Morgunblaðið - 22.03.1979, Side 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1979
37
frelsa synduga menn, en dauði
Drottins Jesú í okkar stað.
Sr. Sigurður Einarsson dósent í
guðfræði segir í bók sinni. „Kristin
trú og höfundur hennar" um frið-
þæginguna: „Dauði Jesú Krists og
þjáning hans, sem meðal synda-
fyrirgefningar, var einn
hyrningarsteinn fagnaðarerindis
Páls. A dauða Krists byggði Páll
vissu sína um það, að nú ríkti ekki
lengur lögmál til dauða, heldur
náð til lífs, að Guð réttlætti
syndara af náð og gæfi honum
heilagan anda, sem kraft til góðra
verka. Hinn saklausi Jesús varð að
vera að synd og bölvun á krossin-
um, til þess að réttlæti náðarinnar
mætti verða hlutskipti syndar-
ans.“ (bls. 221—222). Hann nefnir
fjölmarga staði úr bréfum Páls til
sönnunar þessu. Síðar segir hann:
„Dauði Jesú hefði í rauninni verið
alveg þýðingarlaus ef hann hefði
ekki haft þann tilgang og árangur
að koma til leiðar náð og synda-
fyrirgefningu" (bls. 222). Tveimur
blöðum síðar segir hann, er hann
hefir rætt meira um friðþægingar-
kenninguna: „Það er þess vegna
alveg ofraun fyrir hina svonefndu
frjálslyndu guðfræði, og nær engri
átt frá sjónarmiði kristinnar
trúar, að vísa þessari kenningu frá
sem bábylju einni, eða hindurvitni,
eins og kalla má, að mikill siður
hafi orðið eftir að verulega tók að
gæta áhrifa hinnar svonefndu
nýguðfræði." (bls. 226—227).
Um uppruna
Presturinn segir, að sér þyki
ólíklegt, að nokkur prestur, eða
yfirleitt nökkur kristinn maður,
láti sér til hugar koma að neita
líkamlegri upprisu Krists. Já, i því
er ég honum algerlega sammála.
En ég hefi nú samt heyrt prest
neita þessu. Og frá sjónarmiði
mannlegrar skynsemi er það ekki
trúlegra en þau atriði, sem hafa
verið rædd hér að framan. Að
líkami Krists hafi horfið úr gröf-
inni, og hann birst lærisveinunum,
ekki sem andi, heldur holdi
klæddur, sem sat til borðs með
þeim, neytti sama sama matar og
þeir. Þeir gátu þreifað á honum og
sáu naglaförin í höndum hans.
Þetta er ekki skiljanlegra en
meyjarfæðingin, eða kenningin um
friðþægingu. En prestinum finnst
það fjarstæða að efast um það, svo
að um þetta þarf ekki að fara fleiri
orðum.
Glötunarkenningin
Ég sagði í grein minni í Vísi, að
prestar þeir, sem um var rætt
neituðu þeim kenningum, sem hér
hefir verið rætt um, og að lokum
sagði ég: „að maður tali nú ekki
um kenninguna um eilífa glötun.“
Presturinn segir, að það liggi í
þessu orðalagi, að mér sé allra
sárast um þessa kenningu. Það
virðist eiga að skiljast svo, að ég
vilji síst af öllu missa hana. Ég
held þó, að allir, sem lesa orð mín
með nokkurri athygli hljóti að sjá,
að það, sem ég átti við var það, að
minnstar líkur væru til, að þessir
prestar vildu taka þessa kenningu
gilda.
Hitt er satt, að sannleikskorn
felst í orðum prestsins, að því
leyti, að það veldur mér sársauka
að hugsa um það, að sumir menn
séu dæmdir til að lifa um eilífð
fjarri Guði og fjarri dýrð máttar
hans þó að presturinn virðist
aðeins hafa það í skipingum.
