfallsaðgerða launþega-
samtakanna dagana 1. og 2. marz
samþykkir borgarstjórn, að ekki
skuli gripið til neinna hefndar-
ráðstafana gegn þeim einstakl-
ingum, sem orðið hafa við áskor-
un launþegasamtakanna."
Borgarstjóri Birgir ísieifur
Gunnarsson (S) tók næst til
máls. Hann sagði, að umrætt bréf
hefði verið sent í samráði við sig.
Borgarstjóri sagðist hafa talið
það rétt vegna villandi upplýs-
inga sem fram hefðu komið að
gera starfsmönnum fulla grein
fyrir málinu. í því væri engin
hótun fólgin heldur einungis
skýrt frá réttum staðreyndum.
„Engum blandast hugur um, að
hér er um að ræða ólögleg
vferkföll og allar skýringar til að
réttlæta lögmæti þessara aðgerða
falla um sjálft sig og standast á
engan hátt.“ Umrædd tvö tilvik,
sem hér væru sérstaklega nefnd
sem dæmi um það þegar frá-
dráttarreglunni hefur ekki verið
beitt, sagðist borgarstjóri ekki
líta á sem neitt fordæmi í þessum
efnum, enda væru þau mjög
afmörkuð og sérstök tilvik. Þess-
ari reglu hefði að öðru leyti verið
beitt, þegar það hefði átt við. í
annað skiptið þegar reglunni
hefði ekki verið beitt, hefði verið
um kvennafrídaginn og þá hefðu
borgarfulltrúar verið sammála
um að greiða kaup. Þetta hefði
verið sérstakt dæmi, segja mætti,
að þetta hefði verið framlag
borgarstjórnar til málsins.
Sjúkraþjálfaramálið hefði líka
verið sérstakt, af einhverjum
ástæðum hefði ríkið ekki beitt
þessum reglum. Borgarstjóri
sagði, að þó Sigurjón talaði um
þjóðarvakningu í þessu sambandi
og upplausn í þjóðfélaginu þá
væru það sárafáir borgarstarfs-
menn, sem lagt hefðu niður
vinnu. Rekstur Reykjavíkurborg-
ar hefði gengið nær eðlilega.
„Þátttökuleysi í þessum að-
gerðum virðist hafa valdið for-
ystumönnum opinberra starfs-
manna vonbrigðum," sagði borg-
arstjóri. Hinn almenni félags-
maður margur hver hefði ekki
viljað láta að vilja forystunnar og
taka þátt í ólöglegum aðgerðum. '
Birgir ísleifur Gunnarsson
sagðist telja það einsýnt, að
borgin beitti þeirri reglu, sem
gilti um réttindi og skyldur
starfsmanna borgarinnar í slík-
um tilvikum sem þessum þó ekki
nema væri vegna hins mikla
fjölda starfsmanna, sem hefði
mætt samvizkusamlega til vinnu
og ekki látið á sig fá köll
forystumanna BSRB um ólögleg-
ar aðgerðir. Umræddum reglum
ætti að fylgja alla jafna, það
þyrftu að vera alveg sérstakar
undantekningar til þess, að svo
yrði ekki gert og slíkt ætti alls
ekki við í þessu tilviki. Borgar-
stjóri sagðist ekki ætla hefja hér
umræður um almenn efnahags-
mál, en kvaðst vilja minna á, að
árið 1974 hefði vinstri stjórnin
beitt aðgerðum, sem voru mun
harðari gagnvart launþegum og
voru meiri kjaraskerðing en nú,
en þá hefði Sigurjón Pétursson
setið og þagað þunnu hljóði í
borgarstjórn.
Borgarstjóri flutti síðan eftir-
farandi tillögu; „Borgarstjórn
telur rétt, að um frádrátt frá
launum þeirra starfsmanna, sem
lagt hafa niður vinnu 1. og 2.
marz vegna hvetningar BSRB um
ólöglegt verkfall, skuli gilda 35.
gr. reglugerðar um réttindi og
skyldur starfsmanna Reykjavík-
urborgar." Tillögu Sigurjóns Pét-
urssonar væri því vísað frá.
