Morgunblaðið - 30.04.1981, Blaðsíða 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 30. APRÍL 1981
Séra Jan Habets:
„Gerast ennþá
kraftaverk?“
Það er oft sagt frá kraftaverk-
um í Biblíunni, en eitthvað virðist
fara lítið fyrir þeim nú til dags,
eða hvað? (Mbl. 21. og 28. mars).
Má ég einnig reyna að svara
þessari áhugaverðu og mjög mik-
ilvægu spurningu? Þótt ljóst virð-
ist, hvaða merkingu spyrjandinn
leggur í orðið „kraftaverk" er
hægt að varpa ljósi á málið, með
því að útskýra mismunandi merk-
• ingar sem hægt er að leggja í
þetta orð, „kraftaverk".
Við höfum í fyrsta lagi tvenns
konar atburði, sem tilheyra hinum
venjulegu náttúruöflum: Það er
bæði allt það sem við getum dáðst
að í náttúrunni: blómin og plönt-
urnar, líkami okkar, fjölbreyti-
leiki dýrategundanna, himinhvolf-
ið, geimurinn o.s.frv. En yfirleitt
undrumst viö þessa hluti ekki, því
við sjáum þá daglega. Svo höfum
við atburði, sem hægt er að skýra
með hinum venjulegu öflum í
náttúrunni, en þau öfl, sem þarna
eru að verki, eru ekki öllum kunn.
Læknavísindin þekkja eðlileg
áhrif sefjunar, dáleiðslu, dularsál-
fræði, jafnvel trúarlækningar
o.s.frv. I bæklingi, sem nefnist
„Miracles, Signs of God’s Favor",
segir svo um sefjun: „Slík tilfelli
eru öll alveg eðlileg og má ekki
rugla saman við skyndilega lækn-
ingu vefrænna sjúkdóma eins og
við þekkjum frá kraftaverkum
Krists."
Þriðji flokkur „kraftaverkanna"
eru svo atburðir, þar sem til þarf
sérstök áhrif Guðs fram yfir hin
venjulegu náttúruöfl. C.S. Lewis
skýrgreinir þetta fyrir lesendur
bókar sinnar, „Kraftaverk", sem
„áhrif yfirnáttúrulegra afla í nátt-
úrunni". í bókinni The Evangel-
ischer Erwachsenen Katechismus
segir á bls. 366: „Kraftaverk er
óvæntur, óútreiknanlegur atburð-
ur, þar sem maðurinn sér starf
Guðs.“
Karl Rahner gefur langa og
glögga skýrgreiningu. Inntak
hennar er, að kraftaverk verði
ekki skýrt út frá þeim lögmálum
náttúrunnar, sem við þekkjum af
eigin reynslu. Þess vegna vísar
kraftaverk til Guðs. Ef við göng-
um aðeins framhjá hinni trúar-
legu hlið málsins, án þess að
útiloka hana, þá er einnig skýr-
greining Pascals skýr: „Krafta-
verk er niðurstaða, sem fer fram-
úr náttúrukröftum þeirra meðala
sem notuð hafa verið."
Orðið „kraftaverk" er í Biblí-
unni ekki einskorðað við þennan
þriðja flokk, en enginn kristinn
maður mun neita því, að einnig
þessi þriðji flokkur og þessi þriðja
merking kemur fyrir í Biblíunni
og sérstaklega í Nýja Testament-
inu, í frásögnum um líf Jesú.
Ég held, að sá, sem spurði:
„Gerast ennþá kraftaverk eins og
í Biblíunni?“, hafi haft í huga
þennan þriðja flokk, þessa þriðju
merkingu. Ég ætla nú að ein-
skorða mig við einn eða tvo staði,
en það vill svo til, að ég á í fórum
mínum nokkrar upplýsingar um
þá: Lourdes og Fatima. Þeir eru
líka betur kunnir okkur Evrópu-
búum.
Lourdes er í þessu efni
áhugaverðari og mikilvægari stað-
ur, því að hér höfum við allar þær
aðstæður, sem nauðsynlegar eru
fyrir gagnrýna, vísindalega rann-
sókn, eins og við er að búast í
háþróuðu menningarríki. Lourdes
er í Suður-Frakklandi. í Lourdes
hefur margt fólk hlotið lækningu,
sem talin er kraftaverk.
Til að rannsaka þessi tilfelli
starfar almenn nefnd fyrir Lour-
des. Ferdinand Krenzer segir: Um
hundrað læknar frá öllum hlutum
heims eru í þessari nefnd, þar á
meðal eru læknar, sem ekki eru
kristnir. Sérhver þessara lækna á
rétt á að rannsaka tilfellin frá
Lourdes.
Síðan höfum við sérstaka rann-
sóknarnefnd. P.M. Théas, biskup í
Lourdes, skrifar þetta árið 1969:
„Nú eru 32 læknar frá 11 löndum,
sem mynda Alþjóðanefndina. Þeir
koma saman á hverju ári í París
og fjalla um þau tilfelli sem
lækningaskrifstofa Lourdes legg-
ur fyrir þá.“ Þessi nefnd verður að
rannsaka sjúkrasöguna. Komist
þeir að þeirri niðurstöðu, að: 1. um
raunverulegan sjúkdóm var að
ræða, 2. nú er orðin raunveruleg
lækning, 3. læknavísindin hafa
enga skýringu á því, þá er málið
sent til biskupsins, þar sem sjúkl-
ingurinn fyrrverandi býr. Þá get-
ur opinber nefnd kirkjunnar tekið
málið fyrir og hugsanlega komist
að þeirri niðurstöðu, að um
kraftaverkalækningu hafi verið að
ræða. En slík yfirlýsing felur ekki
í sér neinar skyldur fyrir kaþólska
menn. Þeir þurfa ekki að trúa á
yfirskilvitleg fyrirbæri á helgum
stöðum. Það er eðlilegt, að kirkjan
hafi sína nefnd til að fjalla um
þetta, því að kraftaverk hafa
alltaf trúarlegt samhengi eða
merkingu.