Ég legg ekkert upp úr því,
hvernig mér eða sr. Bjartmari
geðjast að þessari kenningu eða
öðrum, heldur hinu, hvað Biblían,
og þá einkum Jesús Kristur segir
um hana. Þá verða fyrst fyrir mér
þessi kunnu orð, er Jesús sagði við
Nikódemus: „Því að svo elskaði
Guð heiminn, að hann gaf son sinn
eingetinn, til þess að hver, sem á
hann trúir GLATIST EKKI heldur
hafi eilíft líf.“ (Jóh. 3.16.). Hér er
talað um glötun og eina skilyrðið
að komast hjá henni er, að trúa á
Jesúm Krist, trúa á hann sem
frelsara sinn og Drottin. Eins og
kemur líka greinilega fram í lok
þessa sama kafla: „Sá, sem trúir á
soninn, hefir eilíft líf, en sá sem
óhlýðnast syninum skal ekki sjá
lífið, heldur varir reiði Guðs yfir
honum.“ (Jóh. 3.36.). Enginn talar
meira um helvíti en Jesús sjálfur.
Hann talar um suma menn sem
börn helvítis í ræðu þeirri, sem
kölluð hefir verið Þrumuræðan
(Matt. 23.). Og öðru sinni sagði
hann, við þá, sem hann var að tala
við: „Þér eigið Djöfulinn að föður."
(Jóh. 8.44.).
Hann talar um hópana tvo, þar
sem annar hópurinn á að fara til
eilífrar refsingar, en hinn til eilífs
lífs (Matt. 25.46.).
I lok greinar sinnar vitnar
presturinn einmitt í þennan kafla,
og þar segir hann blátt áfram, eins
og sést greinilega á frásögunni, að
sumir fái inngöngu í ríki Guðs
föður og sumir ekki. Hvernig á að
skilja þennan hugsanagang hans,
er hann að vitna á móti orðum
sjálfs sín áður í greininni?
Þó að kirkjan hafi stundum
rangtúlkað þessa kenningu, er ekki
hægt að sleppa því, sem Biblían
segir um þetta, og þá sérstaklega
Jesús sjálfur. Þetta er miklu
alvarlegra mál en svo, að það sé
hægt að afgreiða það með
nokkrum hæðnisorðum. I augum
Guðs er þetta svo alvarlegt mál, að
hann varð að gefa son sinn í
dauðann, til að frelsa okkur frá
þessari glötun, sem yfir okkur
vofði. En fyrst Jesús dó til að
bjarga okkur, er þá ekki allt í lagi?
Ef við viljum ekki þiggja gjöfina,
sem okkur var ætluð er hún okkur
gagnslaus. B.K. segir réttilega,
eins og stendur í Guðs orði, að það
sé ekki vilji Guðs að neinn glatist,
heldur vilji hann, að allir verði
hólpnir og/.komist til þekkingar á
sannleikíinum. (1. Tím. 2.4.).
Og Pétur segir: „Þar eð hann vill
ekki að neinir glatist, heldur að
allir komist til iðrunar." (2. Pét.
3.9.). „Ef nú Guð vill þetta, en því
haldið fram, að hann náí ekki þvi
marki, er það þá ekki neitun á
Guðs vísdómi, almætti og gæsku?“
spyr presturinn. Það mætti alveg
eins spyrja: Það getur ekki verið
vilji Guðs, að allar þær styrjaldir
og hörmungarnar, sem af þeim
leiða, fái að eiga sér stað? Allt það
lögleysi, ofbeldi og kúgun og hvers
konar óréttlæti, sem við sjáum og
heyrum um í heiminum. Getur
þetta verið vilji Guðs? En ef hann
vill þetta ekki, hvers vegna leyfir
hann þá allt þetta? Þannig gætum
við spurt í fávisku okkar. En Guð
hefir fyrir löngu svarað þessu:
„Þegar mér þykir tími til kominn
dæmi ég réttlátlega," segir hann.
„Hver ert þú maður, að þú skulir
deila á Guð?“ (Róm. 9.20.). En
viðvíkjandi spurningu prestsins er
þessu til að svara. Guð skapaði
manninn frjálsan, ekki sem vilja-
laust verkfæri. En hann gaf hon-
um jafnframt skynsemi til að
meta þá hluti, sem munur er á. Ef
maðurinn vill ekki nota skynsem-
ina og þiggja hjálpræði Guðs í
Jesú Kristi, verður hann sjálfur að
taka afleiðingunum af því. Guð
sendi son sinn í heiminn, ekki til
að dæma heiminn, heldur til að
frelsa hann. En Guð neyðir ekki
þessu frelsi upp á nokkurn mann:
„Guð hefir gefið oss eilíft líf, og
þetta líf er í syni hans. Sá, sem
hefir soninn hefir lífið. Sá sem
ekki hefir Guðs son hefir ekki
lífið.“ (1. Jóh. 5.11.-12.).
