Morgunblaðið - 22.03.1979, Page 25

24
MORGUNBLAÐIÐ. FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1979
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1979
25
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiósla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guömundsson.
Björn Jóhannsson.
Baldvín Jónsson
Aöalstræti 6, sími 10100.
Aóalstræti 6, sími 22480.
Áskriftargjald 3000.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 150 kr. eintakið.
Allsnekt við
mýrarljós
Almennir kjarasamningar runnu út 1. desember sl. Síðan
hefur verið fylgt þeirri stefnu að færa hefðbundin völd
verkalýösfélaga inn í stjórnarstofnanir og ríkiskerfið.
Eyjólfur Konráð Jónsson lýsti þessari þróun svo í
útvarpsumræðum á dögunum: „íslenzku verkalýðsfélögin
eiga ekki lengur að bjástra við samningagerð... Þróunin
þarf að komast á svipað stig og í sósíalistaríkjum, þar sem
„velviljað ríkisvald" leysir þetta allt saman. Þar semja
sjálfkjörnir verkalýðsforingjar við flokkinn sinn og „tryggja
hag“ alþýðu; hún þarf hvergi nærri að koma og sízt af öllu að
ónáða sig á fundi í verkalýðsfélögum...“
Helzta ágreiningsefni stjórnarflokkanna, sem kjörnir
voru að eigin sögn til að koma „samningum í gildi“, þegar
„kosningar voru kjarabarátta“, er nú í vinstri stjórn, hvort
það sem þeir áður kölluðu „kauprán“ skuli vera 5 eða 7
prósent. Um þetta atriði sagði Eyjólfur Konráð í útvarps-
umræðunum, að stjórnarflokkarnir ættu að hnýta því
ákvæði aftan í vísitölukafla efnahagsfrumvarps forsætisráð-
herra, að þrátt fyrir kjaraskerðingu, sem í frumvarpskaflan-
um fælist, „skuli láglaunamenn halda þeim kjörum, sem
þeim voru tryggð með maílögunum 1978“, þ.e. þeim lögum
fyrrverandi ríkisstjórnar, sem Alþýðuflokkur og Alþýðu-
bandalag deildu harðast á. Þar með væru kjör þeirra, sem
lakast eru settir, betur tryggð en að óbreyttum frumvarps^-
drögum. En stjórnarflokkarnir eru e.t.v. ekki að hugsa um
„svoleiðis fólk“ þegar „þakið er fokið“ af launajöfnunar-
stefnunni.
I ljósi þeirra stóru orða, sem ýmsir svokallaðir „verkalýðs-
foringjar" höfðu um febrúar-maílögin 1978, er fólu í sér
viðnám gegn verðbólgu, og hatrammrar baráttu til að brjóta
þau á bak aftur, bæði með skyndiverkföllum og útflutnings-
banni, koma ýmsar „pantaðar" sámþykktir nú spánskt fyrir
sjónir. Alþýðusambönd Vestfjarða og Austurlands, eða
formannaráðstefnur á þeirra vegum, hafa skorað á
núverandi ríkisstjórn að leysa ágreining, sem eingöngu
stendur um, hve „kaupskerðing“ skuli vera mikil, og lýsa því
yfir, að annað „væri gróf svik við íslenzka verkalýðshreyf-
ingu“. Formannaráðstefnan eystra lýsir „sig fúsa til að taka
á sig nokkra kaupmáttarskerðingu til að ná þeim efnahags-
legu markmiðum“, sem að þurfi að stefna. Hér er annað
hljóð í strokki en var á vordögum 1978, þegar beita þurfti
verkalýðshreyfingunni fyrir kosningavagn ákveðinna flokks-
pólitískra afla.
