Morgunblaðið - 22.03.1979, Qupperneq 36

36
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. MARZ 1979
Guðvin Gunnlaugsson, Akureyri:
Um höfuðatriði
kristninnar
Ég skrifaði smágrein, sem
birtist í dagblaðinu Vísi 20. des.
síðast liðinn. Þar hélt ég því fram,
að sumir prestar Þjóðkirkjunnar
afneituðu bæði í ræðu og riti öllum
höfuðatriðum kristninnar.
Þetta hefir sjálfsagt mörgum
fundist nokkuð mikið sagt. Ásdís
Erlingsdóttir, Reykjavík, skrifaði
nokkru síðar í lesendadálk Vísis
um þessa grein og var í öllum
aðalatriðum sammála mér, svo að
þess vegna þarf ég ekki að fjölyrða
meira um þá grein hér.
Aftur á móti skrifaði sr.
Bjartmar Kristjánsson alllanga
grein, sem birtist í Morgunblaðinu
25. jan s.l. Þar tekur hann upp
hanskann fyrir prestana, sem ég
talaði um í grein minni. Ætla ég
nú að svara nokkrum atriðum í
grein þessari. En áður en ég
skrifaði greinina, hlýddi ég hans
góða ráði, sem hann gaf mér í
grein sinni, að skoða hug minn
vandlega, og þó sérstaklega
Biblíuna rækilega, einnig las ég þá
tvo kafla, sem hann ráðlagði mér
að lesa, sem ég hafði þó oft lesið
áður.
Ég tek atriðin fyrir í sömu röð
og ég taldi upp í grein minni, en
ekki í þeirri röð, sem er í grein sr.
Bjartmars.
Biblían
„Biblían er bæði skeikul og
óskeikul, eftir því hvernig á það er
litið,“ segir B.K. Hann telur, að svo
margt í Biblíunni, einkum Gamla
testamentinu, reki sig hvað á
annars horn. En þetta er alveg
öfugt. Biblían er sjálfri sér sam-
kvæm, en í grein B.K. er aftur á
móti margt, sem „hvað rekur sig á
annars horn.“ Mun ég koma betur
að því síðar. Biblían er auðvitað,
eins og við vitum öll, skrifuð af
mönnum. En ég trúi því, að Guð
hafi stjórnað því, hvað skrifað hafi
verið í hana. Og Biblían er alltaf
að sanna betur og betur óskeikul-
leika sinn. Fornfræðin staðfestir,
að margt af því, sem ýmsir guð-
fræðingar og vísindamenn töldu
áður, að gæti ekki verið rétt frá
skýrt í Biblíunni, er nákvæmlega
rétt. Ég veit, að í Biblíunni er sagt
frá mörgu, sem er ljótt, jafnvel
hræðilegt. En hún segir okkur
sannleikann um okkur mennina,
eins og hann er í raun og veru,
hinnu spillta manneðli, án Guðs og
hans náðar.
Presturinn talar um, að það sé
ekkert annað en tímaskekkja að
tala um það nú á dögum, að
Biblían sé komin frá Guði sjálfum.
Þó að hann tali aðallega um
Gamla testamentið sem óábyggi-
legt, kemur það glöggt í ljós í grein
hans, að hann tekur aðeins það úr
Nýja testamentinu, sem honum
fellur í geð sem sannan og réttan
boðskap og það alveg eins, þó að
Jesús hafi sjálfur sagt það. Hann
segir: „Vegna Jesú Krists er
Biblían okkur heilög bók. Orð hans
og boðskap metum við öllu öðru
meira." Þetta afsannar hann rétt á
eftir, er hann segir þessa furðu-
legu setningu: „Jesús taldi orð
Ritningarinnar alls ekki óhaggan-
leg eða óskeikul." Þetta er svo gróf
fölsun, að furðulegt er, að hún
skuli borin fram að manni, sem
tekið hefir guðfræðipróf og verið
þjónandi prestur árum saman. Hið
rétta er, að hann sagði: „Ritningin
getur ekki raskast! (Jóh. 10.35.)
Og hann sagði einnig: „Ætlið ekki,
að ég sé kominn til að niðurbrjóta
lögmálið eða spámennina, ég er
ekki kominn til þess að niður-
brjóta, heldur til þess að uppfylla."
