Morgunblaðið - 30.08.1980, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. ÁGÚST 1980
BLÓM
VIKUNNAR \ W V
UMSJÓN: ÁB. O
SELJA
Salix Caprea
Tré eða hávaxinn runni með
stór egglaga eða sporbaugótt
blöð, sem eru gráloðin a.m.k. í
fyrstu og alltaf að neðan, en oft
falla smám saman hárin á efra
borði blaðanna. Börkurinn er
sléttur, ljósgrár eða grábrúnleit-
ur. Sterklegir árssprotar.
Eins og flestar víðitegundir
ber seljan rekla áður en hún
laufgast, oft löngu áður, og eru
reklarnir gildir, grábrúnleitir á
lit, þ.e. kvenreklarnir. Kven- og
karlreklar eru sitt á hvoru tré og
munu karltré selju hér fágæt.
Hæstu seljur hér á landi munu
vera 10—11 m. á hæð. Gráloðið
seljulauf er ekki ósvipað laufi
loðvíðis á að iíta. Það hefur t.d.
ferðamönnum fundist er þeir sáu
stóru seljuna í garðinum á Egils-
stöðum á Héraði, en hún er 7—8
m. há. „Getur loðvíðir orðið
svona hár og beinvaxinn" sagði
einn í hrifningu.
Allmargar seljuhríslur í
Reykjavík, bæði í Laugardal og
hér og var í görðum út um
borgina. Einnig bastarðar,
sennilega milli selju og Salix
cinera. Margar víðitegundir
mynda bastarða sín á milli og
getur reynst torvelt að ákvarða
þá til tegunda. Allar fjórar
íslensku víðitegundirnar mynda
bastarða sín á milli. Segjum að
fyrst myndi gulvíðir og loðvíðir
bastarð og hann síðan annan
með grávíði! Svo getur farið að
lokum að eiginleikar fleiri en
tveggja víðitegunda komi fram í
einum bastarði. Er þá óvíst hvað
út af bastarði þessum kemur, ef
hann er frjósamur á annað borð.
Sem dæmi um víðibastarða í
görðum má t.d. nefna brekku-
vfði sem er íslenskur bastarður
og viðju sem vera mun norskur.
Víðifræ missir fljótt grómagn
sitt og þolir illa geymslu. Víði-
tegundum er venjulega fjölgað
með græðlingum, það er fljótleg-
ast og öruggast. Best er að nota
unga greinaenda eða búta og
setja niður á ská, þannig að
mestur hlutinn sé á kafi í jörðu,
þrýsta moldinni vel að og halda
henni vel rakri meðan græðling-
urinn er að mynda rætur og
festast í jarðveginum. Velja ber
góða hrislu til undaneldis og
með græðlingaaðferðinni ganga
allir eiginleikar móðurhríslunn-
ar að erfðum. En svo er ekki með
fræsáningu ef ætternið er bland-
að.
Selja er sérkennilega fagurt
garðtré, oft hin spengilegasta.
Henni má fjölga með sumar
græðlingum og einnig með
Sveiggræðslu en þá er grein
sveigð niður í mold og fest
þannig með steini eða öðru, þar
til rætur hafa myndast á bugð-
unni.
Ýmis afbrigði munu til af
selju og misgóð. Á árunum
1936—1939 var töluvert flutt inn
frá Saltdal í Noregi og hefur það
kvæmi eða afbrigði reynst vel.
I.D.
UNGVIÐI
Ljotsm. Gunnar V. Andrésson.
Unnið að slökkvistörfum i skemmunni. LJósm. Mbl. Júlíus.
Eldur í skemmu
ELDUR kom upp i skemmu við
Þórðarhöfða laust fyrir klukkan
17 i gær. Skemman er í eigu
Reykjavíkurborgar og sú nyrsta
af röð 10 járnbogaskemma.
Unnið er að viðbyggingu og er
talið að neisti hafi komizt í
plastklæðningu, er verið var að
rafsjóða. Slökkviliðið gekk vask-
lega fram við slökkvistörf, sendi
fjóra reykkafara inn í skemmuna
og fjóra menn upp á þak til að
rjúfa það. Tók slökkvistarf innan
við klukkustund. Talsverðar
skemmdir urðu á skemmunni.
Metupp-
skera í
Þykkvabæ
-ÞAÐ er ljóst að metupp-
skera verður hér í Þykkva-
bænum að þessu sinni,
sagði Magnús Siguriásson
íréttaritari Mbl. í gær,
þegar blaðið spurðist fyrir
um kartöfluuppskeruna.
—Árið 1978 var metupp-
skera hér en ljóst er að
uppskeran verður meiri
núna, sagði Magnús. Hann
kvað erfitt að skjóta á
eitthvert magn en uppsker-
an yrði örugglega meira en
tíföld.
I Djúpárhreppi eru 54
kartöfluframleiðendur og
er upptaka að hefjast af
fullum krafti á næstu dög-
um. Veðurblíða hefur verið
einstök í sumar og hefur
ekki betra sumar komið
síðan 1939 að sögn Magnús-
ar. Að undanförnu hefur
komið frost eina og eina
nótt en engir skaðar orðið
af þeim sökum.
