Morgunblaðið - 14.02.1980, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 14. FEBRÚAR 1980
37
Oddur Ingvar
Helgason Minning
Fæddur 19. marz 1975.
Dáinn 5. febrúar 1980.
GuA leiði þlg mitt Ijúfa barn,
þú leggur út á mikiA hjarn, meA brjústiA
veikt og hýrt og hlýtt,
«8 hyggur lifiA sé svo blttt.
GuA ieiAi þig
(M. Joch.)
Lítill ljúfur frændi er horfinn.
Eftir standa foreldrar og systkin,
móður- og föðurforeldrar, ásamt
stóru frændaliði, sem syrgja lítinn
glókoll og vin hans, sem varð
honum samferða út á hjarnið.
Oddur Ingvar var yngstur barna
hjónanna Ásthildar Ingu Haralds-
dóttur og Helga Oddssonar.
Tæp fimm ár er ekki langt
lífshlaup og ekkert sem er í
frásögu færandi, nema fyrir þá
sem til þekkja. Þó er það nú svo,
að þegar litið er til baka undrast
maður þá birtu sem fylgir minn-
ingunum. Stórar spurningar,
hnyttin svör, alúðleg framkoma,
svo föst og drengileg. Gleðin yfir
nýja húsinu, sem stendur í garðin-
um hans afa, þar sem var aðal
leikvangur hans, var óþrjótandi
umræðuefni, og er hann sýndi
nýja herbergið sitt sagði hann:
„Hér á ég nú heima.“ Hann var
heilbrigt og hamingjusamt barn
og hvar sem hann fór fylltist
umhverfi hans ástúð og góð-
mennsku.
„Engill varst þú og cniíill aftur
upp þÍK vekur herrans kraftur.“
Hugurinn hvarflar til Haralds
Helga, stóra bróður, sem ásamt
vini sínum, sýndi mikið þrek við
að koma bát út að vökinni, og allra
sem lögðu sig fram við björgunar-
starfið, sem vissulega var unnið í
anda kærleika. Stundin var erfið
og löng fyrir foreldrana og litlu
systur, sem biðu í fjörunni.
Skuggi hvílir nú yfir þessum
tveim heimilum við Sunnubraut.
Maður stendur orðvana, en biður
þess að almættið gefi foreldrum
og systkinum styrk til að bera þá
miklu sorg, sem þau hafa orðið
fyrir við burtför þessara tveggja
yndislegu drengja, Odds Ingvars
og Ketils Axelssonar. Ég votta
þeim innilega samúð mína.
Drottinn gaf og drottinn tók.
Verði Guðs vilji.
Katrin Helgadóttir.
Þriðjudagurinn 5. febrúar líður
seint úr minni. Þessi dagur lofaði
góðu, bjartur og fagur.
Bank Odda litla á gluggann
minn eða hurðina var auðþekkt, og
fyrir utan stóð hann, fallegur
glókollur með sposka brosið sitt og
rauðar kinnar og sagði: „Heyrðu
Ásdís, áttu nokkuð köku?“ Og
auðvitað átti mömmusystir köku-
bita og djús handa litla köku-
stráknum sínum.
Þennan dag spjölluðum við sam-
an um hænsnabúið. Oddi sýndi
mér svartan, frosinn köggul á
vettlingnum sínum, sem var
hænsnaskítur, og saman hlógum
við að þessu.
Margar stundir átti hann í
hænsnabúinu og sagði, að þar
væri vinnan sín, því hann hjálpaði
Kára í vinnunni. Við þökkum
Kára fyrir umburðarlyndið að lofa
litlum, forvitnum 4 ára snáða að
vera með sér við verkin.
Litli vinurinn hafði áhyggjur af
því, þegar hænsnabúið yrði rifið
þá myndi hann missa vinnuna
sína. Þannig var litli fjörkálfurinn
minn, fullur af starfsorku og gleði.
Hann þoldi aldrei að sjá neinn
sorgmæddan eða leiðan. Þá sagði
hann gjarnan: „Heyrðu, af hverju
ertu svona?" og benti á munninn á
þeim, sem hann var að tala við. Og
gerði svo allt mögulegt til að ná
fram brosi á andlitið á þeim, sem
leiður var. Þannig er minningin
um Odda minn, björt og fögur.
Ég var svo lánsöm að fá'að
umgangast hann á hverjum degi í
rúma 2 mánuði. Fjarlægðin á milli
heimila okkar er ekki nema nokkr-
ir metrar.
Framhaldið af þessum bjarta
degi vildi ég helst ekki muna, en
engu að síður hefur hann rist djúp
sár í hjörtum okkar, sem þekktum
litla frænda minn og elskuðum.