(Matt. 5.17.) Hann vitnaði iðulega í
Ritninguna (Gamla tm.) sem orð
Guðs. Hann tilgreinir spádóma,
sem bornir voru fram um hann
mörg hundruð árum áður, sem séu
að rætast á þeim tíma. Hann verst
freistingum Satans með orðum úr
Gamla testamentinu, og með orð
úr því á vörunum gefur hann upp
andann á krossinum.
Jesús sagði einu sinni við Gyð-
ingana, að ef þeir tryðu ekki ritum
Móse, væri ekki heldur von til
þess, að þeir tryðu orðum sínum.
(Jóh. 5.47.). Jesús dró aldrei í efa
sannleiksgildi Ritningarinnar og
postularnir vitnuðu oft í hana í
bréfum sínum og ræðum.
„Er það ekki af því, sem þér
villist, að þér hvorki þekkið
Ritningarnar né mátt Guðs,“ sagði
Jesús við Sadúkeana. (Mark.
12.24.)
Ætli ástæðan sé ekki sú sama
enn í dag, er menn neita sannleika
Biblíunnar? Merkur maður sagði
eitt sinn, að þegar byrjað væri að
rífa blöð úr Biblíunni, endaði það
með því, að ekkert yrði eftir nema
spjöidin. Af þessu, sem hér hefir
verið sagt er augljóst, að gagnrýni
á Biblíuna og Jesúm sjálfan verður
ekki sundurgreind.
Ég þykist nú hafa sýnt með
þessu, að sem hér er tilfært, að
Biblían er grundvöllurinn undir
öllum kristindómi. Þeir, sem hafna
sannleiks^ildi hennar hafna um
leið orðum Jesú Krists. Hvaðan er
okkar kristindómur kominn? Er
það ekki frá Biblíunni? Ekki vitum
við neitt um Krist, annað en það,
sem Biblían skýrir okkur frá.
Ritningin nefnir Krist Orð Guðs,
eða Orðið á að minnsta kosti fimm
stöðum. Þeir, sem segjast vilja
meta orð Jesú og boðskap meira en
allt annað og fara svo eins að og
presturinn gerir í grein sinni, geta
ekki búist við því, að orð þeirra
verði tekin alvarlega. Læt ég þetta
nægja um þennan þátt, en það
kemur í ljós í þáttunum, sem á
eftir koma, hve mikið B.K. gerir
með orð Jesú Krists.
Meyjarfæðingin
Presturinn virðist halda því
fram, að ekkert í Biblíunni bendi
til þess, að Jesús sé fæddur á
yfirnáttúrulegan hátt þ.e. án
mannlegs föður. Að vísu neitar
hann því ekki, að bæði Matteus og
Lúkas tali um Heilagan anda í
guðspjöllum sínum í sambandi við
fæðingu Jesú, „En það kemur
faðerni hans ekkert við,“ segir
B.K., því að þau orð séu skrifuð
áratugum eftir dauða Jesú. Hann
gerir með öðrum orðum guð-
spjallamennina, Matteus og Lúkas
að ósannindamönnum. Þó segir
Lúkas í byrjun guðspjalls síns, að
hann hafi rannsakað allt kostgæfi-
lega frá upphafi. Hann segir, að
þeir, sem séu sögumenn sínir séu
m.a. annars sjónarvottar að at-
burðinum. Söguna um komu
engilsins til Maríu hefir Lúkas
sjálfsagt haft frá Mariu sjálfri.
Um þetta segir hr. Sigurbjörn
Einarsson biskup: „Aðeins einn
heimildarmaður kemur til greina,
María sjálf, móðir Drottins míns.“
Svo að presturinn gerir þá einnig
hana að ósannindamanni. Einnig
segir B.K., að hinir guðspjalla-
mennirnir, Markús og Jóhannes,
virðist ekki vita af því, að Jesús sé
kominn með öðrum hætti í
heiminn en aðrir menn!!
Hvernig les blessaður
presturinn guðspjöllin, eða
Biblíuna yfirieitt? Markús byrjar
guðspjall sitt með þessum orbum:
„Upphaf fagnaðarboðskaparins
um Jesúm Krist GUÐS SON“. Og
síðar í 1. kafla, þegar sagt er frá
skírn Jesú segir: „Og rödd kom frá
himni: Þú ert minn elskaði sonur,
á þér hefi ég velþóknun." Og í 9.
kafla er þetta aftur endurtekið,
þegar verið er að segja frá um-
mynduninni á fjallinu.