Allan 7. áratuginn, 1960—1970, var árlegur verðbólguvöxt-
ur hér á landi innan við 10%. Vinstri stjórn Ólafs
Jóhannessonar, 1971—74, skilaði hins vegar af sér 54%
ársverðbólgu, er hún hrökklaðist frá völdum, vegna
innbyrðis sundurþykkju. Ríkisstjórn Geirs Hallgrímssonar
tókst að koma þessari verðbólgu niður í 26—27% á miðju ári
1977. Þá seig aftur á ógæfuhlið, m.a. vegna óraunhæfra
kjarasamninga. Febrúar-maílögin 1978 voru viðleitni til að
koma í veg fyrir nýja verðbólguskriðu. Hefðu þau fengið að
þjóna tilgangi sínum væri vandinn, sem við er að glíma nú,
verulega minni og viðráðanlegri.
Sök Alþýðuflokks og Alþýðubandalags er fyrst og fremst
sú, aö þeir skópu, á fölskum forsendum, viðbrögð gegn því
viðnámi, er í lögunum fólst. Öll viðbrögð þessara flokka nú
er himinhrópandi játning á sekt, sem ekki verður lengur
falin. Sök „pólitískra útsendara“ þessara flokka í verkalýðs-
hreyfingunni er hins vegar sú, að sinna fremur flokkspóli-
tísku áróðurshlutverki en raunverulegri hagsmunabaráttu.
Yfirlýsingar og samþykktir þeirra í dag, sem hér hefur verið
vitnað til, er opinberun á mótsögnum, sem hinn almenni
félagi í verkalýðshreyfingunni hlýtur að furða sig á.
Efnahagsfrumvarp forsætisráðherra felur því miður ekki
í sér marktækar viðnámsaðgerðir gegn verðbólgu. Það er
mestan parl umbúðir utan um eftirgjöf á verðbótum launa,
en jafnframt vegvísir að haftabúskap og pólitísku
skömmtunarkerfi, þótt þar séu að sjálfsögðu einnig nokkur
jákvæð atriði. Stærsti kostur þess er þó e.t.v. sá, að það sýnir
allsnekt þeirra hávaðaafla, sem urðu þjóðinni mýrarljós á
liðnu sumri.
Dr. Sigfús Schopka:
„Annar hver veiddur
þorskur af 73 árgangi”
Annað árið í röð sem þessi
árgangur ber uppi þorskaflann
„Samkvæmt athugunum okkar að undanförnu á sýnum úr þorskaflan-
um er 6 ára fiskur mest áberandi f afla togaranna bæði austan-, vestan-
og norðanlands, þ.e. þetta er sterki árgangurinn frá 1973,“ sagði dr.
Sigfús Schopka fiskifræðingur í samtali við Morgunblaðið f gær.
„Árangurinn frá 1973,“ sagði dr. Sigfús, „er einnig mest áberandi í
afla línubátanna f vetur, um allt iand. Þetta er reyndar sama sagan og á
vertíðinni í fyrra þegar 5 ára þorskur, árgangurinn 1973, var mest
áberandi. Reyndar var annar hver veiddur þorskur allt árið í fyrra af
árganginum 1973, og sama er að gerast nú.
Þetta er árgangurinn sem við
höfum lagt mikla áherzlu á að friða
meira, því árgangurinn 1974 er
mjög veikur og verður þar af leið-
andi mjög lélegur þegar hann kem-
ur til hrygningar 1981. Með þessu
framhaldi mun hrygningarstofninn
fara niður fyrir 200 þús. tonn það
ár, en hann er nú kominn í 200 þús.
tonn úr 165 þús. sl. miðað við þorsk
7 ára og eldri. Af þessum ástæðum
höfum við lagt áherzlu á að friða
meir en gert hefur verið árganginn
73 til þess að koma hrygningar-
stofninum upp í 300 þús. tonn árið
1981 og stefna okkar er 500 þús.
tonn árið 1983.
Þessi sterki stofn frá 1973 er fyrst
og fremst ástæðan fyrir góðum afla
nú, því með loðnunni hefur fiskur-
inn gefið sig um allan sjó og þessi
afli kemur okkur ekkert á óvart.
Dr. Sigfús Schopka.
