Morgunblaðið - 21.10.1978, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1978
í lok júnímánaöar 1958 fór héðan
skáksveit til keppni á Heims-
meistaramóti stúdenta. Sveitin var
þannin skipuð:
L Friðrik Ólafsson
2. Ingvar Ásmundsson
3. Freysteinn Þorbergsson
4. Stefán Briem
5. Bragi Þorbergsson
6. Árni Grétar Finnsson
1 mótinu hafnaði sveitin í 2. sæti í
B-flokki á eftir Rúmenum.
Hér fer á eftir kafli úr fréttabréfi
frá mótinu, með lýsingu á eftir-
minnilegustu og erfiðustu skákferð,
sem ég hef nokkru sinni farið.
Ferðin til Kaupmannahafnar gekk
í alla staði ákjósanlega. Komum við
þangað að eins tveim stundum eftir
Ingvar Asmundsson
Ingvar Ásmundsson:
Á skákferöalagi
fyrir tuttugu árum
áætlun Flugfélagsins. Þá um kvöldið
héldum við áleiðis til Austur-Þýzka-
lands og komum til Warnemúnde
laust fyrir miðnætti. Frá
Warnemúnde til Austur-Berlínar
komumst við nokkurn veginn klakk-
laust árla næsta morguns.
Hófst nú þriggja daga eltingar-
leikur við skriffinna hinna ýmsu
sendiráða, en fyrir ferðina hafði
okkur verið lofað, að allar vegabréfs-
áritanir yrðu til taks, þegar við
kæmum til Berlínar. Órakaðir og
vansvefta vorum við leiddir til
myndatöku og linnti henni ekki fyrr
en teknar höfðu verið 10 myndir af
hverjum okkar. Á fjórða degi höfðu
skriffinnarnir loksins fengið nægju
sina. Myndirnar höfðu þeir límt í þar
til gerð albúm og héldum við af stað
með búnkann í býtið. næsta morgun.
Eftir mikið þras hafði okkur tekizt
að herja út svefnvagnsmiða frá
Berlín til Sofía, höfuðborgar Búlga-
ríu. Hugðum við nú gott til svefns og
matar, enda dasaðir eftir Berlínar-
vistina. Eftir allnána athugun kom í
ljós, að matur var ekki í lestinni.
Á landamærum Ungverjalands og
Júgóslavíu vorum við reknir úr
svefnvagninum og hann kyrrsettur,
eða sendur N til baka. Varð nú
skiljanlega lítið sofið það sem eftir
var ferðarinnar. Til Varna komum
við á laugardagskvöld, og voru þá
liðnar 60 stundir frá því við fórum
frá Berlín. Munum við lengi minnast
Búlgaranna með þakklæti fyrir þá
hugulsemi, að hafa ekki látið taka af
okkur myndir við komuna.
Samdægurs hafði Freysteinn Þor-
bergsson komið til Varna frá
Moskvu, hafði hann einnig orðið
fyrir töfum á leiðinni.
Skákmótið fer fram á Gullströnd-
inni, frægum baðstað skammt frá
borginni Varna. Hér við Svartahafið
myndum við njóta ákjósanlegrar
hvíldar, eftir erfiða ferð, ef skákmót-
ið væri ekki þegar hafið. Unaðslegri
stað er varla hægt að hugsa sér.
Allur aðbúnaður er með mestu
ágætum og viðurværi gott.
Að stúdentamótinu loknu tvístrað-
ist hópurinn. Friðrik átti að tefla á
millisvæðamóti í Portoroz í
Bcnt Larscn.
Júgóslavíu. Honum fylgdum við
Freysteinn, hann sem aðstoðar-
maður, en ég sem fréttamaður,
pressunnar heima, dagblaða og
útvarps. Sem kunnugt er var þetta
ein fræknasta sigurferð Friöriks
Ólafssonar um dagana. Hann hlaut
5.-6. sæti ásamt undrabarninu
Bobby Fischer og rétt til þess að
tefla á áskorendamóti árið eftir.
Árni, Stefán og Bragi fóru heim
sömu leið og við komum.
Hér fer á eftir stuttur kafli úr
fréttabréfi frá 8. umferð í mótinu í
Portoroz.
Það var greinilegt, að hvorki
undrabarninu hhscher né stór-
meistaranum Larsen var sérlega
rótt, þegar þeir settust hvor gegn
öðrum. Þeir höfðu heldur ekki setið
lengi, þegar þeir tóku að standa upp
til skiptis og ganga um gólf viðutan
og þungir á brún. Það er því ólíklegt
að Bent hafi verið alveg viss um að
fyrirheitin, sem hann gaf um hádeg-
ið, yrðu að áhrínsorðum með kvöld-
inu. I dag skal krakkinn fá verðuga
ráðningu, sagði stórmeistarinn
þegar hann vaknaði og endurtók það
hátt og skýrt yfir súpudiskinum
nokkrum mínútum síðar. Þessari
skörulegu yfirlýsingu var augljós-
lega ætlað að berast til eyrna
undrabarninu áður en blásið yrði til
bardaga.
