Morgunblaðið - 21.10.1978, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. OKTOBER 1978
27
spurn: „Er okkar hlutverki hér
lokið?“
Þá kom efnafræðingur sá, sem
rannsakaði yfirborð stólanna og gaf
sína skýrslu. Það kom fram að
enginn munur væri á yfirborði
stólanna. Þá lagði ljósasérfræðingur
fram sína skýrslu og taldi að ekkert
gæti verið í hinum mikla ljósa-
hjálmi, er truflað gæti Spassky, enda
hlyti það að hafa sömu áhrif á
Fischer þar sem J>eir skiptu stöðugt
um sæti við hverja umferð — að vísu
hefðu tvær flugur fundist dauðar í
öðrum enda hjálmsins, en banamein
þeirra væri vísast hitinn.
Guðm. forseti tjáði okkur nú, að
Rússar hefðu ekki viljað senda sína
fulltrúa hingað á staðinn, þrátt fyrir
margítrekaða beiðni hans. Þá kom
upp sú hugmynd, að afstaða þeirra
kynni að breytast við þennan óvænta
aðskotahlut í stól Spasskys og var nú
ákveðið að hringja í þá og segja þeim
frá framvindu mála.
Það var eins og við manninn mælt
og á ótrúlega stuttum tíma var
Krogius, ábúðarmikill í fasi, mættur
ásamt túlk. Hann gekk beint að
myndunum leit yfir þær og augu
hans staðnæmdust við aðskotahlut-
inn. Yfir hans annars þunga, myrka
andlit færðist tvírætt bros, senm
náði þó ekki til augnanna.
Næsta skref hlaut að verða það að
rífa stól Spasskýs í sundur og var í
skyndi haft samband við tvo bólstr-
ara og mann frá rannsóknarlög-
reglunni, er skyldi hafa umsjón með
verkinu. Meðan þessu fór fram fór
annar bandaríski fulltrúinn í síma
og að vörmu spori kom Lombardy,
aðstoðarmaður Fischers. Enn er
okkur minnisstætt hvað hann gekk
fyrirferðarmikill upp á sviðið að
myndunum og sagði eins og sá sem
valdið hefur: „Það er ekki hægt að
rífa stólinn í sundur nema með leyfi
framleiðanda". Guðm. G. Þórarins-
son gekk þá til hans, lagði hönd sína
á öxl hans þéttingsfast og sagði: „Hr.
Lombardy, þú ert ekki kominn
hingað til að segja fyrir verkum,
heldur til að vera vitni að því sem
hér fer fram“. Við þetta breyttist
Lombardy aftur í hinn dagfarsprúða
mann sem við höfðum kynnst en
bros Krogiusar náði nú til augnanna.
Við bakdyr Hallarinnar óx
háreysti, blaðamenn og fleiri vildu
ryðjast inn og nokkrum tókst að
ryðjast inn í bakgang og þar á meðal
Cramer, sem allt í einu birtist
skyldu vinna og fylgdust af
nákvæmni með hverju handtaki
mannanna, og eftivæntingin skein úr
hverju andliti, þó með mismunandi
hætti. Nú skyldi gátan senn leyst.
Hver var þessi sívali hlutur, sem
myndin sýndi aðeins í stól Spasskys
og á myndinni líktist málmhlut? Var
þetta einhvers konar senditæki sem
sendi frá sér bylgjur, sem lömuðu
heilastarfsemi annars keppandans,
eða var þetta e.t.v. enn hættulegri
vítisvél hinna vondu auðvaldssinna í
vestri? — eða höfðu stólasmiðirnir
kannnske gleymt skrúfjárninu sínu í
stólnum?
Þannig hugsuðu a.m.k. við Is-
lendingarnir, en á ásjónu hinna voru
ólík svipbrigði. Bandaríkjamennirnir
voru broshýrir til Rússanna og hentu
gaman að öllu saman og greinilega
töldu þeir allt þetta umstang fárán-
legt og sett á svið í öðrum tilgangi,
en Rússarnir voru alvöruþrungnir og
greinilega fullir eftirvæntingar og
vonar.
„Uppskurðurinn“ hélt áfram,
stóllinn kominn í mörg stykki og
margir töluðu um að illa væri farið
með góðan grip.
Loks blasti meinsemdin við. I
þykkri krossviðarplötu, marglímdri
saman, hafði myndast löng rauf og í
henni var viðarfyllir. Þegar þetta
var borið saman við myndina virtist
hér vera kominn málmhluturinn
góði.
Þá létti yfir flestum og Banda-
ríkjamenn litu kankvísir til Krogius-
ar, sem hvarf niðurlútur á braut.
Til frekara öryggis var stólsetan
mynduð að nýju og send til fram-
köllunar í skyndi og órólegum
blaðamönnum úti fyrir tilkynnt að
klukkan hálf níu yrði blaðamanna-
fundur um málið í ráðstefnusal
Hótel Loftleiða.