I Jóhannesarguðspjalli er einnig
í 1. kafla greinilega talað um, að
Drottinn Jesús hafi ekki komið
með sama hætti í heiminn og aðrir
menn. Jóhannes byrjar þannig
guðspjall sitt: „í upphaffvar Orðið
og Orðið var hjá Guði og Orðið var
GUÐ.“ Og síðar í sama kafla: „Og
Orðið varð hold og hann bjó með
oss, fullur náðar og sannleika, og
vér sáum dýrð hans, dýrð sem
EINGETINS sonar frá föður." Og í
lok 20. kafla segir Jóhannes: „En
þetta er ritað, til þess að þér
skuluð trúa, að Jesús sé Kristur,
GUÐS-SONURINN"
Á mörgum öðrum stöðum í
báðum guðspjöllunum segir Jesús
það berum orðum, að hann sé Guðs
sonur. I Matteusarguðspjalli 22.
kafla v.41—45 spyr Jesús Fari-
seana: „Hvað virðist yður um
Krist? Hvers son er hann? Þeir
segja við hann: Davíðs. Hann segir
við þá: Hvernig kallar þá Davíð af
andanum hann Drottinn, er hann
segir: Drottinn sagði við minn
Drottin: Set þig mér til hægri
handar, þangað til ég legg óvini
þína undir fætur þér? Ef nú Davíð
kallar hann Drottin, hvernig getur
hann þá verið sonur hans?“ Þessi
sama frásaga er einnig í Markúsar
og Lúkasar guðspjöllum.
Eftir orðum prestsins hafði Páll
postuli ekki hugmynd um þessa
kenningu. Já, aumingja Páll, hann
hefir ekki numið í guðfræðideild
Háskóla Islands, þegar prófessor
Ásmundur Guðmundsson og skoð-
anabræður hans voru sem aðsóps-
mestir. En um pr. Ásmund sagði
frændi hans, sr. Árni Þórarinsson,
að hann gæti afkristnað heil sól-
kerfi og væri ekki lengi að því.
Einmitt sú eina sönnun, sem
presturinn leiðir fram um það, að
Páll hafi ekkert um þessa kenn-
ingu vitað, vitnar algerlega um hið
gagnstæða. Hún er tekin úr upp-
hafi Rómverjabréfsins. Tek ég
samhengisins vegna fjögur fyrstu
versin: „Páll þjónn Jesú Krists,
kjörinn til að boða fagnaðarerindi
Guðs, sem hann áður gaf fyrirheit
um, fyrir munn spámanna sinna í
helgum ritningum, um soninn
hans, sem að holdinu er fæddur af
kyni Davíðs, en að anda heilagleik-
ans er kröftuglega auglýstur að
vera sonur Guðs.“ Af því að Páll
segir: „af kyni Davíðs,“ sér
presturinn í því sönnun þess, að
Páll hafi talið Jesúm son Jósefs.
Allir vita það, að Jesús átti mann-
lega móður, og einmitt hún var af
kyni Davíðs. Þau Jósef og María
voru bæði af ætt Davíðs þó að
presturinn virðist ekki hafa heyrt
það. (og þannig stenst ættartalan í
Metteusar og Lúkasar guðspj.
samkv. 4. Mósebók 36. kafla).
Er hægt að taka sterkara til
orða en Páll gerir í þessum tilvitn-
aða kafla, að Jesús sé kröftuglega
auglýstur, að vera sonur Guðs? En
þetta kemur víðar fram í bréfum
Páls t.d. Kor. 1.9.: „Trúr er Guð,
spm yður hefir kallað til samfélags
SONAR SÍNS Jesú Krists, Drott-
ins vors.“ (einnig 2. Kor. 1.3. og
1.19., Gal. 4.4., Efes. 1.3.). En ég
býst við, að B.K. segi sem svo: Það
sannar ekkert, þó að Jesús, eða
aðrir kalli hann Guðs son, það
erum við allir. Ekki litu samtíma-
menn Jesú þannig á málið. Öld-
ungaráð Gyðinga dæmdi hann
einmitt dauðasekan fyrir það, að
hann sagðist vera sonur Guðs. Ef
nú presturinn leggur þá merkingu
í Guðs sonar heitið, að það getum
við allir sagt um okkur, vil ég
spyrja hann að því, eins og ég hefi
áður spurt þá, sem halda slíku
fram. Getur hann sagt eins og
Jesús sagði: „Ég og faðirinn erum
eitt.“ (Jóh. 10.30.) og: „Sá sem hefir
séð mig hefir séð föðurinn?" (Jóh.
