Morgunblaðið - 21.06.1980, Qupperneq 33

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 21. JÚNÍ 1980
33
Páll Jónsson, Keflavík:
Sameiningartákn
allra landsmanna
Forsetakosningar vekja hvar-
vetna mikla athygli og víða mikið
umrót. Á þetta þó sérstaklega við
stórþjóðirnar, en hjá þeim flest-
um, eru völd forsetans meiri en
hérlendis. Samt sem áður er
forsetaembættið æðsta embættið í
okkar unga lýðveldi. Þess vegna
hljótum við öll að samfagna því,
að til framboðs í þessum forseta-
kosningum hafa valizt fjórir val-
inkunnir menn, sem vafalaust
hver um sig mundu þjóna embætt-
inu með mikilli sæmd.
Við hljótum að fagna því inni-
lega, hve lánsöm við erum að
byggja fámennt lýðræðisland, þar
sem aðeins er barizt með gamla
laginu — rökræðum. — Margir
halda því fram að einn helzti
ókostur þess að búa í fámenni sé
sá, hve allt líf og athafnir manna
verði um of í sviðsljósinu, allt
verði svo persónulegt.
Ég held að forsetakosningar eigi
einmitt að vera persónulegar, en
með því á ég ekki við, að rægja og
lítillækka eigi frambjóðendurna,
þvert á móti. Það mundi verða
okkur til ævarandi vansæmdar, ef
við mynduðum okkur skoðun
byggða á slúðri. En jákvætt per-
sónulegt mat á frambjóðendum,
þar sem það eitt ræður, hver
þeirra sé hæfastur, og um leið
líklegastur til að auka a sam-
heldni allra landsmanna. —
Þannig held ég að meirihluti
íslenzku þjóðarinnar hugsi og um
þetta held ég að kosningarnar 29.
júní muni að verulegu leyti snú-
ast.
Þjóðin vill, að forsetaembættið
verði einingartákn hennar í miklu
dýpri skilningi en þeim, að forset-
inn standi utan eða ofan við
pólitíska flokkadrætti. Hann á
jafnframt að vera, bæði inn á við
og út á við, tákn þess bezta og
markverðasta í menningu þjóðar-
innar fyrr og nú.
Menn hafa orð á því, og vafa-
laust með réttu, að hér sé meiri
þörf á slíku einingartákni heldur
en víða annarsstaðar, þar sem við
Islendingar séum svo hryggilega
ósamþykkir og sundurlyndir inn-
byrðis. Ef þetta ætlunarverk for-
setans á að vera eitthvað meira en
fagurgali á hátíðlegum stundum,
þá verður að velja forseta með
tilliti til þess, að líklegt sé að
þjóðin öll geti sameinast um
hann.
Við búum í fallegu, harðbýlu
landi, sem er svo gjöfult, að óvíða
í heiminum er eins almenn vel-
megun og hér á landi.
Ef við höfum dug, vit og fyrir-
hyggju til að hagnýta okkur lands-
ins gæði, þurfum við engu að
kvíða.
„Hvert það ríki, sem í sjálfu sér
er sundurþykkt, fær ekki staðizt".
Þetta staðfestir reynslan á öll-
um öldum hjá öllum þjóðum.
n,10 Það, sem fyrr og síðar
hefur skaðað okkur Islendinga
mest sem þjóðfélag, er ósamlyndi,
flokkadrættir og samtakaleysi, og
þetta hefur einatt verið framför-
um landsins til fyrirstöðu og
dregið úr framkvæmdum lands-
manna til eflingar almennra fé-
lagsheilla.
Það er því þjóðinni að kenna, ef
þetta land á ekki fagra framtíð í
vændum.
Þjóðerni okkar er byggt upp á
sterku stríði við náttúruna.
Þetta stríð setur engan í fyrir-
rúm, skipar kenndunum í sitt
rétta sæti. í öndvegi situr framsýn
og djúp hugsun feðra okkar, og
þegar hugurinn er sannfærður,
slær hjartað með.