Nú skyldu vísindin notuð í þágu
listarinnar, barnasálfræðin í þágu
skáklistarinnar. En Bobby Fischer
er enginn venjulegur krakki. Hann
skildi það mæta vel, að yfirlýsing
stórmeistarans var tvíeggjað vopn.
Strax á 15. leik gefur undrabarnið
andstæðingi sínum erfitt val, jafn-
tefli eða glæfralegt tafl og stór-
meistarinn með sína erfiðu yfirlýs-
ingu á bakinu getur auðvitað ekki
verið þekktur fyrir jafntefli í örfáum
leikjum. Hann neyðist til að velja
hina leiðina. Þótt hún sé allt annað
en falleg. En þá fer krakkinn að tefla
til vinnings og eirir engu, fórnar
fyrst peði en síðan skiptamun og
linnir ekki látum fyrr en Larsen
gefst upp. Þetta var sannarlega
sársaukafull ráðning fyrir stór-
meistarann.
Bobby Fischcr.
ÞAÐ fer víst ekki framhjá neinum
á íslandi, að þessa dagana stendur
yfir einvígi á Filipseyjum um
heimsmeistaratitilinn í skák.
(Kann að vera lokið þegar þetta
birtist.) Þar eigast við hinn
rússneski heimsmeistari A.
Karpov og áskorandinn V.
Kortsnoj sem að vísu er Rússi, en
landflótta, svo að líta má á hann
sem fulltrúa hins vestræna skák-
heims.
Ekki hafði einvígið staðið lengi,
er fréttir fóru að berast um að
grunnt væri á því góöa milli
keppenda og síðan hafa klögu-
málin gengið á víxl, skipu-
leggjendum og yfirdómara ein-
vígisins, Lothar Schmid, til hinna
mestu hrellinga.
Geislavirkni á skákstað hefur
I>ráinn Guðmundsson
Guðmundur gerði hlé á máli sínu,
tók tveim fingrum um nefið ofarlega,
kreisti það upp á augabrún, ræskti
sig eins og hann væri að pressa fram
úr höfði sínu lausn, en sagði svo:
„Hvað eigum við að gera drengir?
Láta rannsaka málið, sem er dýrt,
eða hundsa það?“ Hér þagnaði
Guðmundur aftur, en bætti síðan við
lágt og eins og við sjálfan sig:
„Eru Rússar hér að gera tilraun til
að eyðileggja einvígið og ógilda
skákirnar, sem búið er að tefla? Slíkt
mundi Fischer aldrei líða, enda hef
ég sjálfur enga trú á því, að hér séu
brögð í tafli.“
Allir urðu sammála um að láta
framkvæma nákvæma rannsókn á
ljósabúnaði sviðsins og öðru sem þar
var, ekki síst stól Spasskys. Jafn-
framt var lögregluvörður í Höllinni
efldur og skyldi hann m.a. dag og
nótt hafa gætur á sviðinu.
I spennuþrungnu andrúmslofti
þessara ágústdaga virkaði bréí
Gellers sem sprengja og komst strax
á forsíður stórblaða um allan heim
og menn spurðu og spyrja enn:
„Hvað var að gerast? — Af hvaða
hvötum var þetta bréf skrifað?"
Þessari spurningu og fleiri veltum
við stjórnarmenn mikið fyrir okkur.
Voru Rússar með þessari alvarlegu
ásökun oð reyna að eyðileggja
einvígið og fá tefldar skákir ógildar,
en það hlaut að þýða að Fischer
hlypi á brott? Eða voru þeir að
breiða yfir þá Staðreynd, að þeir
höfðu nokkrum dögum áður verið
með eitthvert pukur, er lýsti sér
þannig, að forvitnir drengir fyrir
utan Höllina komu að rússneskum
jeppa og sýndist bíllinn hreyfast, en
sáu engan undir stýri. Kíktu þeir þá
inn um hálfbyrgðar rúður og sáu
milli sætaraða mannskepnu á
fjórum fótum grúskandi ofan í
Hallarinnar og engum hleypt inn
nema þeim, er erindi áttu að mati
stjórnarinnar.
Biðskák lauk kl. 3.30 þennan dag.
Áhorfendur, sem voru margir, fóru
út spyrjandi hver hannan: „Hvað er
að gerast?“ Það var eitthvað óvænt í
aðsigi, eitthvað sem gat komið öllu i
uppnám og endað með sprengju sem
tætti allt það í sundur, sem búið var
að byggja upp.
Stjórnarmenn reyndu að láta sem
minnst á sér bera og verða ekki á
vegi fólks, sem lét spurningum rigna
um það sem virtist liggja í loftinu.
Við svörúðum því til, að þetta væru
ekki meiri erfiðleikar en alltaf hefðu
verið að skjóta upp kollinum og
sannast sagna voru stjórnarmenn
sannfærðir um að hér væri ekkert
það á seyði sem gæti eyðilagt
Guðlaugur Guðmundsson
Þráinn Guðmundsson og Guðlaugur Guðmundsson:
Stóllinn
hans Spasskys
verið mæld og þráðlaus hugskeyti
dularsálfræðings hafa mjög komið
við sögu austur þar.