Já, „Hvernig fáum vér þá undan
komist ef vér vanrækjum slíkt
hjálpræði," segir höfundur
Hebreabréfsins. (Hebr. 2.3.).
Sumir álíta, að þeir þurfi engan
frelsara, geti frelsað sig sjálfir.
Þeir fá að velja. En Jesús sagði, að
enginn kæmi til föðurins nema
fyrir sig. Það kemur sá tími, að
allir menn verða að standa frammí
fyrir Jesú Kristi, annaðhvort sem
frelsara eða dómara.
B.K. kemur með tilvitnun eftir
Matth. Jochumsson, sem aðal
sönnunargagn á móti kenningunni
um glötun: „Sé nokkur kredda, sem
löngu er úrelt orðin, þá er það
þessi.“ Og B.K. bætir við frá
sjálfum sér: „Tel ég það SÓMA
(leturbr. mín) hverjum presti, sem
tekur undir þau orð.“ Matthías
blessaður karlinn, þó að mikið
skáld væri, var hann talinn
blendinn í trúnni, ekki síður en
Helgi magri. Hann var veikur
fyrir' þessum nýju stefnum, t.d.
andatrú og guðspeki, en þó gat
hann aldrei með öllu losnað við
biblíulega trú, eins og þetta sálm-
vers eftir hann sýnir. Er það
greinileg mótsögn við þessi til-
færðu ummæli hans hér á undan:
„Fyrst kallar Guð og bregðist
þú því boði,
þá biður Guð og þó að
hvorugt stoði,
þá þrýstir Guð og það er
síðasta orðið,
ef því er neitað hræðstu
SÁLARMORÐIÐ"
Ég vil svo í lok þessa kafla
tilfæra stuttan kafla úr bók sr.
Sigurðar Einarssonar, sem áður
var vitnað í: „Vegur hennar (þ.e.
kristinnar trúar) er enn þá
varðaður sömu andstæðum eins og
þeim, sem skipta tilverunni frá
sjónarmiði Jesú í tvo andstæða
heima. Annarsvegar heimurinn,
syndin, veldi Satans. Hinsvegar
Guð, í öllum heilagleik sínum og
kærleika. Annars vegar glötun,
óbætanleg -og óafturkallanleg.
Hins vegar hjálpræði og náð.
Framundan er dómurinn, sem sker
með sinni hvössu egg á milli
þessara möguleika, en yfirstand-
andi hið dýrmæta augnablik
náðarinnar, meðan enn er hægt að
ávinna allt, öðlast allt, sem
hjálpræðisvilji Guðs hefir hugað
mannlegum sálum best. Þannig er
í stuttu máli heimsmynd
kristinnar trúar, gamaldags og
einföld, eins og hún hefir verið alla
þá stund, sem liðin er síðan Jesús
Kristur umgekkst hér á jörðinni.
Og hún á að vera það. (leturbr.
Sig. Einarsson.). Enginn getur
annan grundvöll lagt en þann, sem
lagður er, sem er Jesús Kristur, og
engan annan en þann, sem Jesús
Kristur hefir lagt.“ (bls. 310).
Þetta eru orð í tíma töluð og engu
við þau að bæta.
Niðurlagsorð
Presturinn segir í grein sinni, að
niðurstaða sín sé sú, að flest það,
sem ég taldi upp í grein minni (og
hefir verið fjallað um hér á
undan), séu alls engin höfuðatriði,
heldur sértrúaratriði og auka-
atriði. Hann er vitanlega sjálf-
ráður að því, hvaða skoðun hann
hefir á því. En sem betur fer, er
þessi aldamótaguðfræði, sem
sumir kalla ný-guðfræði, komin í
mikinn minni hluta hjá prestum
landsins, svo er núverandi biskupi
og ýmsum kennurum guðfræði-
deildarinnar fyrir að þakka.