Ég sagði í upphafi að allir væru
frambjóðendurnir hæfir til að
gegna forsetaembættinu, en þar
sem okkur er gert að velja aðeins
einn þeirra, er eðlilegt að við
athugum nánar hvað þeim er
Erla Magnúsdóttir gæslukona:
Sjálfstæður
mannkostamaður
Stundum heyrast þær raddir í
yfirstandandi kosningabaráttu,
að ekki sé ákjósanlegt að stjórn-
málamaður verði kosinn forseti.
Þetta eru í raun furðuleg rök, því
reyndur stjórnmálamaður hlýtur
að vera betur undir forsetaemb-
ættið búinn en flestir aðrir.
Ásgeir Ásgeirsson naut almennr-
ar virðingar og aldrei heyrðist að
hans langi stjórnmálaferill væri
honum fjötur um fót, nema síður
væri.
Stöku sinnum koma fram
stjórnmálamenn, sem njóta per-
sónulegs fylgis fólks úr hvaða
flokk sem er, — einn þeirra er
Albert Guðmundsson.
Maður sem nýtur slíks trausts
og slíkar virðingar almennings
sem hann, er maðurinn sem við
þörfnumst í forsetastól. Það
verður eftirsjá af Albert sem
stjórnmálamanni, en reynsla
hans og þekking á þjóðmálum
mun nýtast honum vel sem
forseta.
Aðrir frambjóðendur eru
vissulega ágætasta fólk, en ekk-
ert þeirra hefur komið málefnum
almennings jafnmikið við og Al-
bert. Aðalsmerki hans þykir mér
vera starf hans í þágu þeirra sem
minnst mega sín í samfélaginu,
og sú djörfung sem hann hefur
sýnt þegar honum hefur ekki
þótt rétt að láta flokkssjónarmið
ráða. Þetta sýnir að þar fer
sjálfstæður mannkostamaður, og
þess vegna kýs ég Albert Guð-
mundsson.
Erla Magnúsdóttir,
gæslukona.
ósameiginlegt, og síðan hljótum
við að mynda okkur skoðun
byggða á þeirri niðurstöðu.
Af frambjóðendunum fjórum
virðist allt benda til þess að tveir
þeirra hafa það lítið fylgi sbr.
skoðanakannanir siðdegisblað-
anna fyrir nokkrum dögum og
umræður manna á milli, að hvert
atkvæði þeinT greitt, falli fyrir
utangarð í raunverulegu vali á
næsta forseta okkar. Eftir standa
tveir frambjóðendur, sem virðast í
þessum sömu skoðanakönnunum
hafa svipað fylgi, þessvegna má
með sanni segja að baráttan
standi milli þeirra.
Það er sannfæring mín, að
aðeins einn frambjóðandinn —
Guðlaugur Þorvaldsson — geti
orðið sameiningartákn allra
landsmanna.
Hann er í mínum augum full-
trúi þess bezta og æskilegasta sem
þjóðarleiðtoga má prýða. Hann
hefur aldrei haft lífsframfæri af
stjórnmálum, og þar af leiðandi
eiga stjórnmálamennirnir ekki
eins greiðan aðgang að honum.
Guðlaugur Þorvaldsson mundi án
efa verða fulltrúi fólksins, og þá
um leið aðhald stjronmálamann-
anna, en aðhald er hverjum manni
nauðsynlegt — það þekkja allir úr
eigin lífi.
Guðlaugur uppfyllir óskir mínar
í menningarlegu tilliti og ekki
síður sem líklegur sáttaberi, en
þetta tvennt er hvað mest nauð-
synlegt að þjóðarleiðtoga prýði.
Menntun og störf hans í lífinu
benda ótvírætt til þess að hann
einn frambjóðenda geti orðið sam-
einingartákn allra landsmanna.