Hins vegar tel ég ofveitt nú þegar af
þessum árgangi frá 73! enn saxast
óeðlilega á þennan árgang. Við
höfum lagt til að ekki yrðu veidd
meira en 250 þús. tonn á þessu ári
til þess einmitt að geta byggt upp
fyrir næstu ár og framtíðina. Það er
að sjálfsögðu hægt að veiða meira
en 250 þús. tonn á þessu ári en það
mun koma niður á öllum síðar.
Árgangurinn frá 1970 er t.d. búinn
og þótt þorskurinn geti hrygnt í
mörg ár eftir 7 ára aldur þegar
stærstur hluti hans hrygnir í fyrsta
sinn þá hefur þróunin verið sú, að
eldri þorskurinn er kláraður á
fyrstu árum eftir að hann verður
kynþroska. Þá hefur afli netabát-
anna að undanförnu aðallega verið
7 ára þorskur. Við eigurh hins vegar
inni einn mjög góðan stofn frá 1976,
en það hyggilegasta er að reyna á
skynsamlegan hátt að bygggja
þetta upp eins og við höfum lagt
til.“
„Affluttar staðreyndir og
búin til æsifrétt um lítið mál”
— segir Sigurður Helgason forstjóri Flugleiða um frétt Þjóðviljans
um hálfs milljarðs króna tap félagsins vegna óhagstæðra olíukaupa
„ÞJÓÐVILJINN hefur í stuttu
máli sagt afflutt staðreyndir og
búið til stóra æsifrétt um lítið
mál, þótt það sé að vísu ekki litið
mál að olían hækki mikið. Þetta
er flutt á þann hátt. að blaðamað-
ur Þjóðviljans rangfærir bæði
mig og Önund Ásgeirsson, for-
stjóra Olíuverzlunar íslands,“
sagði Sigurður Helgason, for-
stjóri Flugleiða h.f., vegna fréttar
Þjóðviljans þess efnis, að Flug-
leiðir hefðu tapað hálfum millj-
arði króna vegna óhagstæðra
eldsneytiskaupa af olíu-
hreinsunarstöð á Bahamaeyjum.
Að öðru leyti vísaði Sigurður í
greinargerð Flugleiða um málið. I
henni segir m.a.:
1. Undanfarin þrjú ár hefir
félagið keypt þotueldsneyti frá
Grand Bahama Petroleum Co. og
hafa verið keyptir heilir farmar.
Verð hefir verið hagstætt. Þegar
Grand Bahama Petroleum Co.
lenti í fjárhagserfiðleikum á s.l.
hausti og fyrirtækinu var skipaður
umsjónaraðili, var samningi við
Flugleiðir rift, þar á meðal samn-
ingi um 13 þúsund lestir af þotu-
eldsneyti, sem afhenda átti í
desember s.l. Þrátt fyrir eftir-
gangsmuni af hálfu Flugleiða
fékkst farmurinn ekki sendur.
2. Eftir að þessi viðskipti hættu
var þotueldsneyti keypt eftir öðr-
um leiðum. I fyrra minnkaði út-
flutningur á léttri hráolíu frá
Saudi-Arabíu, og vegna verkfalla
og byltingar í Iran tók fyrir
olíuútflutning þaðan. Þegar hér
var komið svaraði framleiðsla á
þotueldsneyti ekki eftirspurn og
verðið hækkaði verulega.
Er til þess kom nú fyrir skömmu
að Flugleiðir þurftu að kaupa inn
eldsneyti fyrir næsta starfstíma-
bil, kom í Ijós að það var torfengið.
Þó tókst um síðir að kaupa farm
þann, sem nú er til losunar í
Reykjavík. Hér var því um að ræða
að kaupa þennan farm eða draga
verulega úr flugrekstrinum að
öðrum kosti. Farmurinn var hins
vegar hafður minni en áður tíðk-
aðist vegna ríkjandi verðlags.