Ekki dettur mér samt í hug, að
þessi nátttröll, sem dagað hefir
uppi í kirkjunni, reyni af ráðhum
huga að afkristna sóknarbörn sín,
heldur eru þeir svo bundnir af því,
sem þeir lærðu í guðfræðideildinni
á skólaárum sínum, að þeir sjá allt
í Biblíunni með glerau^hm alda-
mótaguðfræðinnar, en virðast ekki
rannsaka og lesa Biblíuna með
þeim ásetningi, að komast að raun
um, hvort því sé í rauninni þannig
varið, eins og guðfræðikennarar í
guðfræðideildinni héldu að þeim.
Margir þessara presta hafa e.t.v.
aldrei ætlað sér að verða prestar,
heldur tekið þetta sem hverja aðra
atvinnu, af því að það þurfti
styttra háskólanám til þess en
margra annarra greina. Minnsta
kosti sagði einn þessara presta það
í minni áheyrn, að hann hefði
aldrei ætlað sér að verða prestur.
Þegar þannig er í pottinn búið er
ekki við góðu að búast. Eitt sinn
heyrði ég sr. Hálfdán Guðjónsson,
prófast og vígslubiskup á Sauðár-
króki segja þetta í ágætri ræðu:
„Ef þér trúið ekki því, sem Jesús
hefir sagt, kallið yður þá ekki
kristna, kallið yður þá eitthvað
annað." En menn vilja kalla sig
kristna, þó að þeir geri ekkert með
það, sem Jesús Kristur hefir kennt
og sagt.
Sjónarmið okkar sr. Bjartmars
Kristjánssonar verða aldrei sam-
rýmd, þar ber svo mikið á milli.
Allir, sem halda sig við kenningar
Biblíunnar munu vera mér sam-
mála um það, að þessi atriði, sem
hér hafa verið til umræðu, verði
talin til höfuðatriða kristindóms-
ins. Að þetta séu sértrúaratriði,
eins og presturinn heldur fram er
FJARSTÆÐA. Kristnir menn úr
alls konar söfnuðum og kirkju-
deildum eru sammála því, sem hér
hefir verið sagt, þó að skiptar
skoðanir séu í ýmsum öðrum
atriðum.
Presturinn segir, að eina viður-
kenningu veiti ég þó þessum
„gerspilltu" prestum (hans orð en
ekki mín) sem sé, að þeir boði
Jesúm sem fagra fyrirmynd til
eftirbreytni. En blessaður
presturinn sleppir miklu af því,
sem ég sagði í því sambandi. Ætla
ég því að taka þá málsgrein upp í
heild: „Þeir (þ.e. prestarnir) setja
Jesúm á bekk með öðrum
jarðneskum meisturum t.d. Búdda,
Konfúsíusi, Múhameð, Sókratesi,
eða hvað þeir nú heita allir saman.
Þeir hafa með öðrum orðum af-
neitað honum sem Guðssyni og
frelsara, aðeins boðað hann sem
fagra fyrirmynd til eftirbreytni.
En ef Jesús Kristur var ekki sá,
sem hann sagðist vera, var hann
ekki fögur fyrirmynd, því að þá
var hann versti lygari og svikari,
sem uppi hefir verið. Jesús sagði:
„Því að ef þér trúið ekki, að ég sé
sá, sem ég er þá munið þér deyja í
syndum yðar.“ (Jóh. 8.24.). Þetta er
tekið upp úr grein minni í Vísi.
Ég hefi nú skirfað um þetta
lengra mál en ég ætlaði í upphafi.
En ég vildi láta kenningar Bib-
líunnar koma sem best í ljós í
þessum málum, sem hér hafa verið
tekin til umræðu.
Mun ég ekki skrifa meira um
þetta, nema alveg sérstakt tilefni
gefist til þess. Meining mín er ekki
að hefja langar ritdeilur, heldur
svara í eitt skipti því, sem B.K.
segir í grein sinni. Vona ég að þeir,
sem lesa greinar okkar fari sjálfir
að rannsaka Biblíuna og sjá hvor
málstaðurinn er í meira samræmi
við kenningar hennar.
Kveð ég svo sr. Bjartmar
Kristjánsson og aðra, sem þetta
lesa með bestu óskum.
27. febrúar 1979
Guðvin Gunnlaugsson.