Er þetta ekki ótrúlega líkt öðru
einvígi um heimsmeistaratitilinn í
skák, sem flestum Islendingum er
enn í fersku minni?
Leiksviðið var þá Reykjavík, en
sex ár eru nú liðin síðan hið
sögufræga einvígi milli hins
rússneska heimsmeistara B.
Spassky og áskorandans B.
Fischer, fulltrúa hins vestræna
skákheims, var háð árið l972.
Yfirdómari þá sem nú var
Lothar Schmid, og klögumálin
gengu þá sannarlega á víxl og oft
hékk það á bláþræði, hvort áfram
yrði haldið, líkt og í Baguio að
undanförnu. Jafnvel stólar kepp-
enda hafa valdið deilum nú, þótt á
annan hátt sé en í Reykjavík 1972
eða hver man ekki spennu þeirra
ágústdaga, þegar „skákhneyksli
aldarinnar" var „afhjúpað" á sviði
Laugardalshallar?
Það sem hér fer á eftir er tekið
úr óprentuðu handriti um heims-
meistaraeinvígiö milli Spasskys
og Fischers. Höfundar voru báðir í
stjórn Skáksambands Islands
þetta ógleymanlega sumar og
skráðu skömmu eftir atburðina
ýmislegt sem gerðist á „leik-
sviðinu“, bæði fyrir opnum og
lokuðum tjöldum.
ÞG.
Hinn 22. ágúst 1973 kl. 22.30
boðaði forseti Skáksambands íslands
stjórnarfund heima hjá sér að
Langholtsvegi 161.
. Guðmundur var daufur í dálkinn
og úr svip hans mátti lesa, ‘ að
eitthvað mikið var í aðsigi. Hann hóf
mál sitt með að segja: „Nú er úr
vöndu að ráða. Geller hefur skrifað
bréf, þar sem hann ásakar Fischer
og hans menn um að trufla Spassky
jafnvel með geislum eða kemiskum
efnum, svo að einbeitingarhæfni
hans lamaðist."
dularfull tæki. Unglingunum fannst
hér eitthvað merkiiegt á seyði og
hlupu til lögreglunnar, sem aftur brá
hart við. Lögregluþjónar voru sendir
í flýti til bílsins, en sáu þá að þetta
var sendiráðsbíll og hurfu frá. En
inni í Höllinni sátu í annarri
bekkjaröð tveir Rússar. Athygli
vakti, að í munni annars þeirra var
langur ferstrendur svartur hlutur er
líktist í lögun eldspýtu. Gekk þessi
hlutur út og inn í munni mannsins,
sem beindi honum að keppendum.
Þegar hér var komið var sett
leynilögregla í Höllina, er skyldi
fylgjast með öllu er óeðlilegt mætti
teljast í fasi manna.
Nokkru síðar var það í miðri
keppni að skyndilega kemur þriðji
maður og gengur að öðrum bekk,
gefur sessunautunum tveim merki,
sem varð til þess að þeir risu
skyndilega úr sætum og hurfu á
braut og varð ekki síðan vart við þá.
Hvað hér var á seyði verður aldrei
upplýst, en okkur kom ekki annað í
hug en að þeir kynnu að hafa komið
hér upp búnaði til að ná leikjunum
strax og senda til fréttaþyrstra
skákunnenda í Rússlandi.
Enn ein spurning vaknaði við bréf
Gellers. Gat hér verið að rússneska
skáksveitin væri að undirbúa heim-
komu Spasskýs sigraðs og án heims-
meistaratitils?
Þótt þeir sjálfir trvðu jafnvel ekki
á efni bréfsins gat það í heimalandi
hans lætt inn þeirri trú, að Spassky
hefði meira fyrir vélabrögð en
styrkleikaskort misst hinn dýrmæta
titil til erkióvinarins handan
hafsins.
Einn var það í rússnesku sveitinni,
sem ekki felldi sig við þessi vinnu-
brögð og taldi þau fyrir neðan
virðingu landa sinna. Sá maður var
alþjóðlegi skákmeistarinn Nei —
félagi og vinur Spasskys. — Hann
hlaut að hverfa úr landi stuttu síðar.
Skömmu eftir umræddan stjórn-
arfund var rannsókn hafin. Það var
að áliðnum degi. Loftið var þrungið
spennu, verðir voru við allar dyr
einvígið, en spennan og eftir-
væntingin var mikil og spurningin
var: „Hvað ætluðu Rússar sér?“
Stjórnarmenn voru allir mættir kl.
4 og. tveir fulltrúar úr bandaríska
sendiráðinu voru mættir stundvís-
lega. Upp úr því fóru að tínast að
þeir sérfræðingar, er rannsóknina
höfðu unnið. Fyrstur kom sá sem
röntgenmyndað hafði stóla meistar-
anna og breiddi myndir af stólunum
á borð. Kom þá í ljós aukahlutur í
stól Spasskys, er líktist málmþynnu
og fór þá hjartað að slá örar í
brjóstum viðstaddra.
Dauðaþögn sló á hópinn og
mörgum varð litið fram í hálflýstan
tóman salinn yfir marglitar auðar
stólaraðir, sem virtust fá máf í