3. Umræddur farmur þotuelds-
neytis, 6.600 lestir var keyptur á
cif verði og flutningsgjald til
íslands því innifalið. Seljandi ræð-
ur því flutningi og skipakosti.
Allur aukakostnaður vegna óhag-
kvæmni í skipsstærð er Flugleið-
um óviðkomandi. Farmur sá sem
hér er rætt um var keyptur á
$322.50 lestin. Hér er um bráða-
birgðaverð að ræða sem getur
breyst lítillega við ákvörðun um
það við hvaða afhendingardag
skuli miða.
4. Samanburður Þjóðviljans
hinn 21.3. á þotueldsneytisverði í
nóvember s.l. og nú er út í hött
eins og samanburður á verði ann-
arra olíutegunda. Vegna margra
samvirkandi orsaka hefir elds-
neytisverð hækkað gífurlega á
mörkuðum erlendis og höfum við
íslendingar ekki farið varhluta af
því.
5. Skortur er nú á þotueldsneyti
vestan hafs og austan. Á flestum
flugvöllum er eldsneyti skammtað.
í mörgum tilfellum hafa olíufélög
aðeins að litlu leyti getað staðið
við þá samninga, sem þau hafa
gert við flugfélög um eldsneytis-
afhendingu. Önnur hafa dregið
saman seglin og hætt starfsemi á
ýmsum flugvöllum. Þá eru þess
dæmi að flugfélög, sem áætla
flugferðir á nýjum leiðum, hafa
frestað þeim eða aflýst vegna
eldsneytisskorts.
Það skal að lokum tekið fram, að
vegna ummæla þeirra sem Þjóð-
viljinn 21.3. hefir eftir Önundi
Ásgeirssyni forstjóra Olíuverslun-
ar Islands, þá hefir hann tjáð
Flugleiðum að rangt sé eftir hon-
um haft og muni hann birta
yfirlýsingu vegna þessa.
Verðhækkanir á þotueldsneyti
eru öllum sem flugrekstur stunda
hið mesta áhyggjuefni. Við íslend-
ingar ráðum ekki frekar en aðrir
kaupendur olíuvöru verðinu, held-
ur ræður hér ástand heimsmála.
Verðhækkanir á þessari vöru auka
að sjálfsögðu útgjöld Flugleiða
sem og annarra, sem flugrekstur
stunda. Af grein Þjóðviljans og þó
kannski sérstaklega fyrirsögn
mætti halda að vegna „einkenni-
legra eldsneytisinnkaupa" hefði
félagið tapað stórfé. Hér er hins
vegar um verðhækkanir að ræða,
sem Flugleiðir verða að sæta eins
og aðrir sem slíkan atvinnurekstur
stunda.
Olfuflutningaskipið Panama í Reykjavfkurhöfn.
Ljósm: ÓI.K.M.
Þegar hylkið er komið fyrir borð á að draga fanglínuna út úr hylkinu.
en hún er um 25 metra löng. Síðan er kippt snöggt í lfnuna. svo
báturinn þenjist út.
Þegar allir eru komnir um borð í gúmmfbátinn. skal >skera á
fanglínuna, og eru tvcir hnífar um borð í bátnum. Annar er við annað
opið, og hinn er á áberandi stað í bátnum.
Siglingamálastofnun ríkisins:
Gagngerðar breytingar á gerð
gúmmíbjörgunarbáta fyrirhugaðar
Eins og komið hefur fram áður
í fjölmiðlum, þá hefur Siglinga-
málastofnun ríkisins fylgst eftir
beztu getu með þeim endurbótum
á gúmmfbjörgunarbátum, sem
unnið hefur verið að rannsóknum
á erlendis undanfarið, svo og gert
tillögur um nokkur atriði eftir
fslenzkri reynslu.