14.9.) Enginn, sem ég hefi spurt
þessarar spurningar hefir treyst
sér til þess. Það er því eins og út í
hött, þegar B.K. segir, að Jósef
hafi verið svo góður faðir, að þess
vegna verði það nærtækast að nota
föðurheitið um Skaparann sjálfan.
Nýja testamentið frá upphafi til
enda vitnar um guðdóm Jesú
Krists. Hann hefir alla eiginleika
sjálfs Guðs. Hann var til, áður en
tíminn var til. (Jóh. 8.58.) „Hann
var fyrri en allt og allt á tilveru
sína í honum." (Kól. 1.17.) „Allir
hlutir eru orðnir til fyrir hann“ (1.
Kor. 8.6.). Marga fleiri staði mætti
nefna.
Biskupinn hr. Sigurbjörn Ein-
arsson segir í bók sinni Helgar og
hátíðir, í ræðu sinni um Maríu:
„Þú ferð að skynja, að hann (þ.e.
Jesús) er í öllu öðruvísi en vér, en
gjörði sig líkan oss, til þess að verá
oss allt. Sakir þess, að hann er
gagngert annar en vér og samt
bróðir vor, er hann frelsarinn,
hinn algeri frelsari, sannur Guð af
föðurnum fæddur frá eilífð, og
sömuleiðis sannur maður, fæddur
af Maríu mey. Þú ferð að skynja,
að gátan hans, sá leyndardómur,
sem með honum bjó frá móðurlífi
og með honum býr frá eilífð til
eilífðar, er lausn á gátu þíns lífs,
lykillinn að lífsgátunni yfirleitt."
Þetta voru orð biskupsins.
Páll postuli kallar Jesúm leynd-
ardóm Guðs. Billy Graham segir:
„Holdtekja Krists geymir leyndar-
dóm, sem enginn af oss fær nokkru
sinni skilið."
En eigum við að neita öllu í
Ritningunni, sem við getum ekki
skilið? Pálmi Hannesson, hinn
glöggi náttúrufræðingur, sagði í
einu erindi sínu: „Þar sem
þekkingin þrýtur tekur trúin við.“
Hvað var það fyrir almáttugan
Guð að skapa fóstur án mannlegs
föður? Sumir menn vilja hafa Guð
svo lítinn, að hann sé lítið meiri en
þeir sjálfir. En þannig er ekki Guð
Biblíunnar. Hann er hinn mikli
Guð. „Því að mínar hugsanir eru
ekki yðar hugsanir, og yðar vegir
ekki mínir vegir, segir Drottinn,
heldur svo miklu sem himininn er
hærri en jörðin, svo miklu hærri
eru mínir vegir yðar vegum og
mínar hugsanir yðar hugsunum."
(Jes. 55. 8.-9.) Og Páll postuli
segir í Rómverjabr. 11.33.: Hvílíkt
djúp ríkdóms og speki og þekking-
ar Guðs. Hversu órannsakandi
dómar hans og órekjandi vegir
hans. Því að hver hefir þekkt huga
Drottins? Eða hver hefir verið
ráðgjafi hans? Slíkum Drottni
viljum við fávísir menn setja
takmörk, eftir okkar skilningi.
Hvílík fjarstæða!
Friðþægingar-
kenningin
Presturinn segir í upphafi kafl-
ans, sem hann skrifar um friðþæg-
inguna, að hann geri ráð fyrir, að
ég sé rétttrúaður lúterstrúarmað-
ur. Ég vil segja honum það, að ég
trúi ekki á neinn mann, hvorki
Lúther eða annan. Ég trúi aðeins á
Jesúm Krist, krossfestan og upp-
risinn frelsara. Ég á heldur ekki
við kenninguna eins og hana er að
finna í Ágsborgarjátningunni, eða
neinni annarri kirkjulegri kenn-
ingu, heldur eins og hana er að
finna í Biblíunni. „Friðþæging er
hálfgert leiðindaorð. Það minnir á
reiðan Guð,“ segir presturinn. Já,
það er nú það. í orðabók Menning-
arsjóðs hefir orðið að friðþægja
merkinguna að bæta fyrir syndir.