Á nýju myndinni kom ekkert
óeðlilegt fram og á boðuðum tíma
var ráðstefnusalur Loftleiða þéttset-
inn blaðamönnum og forvitnum
gestum. Aðeins einn Rússi var
mættur. Það var Nei, sem alltaf
hafði verið andvígur þessum
aðdróttunum landa sinna, sem hann
taldi að eingöngu myndu spilla þeim
vinsældum Spasskys, sem hann
hafði áunnið sér hjá íslendingum.
Guðm. G. Þórarinsson og Lothar
Schmid gengu á sviðið og tóku sér
sæti. Fréttaþyrstir blaðamenn þrifu
upp minnisbækur og blýanta og
bjuggust greinilega við stórfrétt, er
þrútinn af vonsku og eins og
sprellikarl og var kominn hálfa leið
upp á sviðið, er Ásgeir Friðjónsson
kom auga á hann, tók undir sig stökk
og hálf hratt honum til baka, en við
það hálftrylltist sá litli og hafði í
hótunum, en á það var ekki hlustaö
og Ásgeir vísaði honum á dyr með
þeim ummælum, að fulltrúar Banda-
ríkjanna væru hér fyrir.
Nú komu bólstrararnir með verk-
færi sín og innan stundar
rannsóknarlögreglumaður með
myndavél og hið sérstæða verk hófst.
Hér skyldi stóll Spasskys „skorinn
upp“ og rannsakaður lið fyrir lið af
vísindalegri nákvæmni. Stjórnar-
menn og fulltrúar stórveldanna
slógu hring um mennina, sem verkið
setja m.vndi skákheiminn á annan
endann.
Forseti S.í. hóf mál sitt rólega og
öruggt og byrjaði á að skýra upphaf
málsins, er var bréf rússanna. Síðan
rakti hann lið fyrir lið rannsókn þess
og niðurstöður. Loks bætti hann við:
„Þetta hefir verið Skáksamb. Isl.
ákaflega kostnaðarsamt en við
gátum ekki annað, við vildum hafa
allt á hreinu".
Menn slógu á glens og það var létt
yfir blaðamönnum, er þeir gengu út
úr salnum, þótt þeir hefðu hér séð á
bak æsifréttinni um „skákhneyksli
aldarinnar“.
Þráinn Guðmundsson
Guðlaugur Guömundsson
Margeir Pétursson
Margeir Pétursson:
Heiðarleiki
borgar sig alltaf
SKÁKÍÞRÓTTIN hefur löng-
um verið talin sú íþrótt þar
sem erfiðast hefur verið talið
að svindla á andsta'ðingnum án
þess að hann taki eftir því. Það
er ekki fyrr en nú á síðustu
tímum. eftir að hyrjanabóka-
flóðið kom til sögunnar. að
hætta er orðin á að menn geti
haft með sér á skákmót prent-
aðar heimildir einmitt um gang
skákarinnar sem þeir eru að
tefla. Sem hetur fer eru fáir
sem eru svo gersneyddir öllum
íþróttaanda að þeir notfæri sér
þennan möguleika. en þó eru
dauni um það. sérstaklega á
alþjóðlegum unglingamótum.
þar sem keppendur búa á sama
stað og teflt er. Þegar minnið
hefur þrotið hefur freistingin
orðið sumum ofviða og þeir
hafa skotist upp í herbergi sitt
og litið á nýjustu byrjanarann-
sóknir. Þetta tengist síðan
auðvitað því vandamáli sem
alþekkt er hér heima á íslandi.
en það er þegar keppendur og
áhorfendur á hinum ýmsu
mótum rotta sig saman á
góðum stað aítarlega í skak-
salnum þar sem góð yfirsýn er
yfir sýningartöflin og ra'ða
síðan gang skákanna. Því
miður hefur orðið allmikil
afturíör í þessum málum hér á
íslandi. því að fyrir nokkrum
áratugum var þvertekið íyrir
að keppendur og áhorfendur á
mótum í Taflfélagi ReykjavTk-
ur ra'ddust við og var mönnum
jafnvel fylgt fram á salerni til
að tryggja að reglur væru í
heiðri hafðar.
En þessi grein er ekki rituð til
þess að finna að því að keppend-
ur á íslenzkum skákmótum ræði
gang skáka sinna við áhorfend-
ur, enda eru mörg spaugileg
dænii um að menn hafa farið
flatt á því, heldur ætla ég að
rekja hér skák þar sem minnis-
leysi herjaði illilega á mig. Þetta
átti sér stað á skákmóti í
Gausdal í Noregi fyrir skömmu
og andstæðingur minn var
pólski alþjóðlegi meistarinn
Sydor.
Ég, sem hafði hvítt, valdi
mjög flókið afbrigði af Kata-
lónskri byrjun, þar sem ég taldi
mig vera á heimavelli, en eftir
byrjunarleikina kom annað á
daginn. Ég mundi aðeins að á
síðasta Reykjavíkurskákmóti
höfðu þeir Smejkal og Browne
teflt þetta sama afbrigði og
Smejkal hafði fengið góða stöðu
með hvítu. Smátt og smátt
rifjuðust upp fyrir mér ýmis
stef úr skákinni, en síðan rann
mér kalt vatn milli skinns og
hörunds er mér tókst að muna
að þrátt fyrir frábæra byrjunar-
taflmennsku tapaði Srnejkal
skákinni. Hinir nákvæmu leikir
hans í byrjuninni kostuðu svo
mikinn tíma að eftir 15 leiki átti
hann þegar innan við fimm
mínútur eftir á næstu 15 leiki og
hann féll síðan á tíma með verri
stöðu rétt áður en tímamörkun-
um var náð.