Albert Guðmundsson (S) tók
næst til máls og sagði það
sláandi, að ræða Sigurjóns Pét-
urssonar væri eingöngu flutt í
áróðursskyni til birtingar í Þjóð-
viljanum. Albert sagði, að hverj-
um og einum væri frjálst að
mynda sér skoðun á efnahagsráð-
stöfunum. Alþýðubandalagið
teldi sig vera talsmenn fólksins
án nokkurs umboðs. Þeir fulltrú-
ar Alþýðubandalagsins hefðu
talað á Alþingi og hér í borgar-
stjórn án umboðs frá hinum
breiða hópi sem skipaði íslenzka
verkalýðshreyfingu. Albert sagði
það hafa verið eftirtektarvert á
Alþingi, að boðuð hefði verið
óhlýðni fólksins við lögin. Stað-
reyndin væri hins vegar sú, að
fólkið væri löghlýðnara en verk-
fallsboðendur hefðu gert ráð
fyrir. Þessar byltingartilraunir,
sem kjörnir fulltrúar hefðu
Askorunartillaga Magnúsar L. Sveinssonar:
Ellilífeyrisþegar undanþegnir göngu-
deildargjaldi og greiðslu fyrir röntgen-
greiningu á göngudeildum sjúkrastofnana
MAGNÚS L. Sveinsson (S)
borgarfulltrúi flutti eftirfarandi
tillögu á síðasta fundi borgar-
stjórnar. „Borgarstjórn sam-
þykkir að skora á Alþingi, að við
breytingar á lögum nr. 67 20.
apríl 1971 um almannatryggingar
verði kveðið á um, að elliíifeyris-
þegar skuli undanþegnir göngu-
deildargjaldi og greiðslu fyrir
röntgengreiningu á göngudeild-
um sjúkrastofnana.“
Magnús sagði, að málefni
ellilífeyrisþega hefðu verið mjög
i brennidepli í borgarstjórn á
undanförnum árum. Ástæðan
væri, að um 10% Reykvíkinga
hefðu náð þessu aldursmarki og
væri það tveimur af hundraði
hærra en landshlutfallið. I
Reykjavík væri að gerast sama
þróun og átt hefði sér stað í
ýmsum stærstu borgum
nágrannalandanna, að þeim eldri
fjölgaði meira en þeim yngri, og
í vissum yngri aldurshópum hefði
beinlínis verið um fækkun að
ræða í borginni á undanförnum
árum. Magnús sagði, að mönnum
blandaðist ekki hugur um, að
þjónusta við þá hálft annað
þúsund lífeyrisþega, sem hér
byggju umfram landshlutfallið
legði þungar byrðar á borgarsjóð.
Nýlega hefðu verið lagðar fram
ýmsar skýrslur varðandi ástand á
höfuðborgarsvæðinu, sem sýndu
að það væri nokkuð ískyggilegt.
Bæri þar til að nefna þær
upplýsingar sem nýlega hafa
komið fram um mörg hundruð
milljón króna umframfjárveit-
ingar úr borgarsjóði til heil-
brigðisstofnana á undanförnum
árum. Þá magtti benda á og
minnast þeirrar mismununar,
sem Reykjavík þarf að búa við í
sambandi við lánafyrirgreiðslu
stofnfjársjóða atvinnuveganna
og byggðasjóðs. Varðandi tillögu
sína sagði Magnús, að gert væri
þar ráð fyrir, að heimiluð yrði
niðurfelling göngudeildargjalds á
slysavarðstofu og göngudeildum
spítalanna. Þetta atriði mundi
koma reykvískum ellilífeyrisþeg-
um sérlega vel, enda er það ljóst,
að þeir verða fyrir útgjöldum
fremur en ellilifeyrisþegar ann-
ars staðar á landinu sökum
uppbyggingar og skipulags
læknisþjónustunnar hér í
Reykjavík. Það væri kunnugt, að
ellilífeyrisþegar úti um land,
jafnt sem aðrir, fengju úrlausn
fjölmargra erinda í heilsugæzlu-
skyni hjá heimilislæknum eða
heilsugæzlustöðvum, sem reyk-
vískir ellilífeyrisþegar þyrftu að
sækja til slysadeildar eða göngu-
deilda. Fróðustu menn fullyrtu,
að verulegur hluti þeirrar þjón-
ustu, sem slysavarðstofan veitti,
væri tilkomin vegna lélegrar
heimilislæknaþjónustu. Þar þurfi
að greiða verulega hærri upphæð
fyrir hverja heimsókn en hjá
heimilislækni á heilsugæzlustöð
og gæti hér verið um umtalsverð-
ar fjárhæðir að ræða fyrir þá
sem lentu í slysi eða þyrftu að
koma til skoðunar á göngudeild-
um með reglulegu millibili. Með
þeirri breytingu á almannatrygg-
ingalögum, sem tillagan gerði ráð
fyrir, yrði mismunun þeirri sem
af þessu leiddi aflétt. Magnús