Á Islandi eru mörg erfið verk
fyrir höndum, þungar byrðar og
fár herðar að bera. Og dýrmæt-
asta eign þjóðarinnar er andlegur
og líkamlegur máttur borgaranna.
Enginn er svo veikur, að hann geti
að ósekju verið troðinn undir
fótum. Þýðing nútímaþjóðskipu-
lags er í því fólgin, að það byggir á
reynslunni, og verndar betur en
undanfarnar aldir hvert smáblóm,
sem langar til að gróa.
Vopnlaus þjóð og fámenn, sem
reisir tilveru sina á þjóðtungu
sinni og menningu, hlýtur að telja
frambjóðanda það til ágætis, að
hafa helgað líf sitt menningar-
málum og sáttaumleitunum.
Okkur íslendingum þykir mikið
til þess koma að hjá okkur er
engin stéttarskipting og þannig
viljum við að það sé — hér hafa
múrari og bændur komizt í ráð-
herrastóla, vegna eigin dugnaðar.
Guðlaugur er úr þessum dugn-
aðarhópi, — Grindvíkingur sem
braust til mennta og hefur síðn
notað sér menntunina og lífsins
skóla á þann veg, að líklegt má
telja að hann verði verðskuldað
okkar næsti forseti.
Hans ágæta og tignariega eig-
inkona mundi án efa verða verð-
ugur fulltrúi íslenzkra kvenna.
Guðlaugur og Kristín gjör-
þekkja lífið úti á landsbyggðinni
— þau eru í orðsins fyllstu
merkingu — ein af okkur —.
Þess vegna held ég að okkur yrði
sómi að því að næstu búendur á
Bessastöðum ættu ættir að rekja
til Suðurnesjasvæðisins.
Arnar Hákonarson gjaldkeri, Stefán Einarsson varaforseti. Haukur
Þorsteinsson forseti og Georg Franklínsson ritari.
Landsamband Islendinga-
félaga stofnað í Svíþjóð
NÝLEGA var stofnað Lands-
samband íslendingafélaga i Svi-
þjóð. Að stofnuninni stóðu nokk-
ur íslendingafélaganna þar i
landi og telur það um 2000
meðlimi. Meðal fyrstu verkefn-
anna verður samvinna aðildarfé-
laganna um gerð dagskráa fyrir
staðbundnar útvarpssendingar
og sameiginleg hlaðaútgáfa, seg-
ir i frétt frá Landssambandinu.
Laugardaginn 31. maí voru
stofnuð ný félagasamtök, Lands-
samband íslendingafélaga í Sví-
þjóð. Stofnaðilar samtakanna
voru fjögur Islendingafélög sem
telja um 2000 meðlimi. Árið 1979
voru rúmlega 3500 íslendingar í
Svíþjóð og er vonast til að sem
flestir þeirra gangi í sambandið.
Megin viðfangsefni Landssam-
bandsins verða á sviði menning-
armála auk blaðaútgáfu og gerð
útvarpsdagskrár. Landssamband-
ið hefur mikinn áhuga á að fá að
vita um ferðir íslenskra lista-
manna til Svíþjóðar til að greiða
götu þeirra, og til að sem flestir
geti notið hæfileika þeirra.
I sambandsstjórnina voru
kjörnir: Haukur Þorsteinsson for-
seti, Stefán Einarsson varaforseti,
Arnar Hákonarson gjaldkeri og
Georg Franklínsson ritari.
I ritstjórn fyrir blað sambands-
ins voru kjörnir: Jón Börkur
Árnason ritstjóri, Reynir Guð-
mundsson útgáfustjóri, Georg
Viðar Björnsson og Ásrún Sigur-
bjartsdóttir.
Halla Tómasdóttir:
Kjósum forseta, sem
við getum treyst
Þegar velja skal mann í emb-
ætti forseta Islands verður að
vanda það val, og varast að láta
mikinn áróður á sig fá. Notum
dómgreindina og veljum sjálf.