Orðið endurlausn er líka notað í
sömu merkingu og friðþæging. Það
er að losa einhvern undan oki, eða
úr þrældómi. Ég hugsa, að prestin-
um falli orðið endurlausn ekkert
betur. Ég vil nú spyrja. Er það svo
leiðinlegt, að Guð vill bæta fyrir
syndir okkar, sem við gátum ekki
sjálfir? Eða leysa okkur undan oki
og þrældómi syndarinnar? Hvers
vegna er honum svona illa við
þetta orð?
B.K. segir: „Jesús fórnaði lífi
sínu vor vegna, fyrir oss, í vora
þágu. En hann dó ekki í staðinn
fyrir oss, eins og áðurnefnd frið-
þægingarkenning raunar segir.“
Hann telur, að biblíuskýrendur
álíti, að friðþægingarkenningin
verði hvorki rakin til orða Jesú
sjálfs, eða Páls postula. Þar kemst
B.K. í mótsögn við skoðanabræður
sína (nýguðfræðinga), sem segja,
að Páll postuli hafi búið frið-
þægingarkenninguna til. Við
skulum nú athuga hvað Nýja
testamentið segir um þetta, Jesús
sjálfur segir, að hann sé kominn,
til þess að leggja líf sitt í sölurnar
sem LAUSNARGJALD fyrir
marga (Matth. 20.28. og Mark.
10.45.). í Jóhannesarguðspjalli 10.
kafla, segist hann leggja líf sitt í
sölurnar fyrir sauðina (mennina).
Og í orðum þeim, sem kölluð hafa
verið innsetningarorð kvöld-
máltíðarinnar (og ættu ekki að
vera prestinum ókunnug) og eru í
öllum samstofna guðsjöllunum,
segir Jesús það berum orðum, að
dauði hans sé fyrir okkur
mennina. Á ýmsum fleiri stöðum
gefur hann það fullkomlega í skyn,
þó að það sé ekki sagt berum
orðum.
Þegar kemur að bréfum Páls úir
og grúir af orðum eins og þessum:
Fyrir oss, fyrir yður, fyrir mig.
Presturinn tekur upp eftir Páli um
hjálpræðisstarf Krists: Að það
hafi verið „Guð, sem í Kristi sætti
heiminn við sig.“ „Og er nokkuð
annað svipmót á því,“ segir hann.
En ekki get ég séð, að svo sé,
heldur er þetta sterk sönnun fyrir
því, sem B.K. vill afsanna. Ég tek
svo aðeins þrjá staði af
fjölmörgum úr bréfum Páls, sem
sýna glöggt, hvaða álit Páll hafi á
friðþægingunni. í 15. kafla í 1.
Korintubréfi segir hann: „Því að
það kenndi ég yður fyrst og
fremst, að Kristur dó VEGNA
VORRA SYNDA samkvæmt
ritningunum," og í Galatabr. 3.13.
„Kristur KEYPTI OSS undan
bölvun lögmálsins, með því að
verða BÖLVUN FYRIR OSS,“ og í
Rómverjabr. 5.8.: „En Guð
auðsýnir kærleika sinn til vor, þar
sem Kristur er fyrir oss dáinn
MEÐAN VÉR ENN VORUM í
SYNDUM VORUM.“ í bréfum
Péturs og Jóhannesar kemur hið
sama fram: „Hann bar sjálfur
syndir vorar á líkama sínum upp á
tréð.“ (1. Pét. 2.24.).
„Því að Kristur leið líka rétt-
látur fyrir rangláta, til þess- að
hann gæti leitt oss til Guðs.“ (1.
Pét. 3.18). „í þessu er kærleikur-
inn, ekki að vér elskuðum Guð,
heldur að hann elskaði oss og
sendi son sinn til að vera
FRIÐÞÆGING fyrir syndir vor-
ar.“ (1. Jóhbr. 4.10.) Ef hægt hefði
verið að fyrirgefa synd mannsins
með nokkru öðru móti en dauða
Jesú Krists, hefði Guð aldrei látið
son sinn deyja á krossinum. Jesús
bað til föðurins í Getsemane: „Ef
mögulegt er, þá fari þessi bikar
framhjá mér, en þó ekki sem ég
vil, heldur sem þú vilt.“ (Matt. 26.)
En það var engin önnur leið *il að