Morgunblaðið - 22.03.1979, Blaðsíða 13

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1979
13
Eitrunarnefnd hefur í sam-
vinnu við Rannsóknastofnun
iðnaðarins og borgarlækni lát-
ið kanna blýmagn í blóði fjög-
urra starfsstétta í Reykjavík
með tilliti til hugsanlegrar
blýeitrunar og jafnframt
ákvarðað blý í ryki í loftsýnum
á 2 umferðartorgum. einni um-
ferðargötu og einum stað utan
gatnakerfis. Blý er málmur,
sem oft hefur umtalsverð eitur-
áhrif og er blýi t.d. blandað í
henzín til að auka notagildi
eldsneytisins og skilar sér þá
með útblæstri bíla aftur út í
andrúmsloftið.
Prófessor Þorkell Jóhannes-
son og Hörður Þormarr efna-
fræðingur hafa staðið að könn-
uninni, sem er liður í viðleitni
eiturefnanefndar til að kanna
hver sé grunnmengun af völdum
ýmissa eiturefna og hættulegra
efna hér á landi. Áður hafa
verið gerðar mælingar á tveim-
ur öðrum mengunarefnum frá
útblæstri bifreiða í andrúms-
lofti í Reykjavík, þ.e. köfnunar-
efnisoxíið og koloxíðs. Hefur
umhverfismálaráði Reykjavíkur
verið gerð grein fyrir niðurstöð-
unum og verður svo einnig um
blýmælingarnar.
— Athyglisvert við þessa
könnun á blýi í andrúmslofti er,
að að það virðist vera samhengi
milli umferðarhraða og umferð-
arþéttleika, í samræmi við það
sem er í öðrum löndum, sagði
Þorkell er við leituðum frétta af
þessari könnun hjá honum.
Einnig er mjög athyglisvert hve
feikilega mikið magn getur
stundum mælst í einstökum
sýnum, magn sem er langt fyrir
ofan hættuleysismörk. En mæl-
ingar hér á blóði strætisvagna-
bílstjóra og götulögreglumanna
benda eindregið til þess að magn
frá útblæstri bíla sé hér lítið.
Víða erlendis er umdeilt hver
eiturhætta kunni að stafa af
benzíni. Samt eru allir einhuga
um að takmarka beri blý í
benzíni.
Takmarka ber
blý í borginni
I þessari nýloknu könnun
kemur fram, að blý mælist í
andrúmslofti við tilteknar um-
ferðargötur í Reykjavík, en ekki
utan umferðar. Ekki er aftur á
móti meira blý en svo í blóði
götulögreglumanna og strætis-
vagnastjóra, sem mikið eru að
störfum á umferðargötum, að
það var ekki umfram það sem
telst eðlilegt. Hins vegar mæld-
ist við fyrri könnun á árunum
1972—73 blý í blóði stétta, sem
eru útsettar fyrir blýmengun
vegna starfa sinna. Var þá
greinilegt að rafgeymasmiðir og
símvirkjar og menn, sem starfa
við tengingu símakapla, voru
með mun meira blý í blóði en
skrifstofumenn. Fyrir raf-
geymasmiði var munurinn
marktækur.
Prófessor Þorkell Jóhannes-
son og Hörður Þormar efna-
fræðingur hafa staðið að þessari
könnun, sem er liður í viðleitni
eiturefnanefndar til að kanna
hver sé grunnmengun af völdum
ýmissa eiturefna og hættulegra
efna hér á landi, en áður hafa
verið gerðar mælingar á tveim-
ur öðrum mengunarefnum frá
útblæstri bifreiða í andrúms-
lofti í Reykjavík, þ.e. köfnunar-
efnisoxíðs og koloxíðs.
Þorkell Jóhannesson
prófessor
Hörður Þormar
efnafræðingur
Blýmengun mælist af
umferðinni en lítt vart
í blóði vegfarenda
Mikið blý í
einstökum sýnum
I niðurstöðum próf. Þorkels
og Harðar Þormars segir m.a.:
Blý var ákvarðað í ryki, er
safnað var í alls 46 loftsýnum,
er tekin voru á fjórum athugun-
arstöðum í Reykjavík. Voru
tveir athugunarstaðir á umferð-
artorgum (Miklatorg og
Hlemmtorg) þriðji á umferðar-
götu (Miklubraut) og sá fjórði
utan gatnakerfisins að heita má
(Kjarvalsstaðir). Af töflu sést,
að blý var ekki mælanlegt í
magni í sýnum er tekin voru við
Kjarvalsstaði.
Blý var mælanlegt í fimm af
12 sýnum, er tekin voru á