Fyrst skelfing og örvænting, síðan
eitthvert tóm.
Ég kveð litla vininn að sinni og
bið algóðan Guð að vernda sál
hans og litla vinar hans. Hvíli þeir
í guðsfriði.
Elsku systir mín, mágur og
bðrnin ykkar. Megi algóður guð
gefa ykkur styrk og kraft í þessari
miklu sorg.
Ásdis Haraldsdóttir
Litli glaðværi snáðinn, sem bar
lífsneistann í brjósti sér, lauk
sinni ferð aðeins fjögurra ára að
aldri. Ljósvakinn í litlu sólkerfi,
sem nýlega hafði búið um sig að
Sunnubraut í Kópavogi.
Lögmálin eru óskýranleg, en hér
virðist allt bresta. Oss verður
óskiljanlegt hið algera miskunn-
leysi þegar litlum dreng er svipt á
braut, þaðan sem honum var best
veitt forsjá og gleði foreldra var
mest.
En lífið er sterkara en dauðinn.
Sönnun þess má finna á heimili
vina okkar, því að Oddur litli
Ingvar skildi foreldrum sínum
eftir lífsneistann. — Hann mun
lifa og tendra aftur sólargeislann,
og hamingjan mun taka sér ból-
festu á ný að Sunnubraut 52. Það
má hverjum verða að fullvissu
sem þar kemur.
Blessun Guðs fylgi vinum okkar
fram á veginn, þeim hjónum Ingu
og Helga og börnum þeirra Har-
aldi og Katrínu.
Heiða og Kjartan.
Minning þriggja
skipverja af
varðskipinu Tg
Mánudagsmorgun 7. janúar 1980
öslaði varðskipið Týr vestlæga
stefnu um 60 sjómílur norður af
Melrakkasléttu. Þarna norður í
Ishafi voru fyrstu loðnuskipin í
ákafri leit að loðnunni, en það var
sem loðnan vissi örlög sín, og lét
ekki á sér kræla, því ákveðið hafði
verið, að ekki minna en 100
þúsund tonn af henni yrðu fengur
fiskimanna í þessari atlögu. Sigl-
ing Týs þarna í íshafinu var hluti
af atlögunni að loðnunni þessu
sinni, því nú var von á tugum
veiðiskipa og nokkur hundruð
ungum og vöskum fiskimönnum á
miðin. Skipin sem þeir sigldu,
voru tuga milljarða króna virði.
Sum spánný og eins fullkomin að
búnaði og mannleg þekking og
hugsun kann best í dag. Önnur
eldri að árum, en reynd af áhöfn-
um í slag við brælur og veiðiskap.
Svipaða sögu má segja um gráa
skipið Tý, sem er a.ð verða 5 ára.
Hann er sterkur með öflugasta
vélarrúm íslenska flotans, og
margreyndur í átökum við erlenda
togara, dráttarbáta.freigátur og
strönduð, sökkvandi, brennandi og
illa á sig komin skip, ýmissa
erfiðleika vegna. Týr hefur séð
ýmsar mannraunir, sjúkra- og
neyðarflutninga, leit að týndum
skipum og sjómönnum, og ólík-
legustu hjálparaðgerðir í erfið-
leikum dreifbýlisins.
Öll hafa þessi störf og lausn
þeirra eins og til hefur tekist
hverju sinni, greypt mörk sín á
áhöfnina og skipsandann. Á nú-
tíma vísu er kjarni þessarar
áhafnar nokkuð sérstæður, því 11
af 12 skipverjum, skipherra ekki
meðtalinn, sem tóku við skipinu
nýju eða skráðust á það fyrstu
mánuðina, hafa svo til óslitið verið
saman á skipinu. Slíkt þótti ekki
tiltökumál á árum fyrr, en er nú
frekar sjaldgæft á tímum hraða í
iðandi þjóðlífi..
Þessi hópur hefur því mótast í
sinn eigin farveg manna, sem hafa
siglt á öllum gerðum skipa, segl-
skipum, gufuskipum, mótorskip-
um, fiskiskipum, kaupskipum og
varðskipum. Vináttutengsl hafa
verið sterkur þáttur í samstarfi og
lausn erfiðra viðfangsefna, ásamt
verkkunnáttu, sem komin er úr
mörgum áttum mismunandi
reynslu skipverjanna. Auk þess
hafa nokkrir þessara félaga siglt
saman í mörg ár á varðskipum
áður en Týr kom til sögunnar.