Hver fyrir sig.
Það er margt sem mælir með
því að Guðlaugur Þorvaldsson
verði kjörinn næsti forseti ís-
lands, og ekki hvað síst af ungu
fólki.
Guðlaugur er hógvær og prúður,
en þó hefur hann sýnt í störfum
sínum, að hann getur tekið á
málum með einurð og festu. Hann
hefur af eigin reynslu mikla þekk-
ingu á lífi og störfum fólksins í
landinu. Störfum bæði við undir-
stöðu atvinnuvegi þjóðarinnar og í
embættis- og menntakerfinu.
En á besta aldri tók hann við
rektorsembættinu við Háskóla ís-
Áslaug Sólbjört Jensdóttir:
Mun sóma sér veji í
embætti forseta íslands
Það mun ekki til tíðinda talið að
fyrir röskum þrjátíu árum réðst
ungur stúdent til kennslustarfa
við Alþýðuskólann á Núpi. En því
nefni ég þetta að engum duldist að
þarna var á ferðinni maður
traustur og festulegur í hvívetna.
Ungur að árum bar hann með
sér virðuleika og einbeitni, svo að
ekki varð hjá því komist að taka
eftir að í honum bjó óvenju mikið
mannsefni sem vænlegt, yrði til
ábyrgðar og forystu í þjóðfélag-
inu.
Engum sem fylgst hefur með
hinum glæsilega starfsferli Guð-
laugs Þorvaldssonar gegnum árin
þurfti því að koma á óvart að hann
yrði valinn frambjóðandi til for-
setakjörs.
íslenska þjóðin hefur gengið
gæfuleið í vali forseta sinna. Allir
hafa þeir áunnið sér ást og
virðingu þjóðarinnar sakir
mannkosta. Veit ég að Guðlaugur
muni sóma sér vel í embætti
forseta íslands.
lands. Það er vissulega þýð-
ingarmikið starf að stjórna þeirri
stofnun, sem sér um menntun
mörg þúsund ungmenna. í háskóla
er margt fólk á þeim aldri og með
þá hugsun að hlutirnir eru annað
hvort svartir eða hvítir. Öfgar eru
oft miklar.
Á þeim tímum þegar Guðlaugur
var kjörinn rektor Háskóla ís-
lands var mikil ólga í háskólum í
Vestur-Evrópu og hryðjuverk
unnin, var háskólum lokað víða og
lögreglu beitt gegn námsmönnun-
um.
Háskóli íslands slapp við þessi
ósköp og má sjálfsagt þakka það
ýmsum aðstæðum hér. En starf
rektors hefur þar átt sinn góða
þátt, þó ugglaust hafi það ekki
alltaf verið auðvelt.
Það er á þessum vettvangi sem
Guðlaugur kynnist viðhorfum
ungs fólks og sýndi að hann hefur
góðan skilning á málefnum þess.
Því sýnist mér að æska þessa
lands gæti með stolti fylkt sér
undir merki hans, veitt honum
verðugt brautargengi við kosn-
ingarnar í júnílok.
Þó að öll störf sem að vel eru
unnin í samfélagi okkar séu þýð-
ingarmikil þá er ég ekki í yafa um
að starf rektors Háskóla íslands,
svo nátengt sem það er starfi stórs
hóps ungmenna er einn sá besti
undirbúningur sem unnt er að fá
undir farsælt starf sem forseti
íslands.
Ef við viljum forseta sem á
rætur að rekja til hins óbreytta en
kjarnmikla stofns þjóðarinnar,
sem hefur þá hæfileika til mála-
miðlunar sem embættið krefst og
sem hefur sýnt ótvíræðan skilning
á vandamálum unga fólksins, for-
seta sem við getum treyst á, á
viðkvæmum stundum í ólgusjó
þjóðmála, þá kjósum við Guðlaug
Þorvaldsson, og gerum sigur hans
sem glæsilegastan.