Sr. Bjartmar Kristjánsson:
„Höfuðatriði
kristninnar”
Afkristnun og guðlast” presta
I dagblaðinu Vísi gaf að líta
hinn 20. des. sl. grein eftir
einhvern G.G. á Akureyri. Bar hún
yfirskriftina: Því fá prestar að
afneita höfuðatriðum kristninnar?
(Mun eiga að vera: Hví fá prestar,
og svo frv.)
Þar sem hér er um mjög
alvarlega ásökun að ræða, vérður
ekki við henni þagað. Vel má vera,
að einhver hafi svarað þessu á
viðeigandi hátt, þótt eigi hafi borið
fyrir mín augu. En hvað sem því
líður ætla ég að fara nokkrum
orðum um grein Akureyringsins.
Í tilefni umræðna um bókina,
Félagi Jesús, sem fræg er orðin að
endemum, upphefur G.G. raust
sína og gefur ótvírætt í skyn, að
. Hóðkirk*-
óskeikult innblásið Guðs orð. 1
Kenningin um meyjarfæðinguna. ■
Friðþægingarkenningin. Líkamleg
upprisa Jesú Krists. Og að lokum j
kemur svo þessi snilldarlega setn- I
ing: „Að maður tali nú ekki um
kenninguna um eilífa glötun.“ Það ,
liggur í orðalaginu, að greinarhöf-
undi sé allra sárast um hana. Enda
var það einu sinni (og er kannski i
enn af sumum?) álitin vera ein
bezta skemmtan útvalinna í !
himnaríki að horfa á vesalingana í j
neðra staðnum og aðbúnað þeirra
þar.'
„Lærdómurinn ljóti“
Það er ekki gaman að þeim
’ ’>iim að •)11™art'’•
glatist. heldur vilji hann að allir
verði hólpnir og komist til þekk-
ingar á sannleikanum. Ef nú Guð
vill þetta, en því haldið fram, að
hann nái ekki því marki, er það þá
ekki „neitun á Guðs visdómi,
almætti og gæzku“, eins og sr.
Matthías segir?
Pétur postuli talar um „endur-
reisnartíma allra hluta“. Og Páll
segir, að um síðir muni „Guð verða
allt í óllu“. En órækasta sönnun
þess, að vor himneski faðir muni
engum glata endanlega úr hendi
sér, er Jesús Kristur, orð hans og
gjörvallur kærleiksboðskapur til
vor mannanna barna.
Séra Matthías dró ekkert í land
af því, er hann sagði um „lærdóm-
inn ljóta“. „Sé nokkur kredda”.
sagði hann ennfremur, „sem löngu
er úrelt orðin og kristindúminum
til tjóns og svívirðingar. þá er
það þe.ssi." Tel ég það sóma
hverjum presti, sem tekur undir
þau orð.
Um óskeikulleikann
Biblían er bæði skeikul og
öskeikul, eftir þvi, hvernig á það
mál er litið. Eigi greinarhófundur
við svonefndan „bókstafsinnblást-
ur“ Ritningarinnar, þar sem hver
'.r..r er sagður vera beina
óskeikul. En sé litið a i
þróunarsögu trúarhug.l
frá frumstæðu stigi þei.^
til HANS, sem er
sannleikurinn og lífið,“ þkl
sanni segja, að Biblían sé cl
Guðs orð.
MeyjarsonernJ
\arðandi meyjarsonernl
arans má segja, meðal arf
Páll postuli virðist ekki ! i
hugmynd um þá kenninu
verður þó séð, að það h--'
honum fjotur um fót v.
fagnaðarerindisins. 1
Rómverjahréfsins talar
Jesúm, „sem að holdinu e:
af kyni Davíðs, en a
heilagleikans er kröftuglc
lýstur að vera sonur Gi
augum postulans er þai
hindrun í vegi þess, að , 1
sonur Guðs, þótt fæddur
kyni Davíðs“, það er að se, j
hann væri sonur Jósefs. 0 i
Markús né Jóhannes, gui ]
menn, virðast heldur vit;!
að Jesús væri með öðrum.
heiminn kominn en aðrir<
Ennfremur rekja þeir Matt|
Lúkas ættartölu Jesú uml
sem væri meiningarleysa.
Jósef ekki verið faðir h|
kristninni ^efir Jósef eiia ’■