Þar eð Siglingamálastofnun
rfkisins hefur viljað hraða sem
mest, að þessar endurbætur
kæmu til framkvæmda, þá ritaði
Siglingamálastofnun rfkisins í
desember s.l. vetur öllum þeim
framleiðendum gúmmíbjörgunar-
báta, sem viðurkenndir eru til
notkunar á fslenzkum skipum
bréf, þar sem tekið er saman
yfirlit yfir þau atriði, sem
Siglingamálastofnun rfkisins tel-
ur að þurfi að cndurbæta í gerð
gúmmfbáta hið allra fyrsta.
Flest eru þetta atriði, sem þegar
hafa verið rannsökuð erlendis, en
nokkur atriði eru viðbótar tillögur
frá Siglingamálastofnun ríkisins.
Um þessar endurbætur setti
Siglingamálastofnun ríkisins
tímaáætlun, til að flýtt yrði sem
mest, að þessar endurbætur
kæmust í framkvæmd á þeim
gúmmíbjörgunarbátum, sem
keyptir yrðu nýir til íslenzkra
skipa nú.
Meginatriði þessara endurbóta
eru eftirfarandi:
1) Að styrkleiki efnis í þaki
gúmmíbjörgunarbáta verði
aukinn.
2) Að samlíming þaks gúmmí-
björgunarbáta og efri flot-
slöngu verði styrkt, bæði með
auknum límfleti og með við-
bótarlímræmu að innanverðu
til að auka styrkleika fyrir
rifátak innanfrá.
3) Að styrkingar á festingum þaks
gúmmíbjörgunarbáta við inn-
ganga verði auknar, og form á
inngönguopnum verði þannig
að vindur nái sem minnstu
átaki á þakfestingum þar.
4) Að uppblásinn smápallur eða
þrep verði við inngönguop til að
auðvelda mönnum að komast úr
sjó upp í gúmmíbjörgunarbáta.
5) Stöðugleiki gúmmíbjörgunar-
bátanna verði aukinn, með því
að fjölgað verði sjó-ballestar-
pokum undir botni bátanna, og
þessir ballestarpokar settir eins
nálægt ytri brún botnsins og
hægt er, til að auka réttiátak
þeirra, ef báturinn fer að
lyftast úr sjó.
6) Gúmmíbátarnir verði búnir
endurbættri gerð rekakkera, í
samræmi við nýjustu tilraunir,
og verði vararekakkerið af
sömu gerð. Festing rekakkeris
við gúmmíbjörgunarbátinn
verði endurbætt, ef þörf reynist
á því samkvæmt tilraunum.
7) Flötur endurskinsmerkja á
gúmmíbjörgunarbátum verði
aukinn.
8) Ljósstyrkleiki á þakljósi
gúmmíbjörgunarbáta verði
aukinn, og athugaðir möguleik-
ar á að búa gúmmíbátana
sterkum blikkljósum.
Þetta eru helztu atriðin, sem
endurbætur eru fyrirhugaðar á
sjálfri gerð gúmmíbjörgunarbát-
anna.
Framkvæmdaáætlun sú, sem
felst í fyrrgreindu bréfi Siglinga-
málastofnunar ríkisins til viður-
kenndra framleiðenda gúmmí-
björgunarbáta er sú, að framleið-
endur gerðu Siglingamálastofnun
ríkisins nánari grein fyrir einstök-
um atriðum þessara endurbóta,
sem farið var fram á, en síðan
gerði framleiðándi einn 10 eða 12
manna gúmmíbát, þar sem þessi
atriði væru tekin til greina, og
afhentu Siglingamálastofnun
ríkisins einn slíkan gúmmí-
björgunárbát hver framleiðandi.
Síðan myndi Siglingamálastofnun
ríkisins framkvæma raunhæfar
samanburðartilraunir á öllum
þessum nýju gerðum
gúmmíbjörgunarbáta, ásamt eldri
gerð gúmmíbjörgunarbáta til við-
miðunar. Að loknum þessum
samanburðartilraunum yrði síðan
tekin endanleg ákvörðun um,
hvort þessar nýju gerðir yrðu
viðurkenndar óbreyttar til notk-
unar í íslenzkum skipum, eða
hvort gerð yrði krafa um frekari
endurbætur.