Löng samvinna og vinátta er
sterkur þáttur í því, að erfið og
hættuleg störf takast oft miklu
betur en á horfist í upphafi, vegna
þess að framkvæmd öll er svo
nátengd því, að menn þekki getu
og viðbrögð hver annars, sem
aftur kemur mest í veg fyrir erfið
mistök. En það verður sagt um
sjómennskuna, að mannleg mis-
tök,bilun tækja og búnaðar, ásamt
óvæginni náttúru, séu áhrifarík-
ustu örlagavaldarnir, sem setja
eilíf einkenni á starfið.
Með þessa áhöfn öslaði Týr um
íshafið. Pólmyrkur og drungi, en
gott skip og góðir drengir biðu
sólaruppkomu og birtu. Elífðar-
ganga sólar brást ekki þennan dag
í íshafinu, en sólaruppkoma var
ekki í lífi þriggja skipsfélaga.
Áður en sól reis, höfðu þeir gengið
samstíga inn í hina eilífu birtu,
þar sem óvissan varð að vissu og
þroskaleit að fullkomnun.
Áður en nokkurn varði voru þeir
félagarnir, Einar Óli, Jóhannes og
Jón, búnir að skipta um skiprúm.
Þeir stigu af gráa skipinu, sem
sigldi í drunganum, yfir á hvfia
skipið, sem siglir óþrjótandi eilífð-
arbyr bólstrabakkanna á himin-
hafi hinnar víðfemu fullvissu
endalauss alheims. Saman voru
þeir, saman fóru þeir, og saman
verða þeir, því skaphöfn þeirra,
blítt viðmót og drengjaleg gæði,
skipa þeim eins og áður í stafni
meðal þeirra, sem horfa til birt-
unnar á skipinu hvíta, og kanna
leiðir fyrir okkur hin, sem þeim
munu vernda og leiða á þeirri leið
óvissunnar, sem við enn munum
eiga nokkra stund. Aldrei munu
þeir yfirgefa okkur, sem á einn eða
annan hátt tengdumst þeim. Bönd
þeirra við ættmenni, ástvini og
félaga voru einkennd af með-
fæddri blóðskyldu, hógværri þrá
eftir ást og blíðu, og tillitssemi og
skapgæðum við félaga sína.
Það sem tengir okkur við þá
félagana, auk daglegra hugar-
mynda svipmóts þeirra, eru þær
mótuðu skaphafnir, sprottnar frá
fornu úr íslenskri heimspeki, sem
enn í dag varðveitist í lífsmótun
og þroskaleit íslenskra sjómanna,
og einkenndi félaga okkar þrjá.
Þessi mótun á uppruna sinn í
heimspeki forníslendinga, þegar
þeir skilgreina afstöðu sína til
síns umheims á fyrstu öldum
landnáms. Sú afstaða þeirra mót-
aðist af furðu mikilli söguþekk-
ingu þeirra á Evrópu og Vestur-
Asíu. Síðan varð lífsbarafta þeirra
til að skerpa hugsun um heilla-
vænlega heimspeki, til að afstaða
afkomenda þeirra þroskaðist til
undirbúnings undir lífsbaráttu og
örlög, með sérstakri áherslu á það,
að óvænt og óvægin örlög skildu
fram ganga þannig, að á móti væri
tekið, sem væri það lítið eitt, sem
ekki skyldi æðrast yfir.
Þar sem forntrúin tók sérstak-
lega afstöðu til líðandi atburða,
eins og skýrt kemur fram hjá
höfundum íslendingasagna, er
þeir sýna viðbrögð sögupersóna,
kom síðan hægfara Kristnitrú, og
fyllti upp í tómarúmið með ákveð-
inni afstöðu til eílífðarmálanna.
Þessir tveir þættir byggja íslenska
heimspeki sem snertir á einn eða
annan hátt líf hvers nútíma
íslendings. Þeir sem leita að
annarri íslenskri heimspeki, eru
skammt komnir í leit sinni, því
heimspeki okkar er svo samtvinn-
uð íslenskri menningu, að hún
mun vart taka miklum breyting-
um á næstu öldum. Plastiktilvera
og alls konar atómgrautur hefur
engan þann varanleika, sem á
möguleika á því að marka sjáan-
leg ör í íslenska heimspeki.
Heimspeki, sem sprottin er úr
þjóðlífi okkar, hentar sjómönnum
einkar vel, og öllum sem þeim eru
tengdir. Félagarnir þrír, sem við
höfum kvatt að sinni, voru lifandi
tákn íslenskrar hugsunar. Mann-
legt eðli þeirra var á þeirri
þroskabraut, sem heimspeki okkar
beinir skaphöfninni í vaxandi eðl-
isgreind með hlutdeild í örlögum
þess lífs, sem hverjum þeirra um
sig hlotnaðist í mannlegu sam-
neyti.