Ég leit á klukkuna, jú, það var
ekki um að villast, mér voru
ætluð sömu örlög og Smejkal, ég
hafði þegar eytt 40 mínútum af
þeim 90 sem ég hafði til umráða
og hafði aðeins leikið níu leiki.
Auk þess varð ég að búast við að
þurfa meiri tíma en Smejkal,
stórmeistarinn. I huga mínum
fór því fram hatrömm barátta
milli góðs og ills, herbergi mitt
var í næsta stigagangi og enginn
þyrfti að taka eftir svindlinu.
Það rak einnig á eftir mér að við
Sydor vorum jafnir og efstir á
mótinu og með því að vinna
þessa skák yrði ég einn í efsta
sæti. Rök míns betra manns
voru hins vegar þau að hvað
væri varið í að vinna skák á
þennan hátt og hvort ég byggist
við að festa svefn eftir slíka
framkomu. Þó að skömm sé frá
að segja var ég nokkra stund á
báðum áttum. Hugsunum eins
og „þú værir þá ekki sá fyrsti“
skaut upp í huga mér, en um
síðir vann ég siðferðilegan sigur
á sjálfum mér.
Afleiðingarnar létu ekki á sér
standa. Ég varð strax að byrja
að leika mjög hratt og mér urðu
fljótlega á gróf mistök. Eg
neyddist til þess að fórna manni
fyrir mjög óvissa möguleika auk
þess sem ég var um það bil að
lenda í geigvænlegu límahraki.
Útlitið var því svart, ég hef
ávallt álitið sjálfan mig stöðu-
skákmann, en varð nú greinilega
að söðla um. I tímahrakinu kom
ég þó sjálfum mér hvað eftir
annað á óvart með því að finna
ávallt eina leikinn sem hélt
taflinu gangandi og sjálfstraust
mitt fór vaxandi með' hverjum
leik. Mér tókst að ná tímamörk-
unum og eftir slærn mistök
Sydors í 30. leik, tímahrakið var
einnig farið að hrjá hann, tókst
mér að þvinga fram vinning á
skemmtilegan hátt.
En sú spurning hefur þó oft
leitað á mig síðan hvort ég hefði
unnið skákina ef ég hefði tekið
auðveldari kostinn í byrjuninni
og hvað hefði orðið um minn
betri mann ef sú ákvörðun sem
ég tók hefði kostað mig skákina.
En sjón er sögu ríkari:
Ilvítti Margeir Pétursson
Svarti Svdor (Póllandi)
1. cl - efi 2. g3 - d.r, 3. dl -
Rd7 1. Bg2 - dxe 1 5. RÍ3 -
Rgíf, f,. 0-0 - c5 7. I)a I - af,
8. Re3!? - Be7 9. dxc5 - Bxe5
10. D.xel - b5 11. I)hl - Bb7
12. Bg5 - IIe8 13. Ilfdl?
(Smejkaí lék hér auðvitað 13.
Hadl! sem setur svartan í
tölúverðan vanda).
- Dhf, 11. c3 - hf, 15. IId2!?
(Öruggara var 15. Bxfti, en
svartur hefur þá mjög frjálst
tafl)
- Rh7! lf,. Bfl - g5 17. Rxg5
- hxg5 18. Bxg5 — Bxg2 19.
Ixxg2 — Db7+?
(Mun betra var hér 19 . . . Re5!
og hvítur hefur mjög litlar
bætur fvrir manninn).
20. el - ff, 21. Dhfi! - Kf7
(En tæplega 21 ... fxg5 22.
Dxefi+ — Be7 23. Rd5)
22. lladl - lie5 23. Dh5+ -
Ke7
(Hvítur verður að láta sér
pægja þráskák eftir 24 . . . Kxffi
25. Dh4+I.
25.1)xe5 - IIxh2+ 2fi. Kfl!
(En alls ekki 2fi. Kgl — H.xf2!l.
- llh 1 + 27. Ke2 - Hxdl 28.
Ilxdl
(28. R<15+!? kom til greina, en
meö aðeins örfáar sekúndur á
klukkunni . . .).
- Kf7 29. Dfl — e5 30.1)Í5
(Nú er tekið að halla á svart, 30.
Dxe5 kom einnig til greina).
- Bd l??
(Svartur varð að reyna 30 . . .
Hcfi).
31. Ilhl! - Ilh8 32. Rd5 - Defi
33. llel! - Be5 31. I)xff,+ -
Dxffi 35. Rxffi og svartur gafst
upp, því að endataflið er auðvit-
að vonlaust.
Margeir Pétursson