Undanfarið hafa 5 framleiðend-
ur gúmmíbjörgunarbáta verið við-
urkenndir af siglingamálastjóra
til að framleiða gúmmíbjörgunar-
báta til notkunar á íslenzkum
skipum.
1 vetur hefur siglingamálastjóri
afturkallað viðurkenningu á ein-
um framleiðanda gúmmíbjörgun-
arbáta, þar eð sú verksmiðja hefur
ekki undanfarið sent Siglinga-
málastofnun ríkisins neinar upp-
lýsingar um þróun og endurbætur
á þessari gerð, sem aðrir framleið-
endur hafa gert. Af þeim fjórum
framleiðendum, sem nú eru viður-
kenndir, hafa þrír þegar lýst sig
fúsa til að framkvæma þær endur-
bætur og breytingar, sem siglinga-
málastjóri telur æskilegar. Af
þessum þremur framleiðendum
eru tveir brezkir (RFD og Dunlop)
og einn danskur (Nordisk
Gummibádsfabrik, Esbjerg,
,,Víking“.)
Nú nýlega kom tækniforstjóri
RFD til Reykjavíkur til að ræða
þessar endurbætur gúmmí-
björgunarbáta við Siglingamála-
stofnun ríkisins, og RFD er nú að
ljúka framleiðslu á einum 10
manna gúmmíbát með þessum
breytingum. Verður þessi gúmmí-
bátur síðan afhentur Siglinga-
málastofnun ríkisins til prófunar
og athugunar.
Þá eru nú komnir hingað
forstjórar Dunlop verksmiðjanna,
og hafa þegar rætt við Siglinga-
málastofnun um þessar endur-
bætur, og einn 10 manna gúmmí-
bátur þessarar Islandsgerðar er á
leið til Islands, og verður hann
afhentur Siglingamálastofnun
ríkisins til prófunar.
Að lokum eru svo í næstu viku
væntanlegir hingað forstjórar
dönsku gúmmíbátaverksmiðjunn-
ar, sem framleiðir „Víking"
gúmmíbátana.
Þeir munu koma hingað til
viðræðna um þessa nýju gerð og
koma líka með einn 10 manna
gúmmíbjörgunarbát til Siglinga-
málastofnunar ríkisins til
athugunar og prófunar.
Ætlunin er síðan, þegar allir
þessir þrír framleiðendur hafa
afhent gúmmíbjörgunarbáta til
prófunar, að Siglingamálastofnun
ríkisins geri raunhæfar saman-
burðartilraunir á hafi úti, og hefur
í því sambandi þegar fengið vilyrði
fyrir aðstoð Landhelgisgæzlunnar
að því er varðar aðstöðu í skipi á
hafi úti. Þar eð nú er liðið á vetur,
er þó ekki víst að tækifæri bjóðist
til að framkvæma þessar saman-
burðartilraunir fyrr en næsta
vetur, en ef svo reynist, kæmi til
greina að Siglingamálastofnun
ríkisins viðurkenndi þessar nýju
gerðir gúmmíbáta eftir skoðun
þeirra hér fyrst í stað til, tak-
markaðs tíma, en endanlega eftir
að prófun hefur farið fram. Þá
myndi um leið verða dregin til
baka viðurkenning á eldri gerðum
gúmmíbjörgunarbáta, og gert yrði
ráð fyrir hraðari endurnýjun eldri
gúmmíbjörgunarbáta á íslenzkum
skipum, þegar þessar nýju gerðir
væru fáanlegar frá þeim framleið-
endum, sem Siglingamálastofnun
ríkisins hefði viðurkennt.
(Fréttabréf Siglinga-
málastofnunar)
Þegar gúmmíbjörgunarbát cr kastað útbyrðis er mikilvægt að losa hylkið úr festingum. Þá verður einnig
að ganga úr skugga um að fanglínan sé vel föst um borð. Þá er hylkinu lyft úr sætinu og því kastað fyrir
borð.