Morgunblaðið - 21.10.1978, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. OKTÓBER 1978
39
í könnun, sem gerö var á vegum
Barnahjálpar Sameinuöu pjóð-
anna 1976, kom í Ijós, aó um 800
milljónir manna í heiminum eru
ólæs og óskrifandi, eóa prióji
hver maður á jöröinni.
Ábyrgð og vandi
foreldra
Bókaútjíefendur eru þejjar
farnir aö auglýsa bækur þær,
sem koma út fyrir þessi jól.
„Jólabókaflóöið" sem hellist nú
yfir okkur í þess orðs fyllstu
merkingu. Auglýsingar um bæk-
ur mæta okkur hvarvetna á
næstunni. Flettum við dagblöð-
unum sjáum við margar auglýs-
ingar. Hlustum við á útvarp eða
horfum á sjónvarp, munu
auglýsingar einnig verða lesnar
og birtar.
Án efa er mjög erfitt að
„gera“ góða auglýsingu, og
margir halda því fram, að góð
auglýsing geti ráðið því, hvort
bók selst vel eða illa. Við
heyrum jafnvel og sjáum
auglýsingar, þar sem sagt er, að
bókin sé ein sú „skemmtileg-
asta“ — „besta“ — „áhrifa-
mesta“ — „verður mesta lesna
barnabókin í ár“ — o.s.frv.,
o.s.frv.
Augu okkar sjá auglýsingarn-
ar í blöðum og sjónvarpi, og við
heyrum þær lesnar í hljóðvarpi
— og það eru ekki einungis
tugir, heldur hundruð bóka, sem
konia út fyrir hver jól. Það er
ekki nema von, að fólk segi: Það
er vandi að velja.
Ábyrgð sú, sem hvílir á
herðum foreldra við val barna-
bóka er því mikil. í barnasál-
fræði er sífellt hamrað á því, að
þeim mun yngra barnið er, þeim
mun dýpri og varanlegri áhrif
hafa allar okkar gerðir, allt
okkar viðmót, öll okkar orð og
athafnir á börnin.
Og þannig er það einnig með
það, sem þau lesa eða það sem
við lesum fyrir þau. Margt er
það, sem við þurfum að taka
tillit til, þegar við veljum
vækur, og verður fátt eitt talið
fram hér.
„Skemmtilegasta“ og
„besta“ bókin!
Á auglýsingarmarkaðnum er
gjarna reynt að hafa sem mest
áhrif á væntanlega kaupendur.
Bókaútgefendur eyða jafnvel
hundruðum þúsundum króna til
þess að auglýsa bækur sínar og
auglýsingarstofur og sérfræð-
ingar leggja sig í líma við að
gera þær sem áhrifamestar.
Auglýsingar hafa áhrif bæði á
væntanlega kaupendur og
einnig á afgreiðslufólk búðanna.
Auglýsingar eing og: „Besta bók
höfundar fram til þessa,“ „.. .
eftir mest lesna höfund á
íslandi", „... er að verða uppseld
hjá forlaginu" o.s.frv. hafa
óneitanlega áhrif á okkur.
Spurningin er aðeins, hvað við
gerum sjálf til að kynna okkur
málin, afla okkur nánari upplýs-
inga, athuga hvort bækurnar
standa undir „auglýsingunum,“,
og kanna þannig, hvort við
teljum heppilegt fyrir börnin
okkar, að „skemmtilegasta" bók-
in lendi einmitt í þeirra hönd-
unt.
Er einhver, sem
ákveður fyrir mig eða
með mér?
Ótrúlega margt starfsfólk
bókabúðanna hafa þá sögu að
segja, að fólk leiti ráða hjá þeim
og spyrji gjarna: „Geturðu bent
mér á góða bók fvrir 6 ára
Hvað á ég
að velja
fyrir bam-
ið mitt?
dreng?“ eða „Mig vantar góða og
spennandi bók fyrir 13 ára
stúlku", eða „Eigið þið mynda-
bækur fyrir barn, sem er að
læra að lesa?“ o.s.frv.
Meiri hluti foreldra velur
gjarna bækur handa sínum
eigin börnurn og ákveður upp á
eigin spýtur, hvað þeim hentar
best á hverju aldursskeiði. En í
öllu þessu bókaflóði, er ekki
nema von, að einhverjir spyrji:
Hver getur aðstoðað mig? Hver
vill hjálpa mér að velja?
Hvers konar áróður og gagn-
rýni hafa áhrif á okkur. Til eru
þeir, sem segjast geta bent á
„bestu“ bækurnar og „verstu"
bækurnar, og treysta sér jafnvel
til til þess að flokka nákvæm-
lega niður, hvað unnt sé að telja
til „góðra“ bóka. Þó er mismun-
andi út frá hvaða forsendum
menn velja, hvort um sé að ræöa
bókmenntalegt gildi, siðferði-
eftir ÞÓRI S.
GUÐBERGSSON:
legt gildi, þjóðfélagslegt og
menningarlegt gildi o.s.frv.
Til er gagnrýni. sem reynir
fyrst og fremst að hjálpa
lesandanum til þess að dæma
sjálfum — en ekki dæma fyrir
hann. Það er unnt að segja álit
sitt á marga vegu, koma eigin
skoðununt á framfæri, til þess
að lesandinn verði færari til
þess. að vega og meta upp á eigin
spýtur.
Námskeið fyrir starfs-
fólk bókaverzlana?
