Morgunblaðið - 07.03.1978, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 7. MARZ 1978
Erlingur G íslason og Sigurveig Jónsdóttir í hlutverkum sínum.
Hjónaband og
lífshamingja
Leikfélag Akureyrar:
ALFA BETA
eftir E.A. Whitehead.
Þýðing: Kristrún Eymundsdóttir.
Leikmynd: Þráinn Karlsson.
Leikstjórn: Brynja Benedikts-
dóttir.
Gestaleikur í Þjóðleikhúsinu.
Alfa Beta er leikrit um
sambúðarvandamál, hefst í Liver-
pool 1968 og endar 1977. Hjónin
Norma og Frank Elliot eru um
fertugt, helsti glansinn er farinn
af hjónabandi þeirra, við taka efa-
semdir og ósætti. Það er einkum
Frank sem túlkar vanda þeirra
hjóna. Hann þráir frelsi, kynni af
öðrum konum. Þegar litið er til
baka virðist allt tilgangslítið eins
og hvorugt þeirra geri sér grein
fyrir hvers vegna þau giftust.
Leikritið lýsir þvi hvernig tál-
myndir eru tættar sundur og
óhrjárlegur veruleiki kemur í
ljós.
Alfa Beta er ekki frumlegt
verk. Efnið er gamalkunnugt úr
leikritum. En E.A. Whithead
kann greinilega margt fyrir sér.
Honum tekst það sem út af fyrir
sig eru tiðindu að halda athygli
áhorfandans vakandi með sama
sviði og sömu persónum allan tím-
ann. A leikarana reynir mikið.
Leikiist
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Þau Sigurveig Jónsdóttir og Er-
lingur Gíslason eru vanda sínum
vaxin. Sigurveig sannaði að min-
um dómi hve hæf leikkona hún er
og ég held að Erlingi Gíslasyni
hafi sjaldan tekist betur. Það var
eins og hann túlkaði þetta verk af
endurnýjuðum krafti. Hlutur
leikstjórans Brynju Benedikts-
dóttur má ekki gelymast. Mark-
viss leikstjórn hennar á án efa
sinn þátt I þeim árangri sem
leikararnir ná.
Niðurstaða E.A. Whiteheads er
sú að frelsið sé einstaklingnum
nokkurs virði. Þótt Frank virðist í
fyrstu fráhrindandi persónuleiki
skilst áhorfandanum að hann veð-
ur ekki tóman reyk. Hann er ekki
einungis að þjóna blindum fýsn-
um sinum þegar hann snýr baki
við hinni venjubundnu heims-
mynd þar sem öryggi og virðing
fjölskyldunnar er efst á blaði.
Kjarni málsins er sá að hann vill
ekki láta grafa sig lifandi. Norma
er aftur á móti reiðubúin til að
fórna öllu fyrir sýndarmennsku.
Hún bregst nákvæmlega eins við
og Frank dylgjar um i upphafi í
niðrandi ræðu sinni um eignkon-
ur. Lífsmynd Normu er lík að
hana brestur kjark til að horfast i
augu við breytta tíma og breytt
viðhorf. Frelsið hefur að vísu
ekki fært Frank neina hamingju
þegar að leikslokum dregur, en
hann hefur ekki afneitað sjálfum
sér og er orðinn reynslunni rík-
ari. Hlutur Normu eru sýnu verri.
Með þessum gestaleik ætti okk-
ur að vera ljóst að Leikfélag
Akureyrar er þróttmikið. Það hef-
ur á að skipa snjöllum Ieikurum
og er Sigurveig Jónsdóttir meðal
hinna fremstu. Hlutverk hennar
eru senn orðin fimmtíu, en hún
hóf leik hjá Leikfélagi Akureyrar
1949. Margir muna eftir henni í
hlutverki Tyrkja-Guddu í sjón-
varpsleikriti, Jökuls Jakobssonar.
Mér er í fersku minni hlutverk
móðurinnar í söngleiknum Lofti
eftir Odd Björnsson, Leif-
Þórarinsson o.f., sem Leikfélag
Akureyrar sýndi í fyrra. Aðrir
muna hana í gervi Úu í Kristni-
haldi Laxness og sem Höllu í
Fjalla-Eyvindi Jóhanns Sigur-
jónssonar. Jafnvel smæstu hlut-
verk gæðir Sigurveig lífi. Það er
reykvískum leikhúsgestum
fagnaðarefni að sjá hana í jafn
veigamiklu hlutverki og því sem
hún fer með í Ölfu Betu.
