Morgunblaðið - 11.10.1979, Blaðsíða 10

10
Hér á eftir fer
Opið bréf frá al-
þjóðasamtökunum
Amnesty Internat-
ional tö forseta
Sovétrikjanna,
Leonids Brezhnevs,
en bréf þetta er birt
í f jölmiðlum um
allan heim og
markar upphaf
sérstakrar herf erð-
ar samtakanna
gegn
mannréttinda-
brotum i Sovétríkj-
unum.
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 11. OKTÓBER 1979
bein mannréttindaákvæði í lögum,
teljast einnig til svonefndra sam-
vizkufanga, sem Amnesty Internat-
ional veit um, menn, sem fangels-
aðir hafa veriö vegna trúarskoð-
ana sinna, vegna baráttu fyrir
auknum réttindum einstakra þjóöa
og þjóöarbrota; menn, sem hafa
verið handteknir vegna ritstarfa;
menn, sem sótt hafa um leyfi til aö
flytjast úr landi; menn, sem neitað
hafa að gegna herþjónustu og sem
hafa beitt sér fyrir auknum réttind-
um verkamanna. Samtökin Amn-
esty International starfa um þessar
mundir að málum rúmlega þrjú
hundruð einstaklinga, en þeir eru
aöeins brot þess fjölda, sem talinn
er í fangelsum af pólitískum eöa
trúarlegum ástæðum í landi yðar.
Hinar oþinberu hömlur, sem
takmarka marga þætti trúarlífs,
svo sem prentun bóka, uppeldi
presta, trúarbragöafræöslu, frelsi
til sameiginlegra trúariökana, hafa
leitt til fangelsana margra trúaöra.
Vitaö er aö á annað þúsund
babtistar voru í fangelsum á
síöustu tveimur áratugum og Amn-
esty International veit um hundrað
mótmælendur, sem nú eru sam-
vizkufangar. Aörir, sem fangelsaöir
hafa veriö vegna trúar sinnar á
undanförnum árum, hafa veriö úr
rööum kaþólskra, rétttrúnaöar-
manna, votta Jehova, gyöinga,
múhameöstrúarmanna, búddista
og frá postulakirkjunni í Armeníu.
Fjöldi sovézkra samvizkufanga
er í fangelsum fyrir aö krefjast
aukinnar sjálfstjórnar, sjálfstæöis í
menningarmálum og jafnvel í
stjórnmálum fyrir þjóöir sínar og
þjóöarbrot. Hafa menn frá Lit-
hauen, Lettlandi, Eistlandi, Arm-
eníu, Georgíu, Rússlandi, Hvíta-
Rússlandi, Uzbekistan, Krím-Tat-
arar og þó oftast Úkraínumenn
veriö leiddir fyrir rétt á undanförn-
um árum fyrir aö reyna meö
friðsamlegum hætti aö láta í Ijós
þjóöernistilfinningu sína. í öörum
tilfellum hafa menn veriö fangels-
aöir fyrir að berjast fyrir rétti
sínum til aö flytjast úr landi
(sérstaklega gyöingar og menn af
OPIÐ
BRÉF TIL
LEONIDS
BREZHNEVS
FORSETA
SOVETRIKJANNA
Hr. forseti.
Alþjóöasamtökin Amnesty
International beina þeim tilmælum
til ríkisstjórnar Sovétríkjanna, að
hún láti skilyröislaust lausa alla
samvizkufanga og bindi enda á
misnotkun geölæknisfræöinnar í
pólitískum tilgangi.
Þar sem Sovétríkin halda í
nóvember nk. hátíölegt afmæli
byltingarinnar 1917 og sýnt er, aö
þjóöir heims muni beina augum
sínum til Moskvu á komandi ári,
1980, förum viö eindregiö fram á
það viö stjórn yðar, að hún efni
þær skuldbindingar á sviöi mann-
réttindamála, sem á henni hvíla
samkvæmt alþjóöalögum, sam-
kvæmt sovézku stjórnarskránni og
samkvæmt öörum sovézkum lög-
um.