Það er á margan hátt eðlilegt,
að starfsfólk verslana freistist
til þess að rétta „leitandi
kaupanda" mest seldu eða vin-
sælustu bókina. Það er fljótlegt
í annríkinu og veldur minnstum
vangaveltum, þegar fólk er að
flýta sér — og geymir jafnvel
fram á síðustu stundu að velja
gjafirnar.
Á mörgum bókum stendur oft
fyrir hvaða aldur þær eru
einkum ætlaðar. Oft tekur fólk
þetta of bókstaflega og ef
aldurinn passar ekki nákvæm-
lega leggur það bókina frá sér.
Afgreiðslufólk bendir fólki einn-
ig oft á slíkar bækur og nefnir
aidurinn — og bókin er keypt.
Það gleymdist að spyrja, hvort
viðkomandi væri læs, væri að
byrja að lesa eða hvort það yrði
að lesa fyrir hann. Stæði t.d.
bók: Fyrir 4—6 ára, er oftast
gert ráð fvrir því, að börnin séu
ekki orðin læs, samt eru sum
börn læs á þessum aldri — og
einnig eru þau til, sem orðin eru
7-8-9 ára eða meira, en vegna
seinþroska í lestri, tilfinninga
og félagslegs þroska, hæfði þeim
samt ágætlega að fá efni, sem
ætlað er yngri börnum. Þess
vegna getur stundum verið
varhugavert að hefta sig um of
við þann aldur, sem bókin er
helst ætluð fyrir, enda er það
fremur gert til vísbendingar en
að útiloka alla aðra ald-
ursflokka.
Einnig kemur það fyrir, þegar
sérstakur „aldur“ er settur á
bók, finnst mörgum eldri það
„barnalegt“ og „asnalegt" að fá
slíka bók í gjöf jafnvel þó
frábær væri að öllu öðru leyti.
Fólk getur leitað til vina,
kennara og annarra um ráðlegg-
ingar ef það lendir í vanda með
bókaval — en það er líka
nauösynlegt, að afgreiðslufólk
k.vnni sér enn betur þær vörur,
sem á boðstólnum eru, og eigi
helst kost á því að sækja
námskeið, þar sem það gæti
fengið leiðbeiningu. Margt hefur
þróast í rétta átt í sumum
bókabúðum hér á landi en betur
má ef duga skal.
Kunnur prédik-
ari í heimsókn
KUNNUR bandarískur
prédikari. séra Richard
Mohrman. var væntanlegur til
íslands í gær eftir prédikunar-
forð um Evrópu.
Séra Mohrman var m.a. aðal-
ræðumaður á alheimsþingi
lúterskra í Bandaríkjunum, þar
sem hann útskýrði Karismatiska
vakningu innan kirkjunnar. Dyr
hans hafa og staðið opnar kaþólsk-
um og öðrum trúarsöfnuðum, eins
og baptistum, Hjálpræðisher og
Hvítasunnumönnum.
Um helgina mun hann tala á
samkomum og Fíladelfíu í Kefla-
vík, á laugardag kl. 4 og 8.30 e.h. og
á sunnudag kl. 2 og 8.20 e.h. Túlkur
verður Samúel Ingimarsson.
Séra Richard Mohrman.
Royal
Ibchmliömatiir
i bábtginu
ftlánuiwaur. ^ |)ni>jMtagur
Kjöt og kjötsúpa Soónar kjötbollur
meö sellerysósu
ýRiöUikubagur jfimintubagur
Söltuö nautabringa Soöinn lambsbógurmeó
með hvítkálsjafningi hrisgrjónum og karrýsósu
jföötubagur Uaugarbagur
Saltkjöt og baunir Soóinn saltfiskur og
skata meóhamsafloti
eóa smjöri
é>unnubagur
Fjöforeyttur hádegis-
og sérréttarmatseóill
Takið þétt í að hlusta — rökrœða
og mata — akapa og upptifa
Þú munt
taka Þátt í
Hópkennslu
Námshópum
Vinnuhópum
Fyrirlestrum
hejskole
Meóal námsefnis
er m.a.
Sálfræói og
uppeldisfræöi
Danska og alheims-
Þjóöfélagsvandamál
Listrænar og
skapándi greiné r
Saga og bókmennt
ir
Leiötogafræösla
og sund
Vistfræöi
Ýmsar aörar
greinar
6630
roddinf>
Við
byrjum
1. nóv.
Námsskrá verður
send ef óskað er.
Sími. 04-84 13 G8
Kirsten og
Erik Overgaard
Simi 11475
This is the one they’re
all talking about!
JULIE ANDREWS
DICK VAN DYKI
- DAVID TOMLINSON
GLYNIS JOHNS
hermÍone BADDELEY-dotrÍce • garber • lanchester • treacher • m • éd.WYNN TECHNIC0L0Rk
Re released by BUfNA VISTA OISTRIBUTION CO. INC ©Walt 01Sney Producöons .. r " ,
Music Supervised
Screenplay by
taStttafc Co.P'.?du“f. Directedby MusicándLyncsbv
UMirn '"n on.ni Va'vPooD.ns books lumMiiYicDv &Conducledby
BU.WALSH don DaGRADI • -pltravers ■ bill WALSH - roekt STEVENSON • KSHEIMN- irww KOSTAl
íslenskur texti.
Myndin er sýnd meö stereófónískum hljóm.
Sýnd kl. 3, 6 og 9.
Sama verö á öllum sýningum.