Um þýðingu Kriistrúnar
Eymundsdóttur er það að segja að
hún lét vel i eyrum, er greinilega
unnin af vandvirkni.
Einnig hatrið á svívirðunni
Menntaskólinn að Laugar-
vatni: m
TÚSKILDINIÍAÓPERAN
eftir Bertolt Brecht.
Tónlist eftir Kurt Weill.
Þýðandi: Þorsteinn Þorsteins-
son.
Þýðendur söngva: Þorsteinn
frá Hamri,
Sveinbjörn Beinteinsson og
Böðvar Guðmundsson.
Makki og Brown
(Samúel og Þórarnn
Leikstjóri: Sigrún Björnsdótt-
ir.
Sviðsmynd: Ólafur Hjálmars-
son, Kolhrún Hjörleifsdóttir
o.fl.
ÉG HEF oftar en einu sinni í
þessum pistlum dáðst að skóla-
nemendum fyrir að skelfast
ekki glímu við vandasöm verk-
efni atvinnuleikhúsanna, nú
síðast leika nemendur Mennta-
Jenný og Makki
(Kolbrún og Samúel)
skólans að Laugarvatni Tú-
skildingsóperu Brechts og
Weills.
Þetta er djarflegt tiltæki og
í fyrstu telur maður að verkið
hljóti að vera ofviða ungum
áhugaleikurum. Svo reynist þó
ekki. Sigrúnu Björnsdóttur
hefur að mínu viti tekist vel að
laða það fram af leikrænni
gleði sem býr í þessu unga
fólki. Þar með er ekki sagt að
um fullgilda Brechtsýningu sé
að ræða. En viða voru fjörmikl-
ir sprettir sem hrifu áhorfend-
ur.
Glæpaforingjann Macheath
leikur Samúel Örn Erlingsson.
Þetta hlutverk var skemmti-
lega túlkað af hnarreistum
ungum manni vel klæddum og
snyrtilega klipptum. Þó held ég
að túlkun Ara Páls Kristins-
sonar á Peachum betlarafor-
ingja hafi vakið einna mesta
athugli. Ari Páll lék af mynd-
ugieik og stal senunni ekki svo
sjaldan. Konu Peachums, Silju,
lék Halldóra Friðjónsdóttir.
Pollý dóttur þeirra lék Alda
Arnardóttir: Halldóra var hin
hressilegasta Silja og náði sér
Framhald á bls. 32.
Litið inn á
Suðurgötu 7
Á meðan blaðamenn voru í
verkfalli, var líflegt í Gallerí
Suðurgötu 7. Svo líflegt, að ég
verð enn einu sinni að játa
vanmátt minn og vitleysu að
geta ekki fallið í stafi yfir því
mikla verki, er þar var til sýnis.
Meistari frá Suður-Frakklandi
var þar að verki ásamt öðrum
manni, sem ég ekki kann skil á,
og munu þeir tveir, Robert
Filliou og Joachim Pfeufer, vera
höfundar þess, sem ég held, að
sé eitt samfellt verk. Þeir geta
þó ekki verið höfundar að þeim
íslenzku málsháttum, sem ritað-
ir eru með mislitri krít á veggi
eins herbergis í þessu gamla og
vinalega húsi. Nemendur í Ný-
listadeild í mótun, eins og það
heitir í Myndlista- og handíða-
skólanum, munu hafa sett þetta
listaverk upp og eru auðvitað að
heiðra lærimeistara, sem sóttur
var allt suður að Miðjarðarhafi
til að koma íslensku námsfólki
inn á réttar brautir.
Mikið er maður orðinn sljór
og ómögulegur, að geta ekki einu
sinni séð samhengið milli skáld-
skapar, hljómlistar og bóka-
gerðar í jafn skiljanlegu verki
og nefnt er hér POIPOÍDROME,
og guð má vita, hvað það þýðir
eða táknar, en mun vera hugsað
frá höfundar hálfu, sem mið-
punktur stöðugrar sköpunar, og
nú mega lesendur hugsa hvað
sem þeir vilja, en ég gefst upp.