Ástæða til að kanna nánar
ýmsa olíuviðskiptakosti
segir Jóhannes Nordal
„OLÍUVIÐSKIPTANEFND skilaði áliti sínu í febrúar síðast-
liðnum til viðskiptaráðherra, þar sem gerð var grein fyrir
þeim verkefnum. sem unnið hafði verið að samkvæmt beiðni
ráðherra og ríkisstjórnar,“ sagði Jóhannes Nordal, formaður
olíuviðskiptanefndar, þegar Morgunblaðið bar undir hann
ummæli viðskiptaráðherra í blaðinu á þriðjudag um störf
nefndarinnar.
„1 bréfi til ráðherra í febrúar
kom fram að nefndin teldi sig vera
búna að ljúka ákveðnum þáttum,
sem henni hafði verið falin að
vinna að. Eftir að nefndin skilaði
fyrri skýrslu sinni í september s.l.
var henni falið með bréfi ráðherra
frekari könnun á ýmsum þáttum,
sem fram höfðu komið í skýrsl-
unni. Formlegt svar ráðherra við
bréfinu hefur enn ekki borist og
þar sem nefndinni hafa ekki vierð
falin ný verkefni hefur hún ekki
starfað síðan."
Jóhannes var ennfremur spurð-
ur hvort skýrsla nefndarinnar
gæfi tilefni til að kanna nánar
einhver atriði. „Það eru ýmsir
viðskiptakostir, sem ástæða er að
kanna nánar og ég tel víst, að
ráðherra hafi í huga að gera það,
en hann hefur ekki falið nefndinni
að vinna það verk,“ sagði Jóhann-
es Nordal að lokum.
Haustsónatan
LEIKSTJÓRI: INGMAR
BERGMAN.
KVIKMYNDATAKA:
SVEN NYKVIST.
NAFN Á FRUMMÁLI:
HÖSTSONATEN.
SÝNINGARSTAÐUR:
LAUGARÁSBÍÓ.
Haustsónatan minnir á smá-
sögu þar sem í örfáum dráttum er
dregin upp mynd af lífi þriggja
persóna. Mæðgnanna Charlotte og
Evu svo og yngri dóttur Charlotte
sem er nokkurs konar aukaper-
sóna og fyllir upp í þá mynd sem
áhorfandinn fær af Evu. Á yfir-
borðinu er líf þeirra Evu og
Charlotte ósköp slétt og fellt. Eva
er gift norskum presti sem hefir
komið sér fyrir í dálitlu guðsríki í
dal einum við lygnan fjörð þangað
sem hann fær senda ríkistékkana
reglulega, Charlotte æðir um
heiminn og lemur flygla fyrir
ríkulega umbun. Líf yngri dóttur
Charlotte er varla svona slétt og
notalegt, því hún hefir enga borg-
aralega hulu að breiða yfir sjálf
sitt, er ein ólýsanleg kvika —
sállífeðlisfræðilegur sjúkdóms-
hnútur. Því miður leynist slíkur
hnútur undir yfirborði hinnar
virðulegu prestfrúar og hins
glæsilega konsertvörumerkis. Með
eldsnöggri myndskiptingu, notkun
bakmynda, nákvæmri nærmynda-
töku (dálítið langdreginni stund-
um) og frábærri lýsingu tekst
Ingmar Bergmann og Sven Ny-
kvist að lýsa svo inn í þessar
persónur að þær standa naktar
eftir. Við sjáum hve ástleysi
Charlotte, slíkt sem hún bjó við í
æsku — sviptir hana eðlilegri
löngun til mannlegra samskipta.
Hún finnur tilfinningum sínum
stað í tónlist hinna gömlu meist-
ara, snertir við fólki með tónunum
en ekki höndunum (sem er dauða-
synd hjá listamanninum Bergman
sem strýkur leikurum í tíma og
ótíma meðan á upptöku stendur).
Þessi tilfinningalega einangrun
Charlotte nær að sjálfsögðu til
hennar nánustu, Eva ekki undan-
skilin. Sýnir Bergman okkur
snilldarlega hvernig hún sem barn
bíður fyrir utan æfingarsal móður
sinnar. Og þá er henni hleypt inn.
Móðirin tekur við bakka fullum af
sætindum og rjúkandi kaffi sem
litla telpan réttir henni, á bakkan-
um er einnig dagblað, sem hinn
útkeyrði píanósnillingur hylur sig
á bak við. Barnið hörfar, út úr
heimi hinnar háu tónlistar, skiln-
ingsvana. Enn átakanlegri eru
bakmyndir þær sem sýna æsku
systur Evu, sú fékk ekki einu sinni
að rétta móður sinni kaffisopann í
æfingapásunum. Virðist sem
hennar staður hafi verið í tóm-
leika afskiptaleysisins. Má því líta
á hinn sállífeðlisfræðilega sjúk-
dóm sem beina afleiðingu algerrar
tilfinningalegrar einangrunar.
Verður áhorfandanum nú enn
ljósar það innra landslag sem
hefir í upphafi mótast í sálartetri
Evu. Bergman hreyfir hér við
alvarlegu vandamáli, þ.e. hverju
þeir fórna sem vanrækja sína
nánustu á altari framans. Að vísu
er hans skýring sálfræðileg sú að
ástleysið erfist frá manni til
manns sé nokkurskonar erfða
synd. Ég kýs frekar að skoða þetta
vandamál í þjóðfélagslegu sam-
hengi. Flest þjóðfélög virðast
byggð upp á samkeppni. Þeir sem
falla í þann stríða straum, nauð-
ugir, viljugir eða óviljugir, hljóta