Það er táknrænt fyrir mannrétt-
indabrot í Sovétríkjunum hvei'nig
þeir Sovétborgarar, sem fylgzt
hafa meö brotum á ákvæöum
Helsinkisáttmálans frá undirritun
hans 1975 hafa orðið fyrir stööugri
áreitni, verið fangelsaöir og sætt
illri meðferö. Til þessa hafa sovézk
yfirvöld, í blóra viö Helsinkisam-
komulagiö, ákært og dæmt nítján
svonefndra Helsinkieftirlitsmanna
(Helsinki monitors) úr mismunandi
hópum — þ.e. frá Moskvu, Arm-
eníu, Georgíu, Lithauen og Ukra-
inu í alit upp í fimmtán ára
fangelsi. Sumir hafa veriö ákæröir
fyrir óljósar en sýnilega pólitískar
sakir (andsovézkan undirróöur og
áróöur) aörir veriö sakaðir um
ýmis afbrot (skrílslæti, sníkjulifn-
aö). Enginn þeirra hefur fengiö
viöunandi réttarmeöferö. Réttar-
höldin hafa veriö lokuö almenningi,
sakborningum veriö neitaö um aö
velja sér verjanda og þeir hafa ekki
fengiö aö leiöa vitni sér til varnar.
Amnesty International veit ekki um
eitt einasta tilfelli þes, aö sovézkur
dómstóll hafi sýknaö mann, sem
borinn hefur verið pólitískum eöa
trúarlegum sökum.
Sem stendur afplána tíu Hels-
inkieftirlitsmenn fangelsisdóma í
ýmsum fangelsum eöa vinnubúö-
um. Enn einn er í útlegö. Þeir, sem
eru í fangelsum og vinnubúöum
búa, eins og aörir samvizkufangar,
viö stööugan næringarskort og
sæta nauðungarvínnu við erfiöar
aöstæöur, fá ónóga læknisþjón-
ustu og undir hælinn er lagt,
hvenær þeir fá aö eiga bréfaskipti
og hvenær fjölskyldur þeirra fá aö
heimsækja þá. Frá því í marz í ár
hafa fimm Helsinkifélagar til viö-
bótar verið handteknir og voru
þeir allir í fangelsum í ágúst sl.
væntanlega aö bíöa réttarhalda.
Þessir menn eru: Oles Berdnik,
Petro Sichko, Vasyl Sichko, Yury
Litvin og Eduard Arutyunian.
Auk Helsinkieftirlitsmanna og
annarra, sem hafa beitt sér fyrir
því, aö sovézk yfirvöld standi viö
þýzkum uppruna — Volgu Þjóö-
verjar) eöa fyiir aö leita leyfis til aö
setjast aö í sinni fornu heima-
byggö (Krím-Tatarar).
Frá því áriö 1976 hafa samtökin
Amnesty International unniö aö
því aö fá látna lausa samvizku-
fanga, sem hafa veriö fangelsaöir
fyrir aö vinna, annaðhvort einir sér
eöa sameiginleg, aö auknum rétt-
indum verkamanna og að því aö fá
aö koma á laggirnar verkalýösfél-
ögum, óháöum ríkinu. Snemma
ársins 1978 höföu a.m.k. fimm
forystumenn fyrstu óopinberu-
verkalýössamtakanna verið lokaö-
ir inni á geðsjúkrahúsum. Síðari
hluta ársins 1978 voru önnur
óopinber verkalýössamtök stofnuö
og innan þriggja vikna haföi einn
stofnenda hlotið sömu meöferö.
Þrír aörir voru síöar fangelsaöir.
Við hörmum, aö svar Sovétstjórn-
arinnar viö kvörtunum yfir fangels-
unum þessara manna á fundi