Til að gæta nánar að skaphöfn
þeirra, þarf að gæta að því, að
sjómenn skipta híinu í dökka og
ljósa fleti. Annar flöturinn verður
ekki skilinn nema skilgreina af-
stöðu hans til hins flatarins. Þar
sem öll mannleg einkenni verða á
vegi sjómanna, þurfa þeir sífellt
að vernda góða hluti fyrir ágengni
myrkra flata. Sjómenn eru sífellt í
atlögu gegn heimsku, fákunnáttu,
leti, hirðuleysi, öfund, ágirnd,
fjárdrætti, þjófnaði, niðurrifs-
starfsemi, fúlmennsku, siðleysi,
hálfsannleika, lygum og rógi.
Þessu er stillt upp til að skýra það,
sem erfð okkar leitast við að beina
þroska okkar að. Því lögðu félag-
arnir þrír lífsleið sína frekar að
eðlisgreind, verkkunnáttu, iðjus-
emi, umönnun, stuðningi við ann-
arra farsæld, hógværum kröfum
um eigin hagssæld, virðingu fyrir
verðmætum og eigum annarra,
uppbyggilega lausn verkefna sinna,
ljúflyndi í umgengni, ástund-
un góðra siða, sannsögli og já-
kvæða umsögn um menn og mál-
efni. Því er það, þegar hugsað er
til framtíðarinnar, að þau ung-
menni, sem eiga eftir að koma í
skiprúm á varðskipum, geti treyst
því að eiga að félögum góða drengi
eins og þá þrjá, sem svo skammt
voru af heimi kallaðir.
Það er vissa, að tengsl félag-
anna þriggja við þá, sem áfram
munu sigla, mun hjálpa til við
ummönnun ungra sjómannsefna,
þegar þau koma í skiprúm, og
koma þeim til þess þroska, sem
góður skipsandi hefur tök á.
Ástæða er nú til að þakka öllum
þeim gengnu drengjum, sem auk
þátttöku sinnar í erfiðum skips-
störfum, hafa í gegn um tíðina
alltaf haft auga og ummönnun
með ungmennum og byrjendum í
sjómennsku.
En líf sjómannsins fær ekki
staðist eingöngu á hafi, skipi og
góðum félögum. Grundvöllur
heillar hans sýnir sig að vera
konan, og þáttur hennar í heimi
hans, alveg á sama hátt og konan
er grundvöllur framvindu þjóðar-
innar, menningar hennar og and-
legrar afkomu. Sjálf ól konan
sjómanninn, annaðist hann ósjálf-
bjarga, og kveikti fyrsta vísinn að
ævi hans, þroska og örlögum.
Unglingsárin færa sjómannin-
um ofurlítinn vísi að framtíðinni,
þegar smáskot í ungum meyjum
lyfta þránni í brjósti hans, og
stúlkan fer í huga hans og hjarta,
að taka á sig mynd konunnar.
Það var svo með félaga okkar
þrjá, að þeir voru ekki allra, en
allir vildu þá þekkja. Margt var
dáð í fari þeirra, því þeir höfðu af
miklu að gefa. Við sem nutum
þeirra megum nú skoða hug okkar,
og ganga þannig með þeim fram
um veg, að verða vináttu þeirra
verð. Svo vel hugsuðu þeir til
allra, að eigi einhver í dag öðrum
fremur um sárt að binda, þá veita
þeir félagar án efa alla þá huggun
sem þeir mega. Enginn er undan-
skilinn, því miskunnin er án tak-
marka, og allt myrkur skal hverfa
fyrir birtunni sem umlykur þá.
I því afturhvarfi, sem hér hefur
verið gert, vegna lífs og þroska
þriggja félaga okkar, leiðir þáð til
þess, að við megum huga að
samhengi fortíðar og framtíðar.
Mannlífið er sambland rökrænna
atvika og ígripa forsjónar. Sumt
má ráða við, en annað fellur alveg
að eilífðarmálunum. Því verður nú
staldrað við.
Samhengi liðinna atburða mun
hvert okkar meta, og kanna þá ýju
afstöðu sem skapast. Skuggarnir
hverfa og við skulum leyfa birt-
unni að lýsa á veginn framundan,
og ganga samstíga þeim félögum
okkar, sem munu fylgja okkur á
leið.
Nú höfum við leitt hugann að
nokkrum þáttum, sem umluku líf
vina okkar. Við munum enn sigla
gráu skipunum, en þeir félagar
munu vísa leiðina á hvítu skipi
fullvissunar.
ólafur Valur.