sagði, að í þessu sambandi mætti
hafa í huga, að kjör og aðbúnaður
ellilífeyrisþega hér í Reykjavík
væri á ýmsan hátt erfiðari en
annars staðar. Lífið hér í borg-
inni bæri að ýmsu ieyti svip af
aðstæðum í stórborg, hættara
væri við einangrun, sérstaklega
gamla fólksins hér en i öðrum
kaupstöðum og kauptúnum um
landið. I fjölbýlinu hætti fjöl-
skyldutengslum mun frekar til að
rofna og erfiðara væri að halda
uppi sambandi við vini og kunn-
ingja þó ekki væri nema af þeim
vandkvæðum sem fjarlægðirnar
sköpuðu. í samfélagi þar sem hin
mannlegu samskipti hefðu orðið
að líða vegna borgarskipulagsins
eins og telja yrði, að átt hafi sér
stað hér í Reykjavík komi fram
óhugnanlega mörg dæmi þess, að
gamalmenni byggju ein og að því
er virtist vegalaus án tengsla við
umheiminn, aðstandendur eða
vini og því enginn til að hlaupa
undir bagga þegar eitthvað bját-
aði á. Borgarfulltrúinn sagði
vitneskju um félagsaðstæður
eldri borgaranna ekki nægjanleg-
ar en tæpast myndi ofætlað að í
Reykjavík byggi nokkur fjöldi
gamalmenna, við álíka kjör og
þau sem hér var lýst. Ætti
vitneskja um slíkt að verða öllum
hvatning til að koma til móts við
þarfir þess fólks, sem lagði
grundvöllinn undir þá lífskjara-
þyltingu sem átt hefði sér stað
undanfarna áratugi. Magnús
sagði, að nýlega hefði verið lagt
fram á Alþingi stjórnarfrumvarp
til breytinga á lögum um al-
mannatryggingar þar sem tillög-
ur væru um lagfæringar. Frum-
varpið gerði ekki ráð fyrir að
ellilifeyrisþegar yrðu undanþegn-
ir göngudeildargjaldi. Þetta gjald
væri í dag 600 krónur fyrir hverja
heimsókn og auk þess 600 krónur
fyrir röntgenmyndatöku. Tillaga
væri um að hækka þetta í 1.500
krónur. Eflaust væri hluti ellilíf-
eyrisþega, sem hefði efni á að
greiða þetta gjald, en hann vildi
fullyrða, að fjölmargir ellilíf-
eyrisþegar yrðu að horfa í hvern
eyri áður en honum væri eytt og
gæti þetta gjald því verið til-
finnanlegt fyrir þá.“ Magnús L.
Sve'insson sagði, að þær raddir
heyrðust stundum, að gamla
fólkið væri búið að fá meira en
nóg af þessu sérstaka undan-
þágukerfi, sem búið vaéri að setja
upp vegna þess. Með því sé það
flokkað sérstaklega frá öðrum
þjóðfélagsþegnum sem sé óæski-
legt. Bent væri á, að það vildi
gjarnan greiða fyrir þá þjónustu
sem það fengi. Það væri alkunna,
að eldra fólk legði metnað sinn í
að greiða allt það sem því væri
skylt að greiða. Það sæist bezt af
skilvísi þess í greiðslu húsaleigu
hjá Reykjavíkurborg miðað við
marga yngri leigjendur þó marg-
falt meiri tekjur hafi. Magnús
sagði, að auðvitað hefðu margir
ellilífeyrisþegar vel efni á að
greiða það gjald sem um væri að
ræða. Það væri hins vegar sín
skoðun sagði Magnús, að við
mættum ekki láta afkomu þeirra
ellilífeyrisþega, sem betur mættu
sín, loka augum okkar fyrir því,
að fjölmargir ellilífeyrisþegar
yrðu að horfa í hvern eyri áður
en honum væri eytt og byggju að
ýmsu leyti við mjög þröng kjör.
„Sex hundruð krónur eru vissu-
lega óveruleg upphæð í dag, en
hún getur verið stór í augum
gamalmennis sem vantar þær.“
Víst væri hægt að komast hjá að
gefa ellilífeyrisþegum afslátt eða
ókeypis þjónustu sem nú væri
veitt á ýmsum sviðum og að
mörgu leyti væri æskilegra að
hækka ellilífeyrinn frá því sem
nú væri, en Magnús kvaðst ekki
trúaður á að það væri mjög
auðveld leið eins og ástandið væri
í efnahagsmálum í dag. Hann
vonaðist þess vegna til að tillag-,
an fengi góðar undirtektir. Þor-
björn Broddason (Abl) tók næst
til máls og sagði tillöguna að
mörgu leyti góða og tímabæra en
hann vildi leggja fram breyt-
ingartillögu um, að allir yrðu
Framhald á bls. 31
Frá
Borgar-
stjórn