Hlemmtorgi, og í 9 af 16 sýnum,
er tekin voru á Miklatorgi. A
Miklubraut var blý hins vegar
mælanlegt í þrettán af alls 15
sýnum. Blý kom þannig hlut-
fallslega langoftast fyrir í mæl-
anlegu magni á Miklubraut.
Meðalrúmmál sýna var heldur
minna á Miklubraut en á Mikla-
torgi og Hlemmtorgi, en munur
á tölugildum þessum var ekki
marktækur. Segir að greinilegt
sé að magn blýs sé ákaflega
breytilegt í ryki á sama athug-
unarstað, því vakin er athygli á
að geysilega mikið blý var í
einstökum loftsýnum.
Blý var ákvarðað í blóðsýnum
frá alls 59 prenturum, bifvéla-
virkjum, starfsmönnum Lands-
símans, rafgeymasmiðum og
skrifstofumönnum á árinu 1972.
Magn blýs var minnst í blóðsýn-
um frá skrifstofumönnum og
prenturum, en fór smáhækkandi
í bifvélavirkjum, starfsmönnum
Landssímans og rafgeymasmið-
um. Magn blýs í blóði rafgeyma-
smiða var þannig marktækt
meira en í blóði skrifstofu-
manna og prentara.
Gerðar voru á árinu 1978 alls
20 ákvarðanir á blýi í blóðsýnum
frá strætisvagnastjórum og lög-
reglumönnum í götulögreglunni
í Reykjavík og í blóðsýnum frá
10 lækna- og tannlæknanemum.
Magn blýs var allmiklu meira í
blóði lögreglumanna en strætis-
vagnabílstjóra. Magn blýs í
blóði sex læknanema og
fjögurra tannlæknanema var
um það bil hið sama og í blóði
lögreglumanna. Marktækur
munur var ekki á meðalþéttni
blýs í blóðsýnum frá stúdentum
og strætisvagnabílstjórum eða
lögreglumönnum, né heldur var
marktækur munur á magni blýs
í blóði strætisvagnabílstjóra og
lögreglumanna.
Í niðurstöðum er einnig vakin --
á því athygli, að í blóði manna í
Danmörku, er eigi var vitað um
að væru í snertingu við blý eða
blýsambönd sér^taklega,
reyndist þéttni blýs minni en
hér var í blóðsýnum frá lækna-
og tannlæknanemum, er tekin
voru til viðmiðunar. Virðist
þannig full ástæða til þess að
rannsaka miklu ítarlegar en hér
hafi verið gert, hver sé grunn-
mengun af völdum blýs á ís-
landi.
Engar reglur um
blý í bensíni hér
I greinargerð frá prófessor
Þorkeli og Herði leiða þeir rök
að því, að þéttni blýs í blóði ætti
ekki að vera umfram 200 ng/ml,
þar eð við þau mörk verðkvart
fyrstu eituráhrifa af völdum
blýs. Umfram 400 mg/ml
mörkin geti farið að bera á
sjúkleika, eitrun af völdum blýs.
Sú skoðun hafi orðið ríkjandi að
takmarka beri notkun blýs í
benzíni svo sem auðið er. I þessu
sambandi beri þess að gæta, að
lítill hluti tetraetýlblýs í benzíni
gæti borist út í andrúmsloftið
óumbreytt, en tetraetýlblý og
nokkur önnur lífræn blýsam-
bönd séu án efa meðal allra
hættulegustu blýsambanda, er
þekkjast. I Japan og Sovét-
ríkjunum sé blý yfirleitt ekki
leyft í benzíni. I Vestur-Þýzka-
landi sé miðað við 0,15 g Pb/1
benzíns, en á Norðurlöndum og
víðar við 0,40 g Pb/1 hið mesta.
Hér á landi eru engar sambæri-
legar relgur í gildi. Samkvæmt
upplýsingum, sem þéir fengu frá
fyrirtækinu Fjölver, var magn
vblýs í venjulegu benzíni, sem
selt var hér á landi árið 1977,
yfirleitt á bilinu 0,32—0,38 g
Pb/1. Megi því segja, að um
þetta gildi væntanlega í raun
sömu reglur hér á landi og á
öðrum Norðurlöndum.
Loks má geta þess, að í
viðauka við skýrslu þeirra Þor-
kels og Harðar er fjallað ítar-
lega um eituráhrif og eitur-
verkanir af völdum blýs.
Ótrúlegt úrval af frábærum hljómplötum á
^LEDISCOALBUM

..Súpermarkaónum"
Komiö og gerið góö kaup.
Kaffiveitingar á staönum.
Súpermarkaðurinn, Sýningahöllinni
(Ársalir) v/Bíldshöfða.
r?
7trg\.

Q

BÍÓ-FÓIK l?
Opið í dag kl. 1-6
Föstudag kl. 1-10
Laugardag kl. 9-12