Ekki hef ég á móti því, að fólk
geri að gamni sínu og þarmeð
hæðist að náunganum, bæði mér
og þér. Fátt er eins heiðarlegt og
fátt er eins skemmtilegt. En
þegar fíflirí er tekið alvarlega,!
fer að syrta í álinn. Á því er
líklegust skýring, að samviskan
sé ekki alveg í lagi, eða í sumum
tilfellum að vitneskjan sé ekki
eins örugg og viðkomandi stund-
um vilja vera láta. Það er alltaf
skemmtilegt að kynnast því,
sem listamenn annarra þjóða
eru að fást við, og það er
nauðsynlegt fyrir skóla að fá
nýjan og ferskan kraft til
kennslu. Því er ekkert eðlilegra
en að menntamálaráðuneytið
standi að því að fá erlenda
kennara í sumum greinum að
skólum landsins, en þeir verða
að hafa eitthvað til brunns að
bera, og það verður að krefjast
þess, að þeir séu nokkurn veginn
inni á þeirri línu að kenna til að
mynda tækni í sínu fagi. Ég er
ekki viss um, að svo hafi verið
með þann annars ágæta mann
Robert Filliou, eftir að hafa séð
það, er hann bauð manni að
skoða í Suðurgötu 7.
Við hér á íslandi erum öll enn
í mótun hvað myndlist snertir,
við eigum engar rykfallnar
hefðir frá fyrri öldum og því
höfum við ekki brúk fyrir
niðurrif, hvort heldur það er
frónskt eða franskt. Marchel
Duchampe var meistari, sem
gerði ódauðleg listaverk á
óvenjulegan hátt fyrir tugum
ára. Hann vissi mæta vel, hvað
hann var að gera, og hann var
mjög nýtur í sínu þjóðfélagi og
raunar víðar. En þær eftirherm-
ur, sem nú upp á síðkastið hafa
Lithografíur í
franska bókasafninu
NÚ STENDUR yfir sýning á sam-
tímalist í franska bókasafninu við
Laufásveg. Þetta er í annað sinn,
sem þar hefur verið efnt til sýn-
ingar á frönskum litografíum, og
er hér um mjög vandaða sýningu
að ræða, sem hefur verið á ferða-
lagi um mörg lönd og kemur hing-
að alla leið frá Egyptalandi. Þetta
úrval er gert til að kynna franska
menningu, og eins og allir vita,
hefur löngum verið miðstöð mynd-
listar í Parísarborg. Nokkuð hefur
verið deilt um, hvar forustan i
þeirri listgrein hafi Iegið að
undanförnu: Sumir segja New
York, aðrir Amsterdam, og enn
aðrir hafa nefnt Þýskaland. En við
skulum ekki fjasa um það efni.
Þessi sýning, sem nú er okkur
send, er tvimælalaust frá þeim
tíma, er forustan var i París, og á
ég þá við tímabilið frá 1950 til
1960. Ekki er þetta nægilega af-
markað hjá mér, og verð ég hrein-
lega að viðurkenna, að ég er ekki
tilbúinn til að gera þessu atriði
nánari skil.
Að mínum dómi er þessi sýning
enn betur valin en sú, er við feng-
um að sjá hér um árið á sama stað.
Það eru verk eftir 50 fræga lista-
menn á þessari sýningu og 51 verk
til sýnis. Það er dálítið þröngt um
þessi verk í bókasafninu, en samt
furðulegt, hverju tekist hefur að
koma þar fyrir. Það hefði ef til vill
verið heppilegra að draga svolítið
úr því magni, sem sýnt er, en þá
hefði orðið að draga nokkra lista-
menn út úr hópnum, og það er
langt frá þvi að vera auðvelt, svo
jöfn eruyfirleittgæðiþessarar sýn-
ingar. Ég held þó, að málið hefði
mátt leysa með þeim hætti að fá
inni á Kjarvalsstöðum fyrir þessa
sýningu. Hún á að mínum dómi
það sannarlega skilið að vera hýst
á rýmri hátt en hægt er í franska
bókasafninu. En þetta eru aðeins
vangaveltur um atriði, sem rýrir
ekki gildi þessa listviðburðar; svo
sterk eru þessi verk, að þau virðast
standa af sér þrengslin, ef svo má
að orði kveða.
Eins og alltaf vill verða, þegar
m