Sé nú spurt, hve margt fólk hafi
hlotið lækningu í Lourdes, þá er
mjög mikilvægt, að við gerum
mun á „kraftaverki" og „lækn-
ingu“, eins og Alphonse Olivieri
læknir segir. Ég gæti ef til vill
skýrt þessa spurningu nokkuð með
annarri spurningu: Hve margir
dýrlingar eru á himnum? Eru það
aðeins þeir, sem teknir hafa verið
í helgra manna tölu? Nei, því fer
fjarri. Til dæmis voru, fram til
ársins 1965, skráðar um 2000
lækningar af Boissarie lækni, for-
seta lækningaskrifstofunnar í
Lourdes. En kirkjan viðurkenndi
aðeins 62 sem kraftaverk. Það er
ljóst, að kirkjan er og verður að
vera mjög varkár í þessum efnum.
Frá 1947, þegar Leuret læknir
og Théas biskup endurskipulögðu
lækningaskrifstofuna, og fram til
1970, var fjallað um 909 sjúkra-
sögur og lækningar, en aðeins 22
voru lýstar kraftaverk opinber-
lega.
Við getum nú spurt: Getum við
nú af vísindalegum ástæðum sett
þessi tilfelli í þennan þriðja flokk
„kraftaverka?" Það er trygging
fyrir okkur, hve alþjoðlega lækna-
nefndin og hin opinbera nefnd
kirkjunnar taka málið alvarlegum
tökum. Við getum til dæmis lesið
bók eftir lækninn Olivieri, for-
mann lækningaskrifstofunnar í
Lourdes, sem heitir „Y a-t-il
encore des miracles á Lourdes? 18
Dossiers de Guerisons 1950—
1969“. (Verða ennþá kraftaverka-
lækningar í Lourdes?), eða 36
síðna bækling um eitt sérstakt
tilfelli, lækningu Vittorio Michelli.
Sá bæklingur er strangvísinda-
legur með 7 síðum af mjög greini-
legum röntgenmyndum, skrifaður
af prófessor Michel Marie Salmon.
Eða við getum lesið bækling eftir
Henry Monnier lækni: „Etude
Médicale de quelques Guerisons
survenues á Lourdes (These de
Doctorat)". Þar er líka til listi yfir
allar þær lækningar fram til 1%5,
sem kaþólska kirkjan hefur viður-
kennt sem „kraftaverk".
Ég held ég megi segja, að við
höfum svarað spurningunni í
Morgunblaðinu þann 21. mars. En
þurfum við ekki að svara ein-
hverju fleiru? Af hverju kom þessi
spurning fram? „Gerast ennþá
kraftaverk eins og við lesum um í
Biblíunni?" Spyrjandinn gæti
hugsað með sér: „Það er undar-
legt“, eða að minnsta kosti:
„hversvegna heyrum við ekkert
um kraftaverk núorðið?" Við get-
Við hellismunnann I Lourdes.
um svarað þessu strax: Krafta-
verkin í Biblíunni eru nóg. En
væri þá nokkuð skrítið, þótt spyrj-
andinn okkar segði: Ef til vill, en
það er bara svo langt síðan, 2000
ár. Þarf okkar kynslóð þá engin
kraftaverk? Heilagur Ágústínus,
einn af mestu guðfræðingum
heimsins, sagði: „Án krafta-
verkanna hefði ég ekki trúað". Og
Páll postuli trúði líka fyrst er
hann fékk vitrunina á leið til
Damaskus. Og segir ekki Páll: „Án
kraftaverks upprisunnar yrði öll
trú okkar að engu“. Einnig hefur
Pétur postuli talað um kraftaverk
upprisunnar. En það er Jesús
sjálfur, sem segir (Jóh. 10.38.): „Ef
ég gjöri verk föður míns, þá trúið
verkunum, þótt þér ekki trúið
mér.“ I þessari umræðu getum við
einnig minnst orða blinda manns-
ins sem Jesús læknaði (Jóh. 9.32.):
„Frá alda öðli hefur það ekki
heyrst, að nokkur hafi opnað augu
þess, sem var fæddur blindur.
Væri þessi maður ekki frá Guði,
þá gæti hann ekkert gjört." Ef ég
man rétt, þá las ég í einni af
bókunum „Cahiers du Cercle
Ernest-Renan“ í París þessa setn-
ingu: „Kraftaverk, nei; ef nú á
þessari öld, nú í.dag, mundi gerast
kraftaverk á götum Parísar, þá
myndum við fara að hugsa af
alvöru um kraftaverk." Þetta
minnir mest á orð Gyðinganna
forðum (Mt. 27.41.):„Ef þú ert
sonur Guðs, þá stíg niður af
krossinum; (42) Stígi hann nú
niður af krossinum og vér skulum
trúa á hann.“
Svo okkur finnst það ekki til-
tökumál, að Guð í sinni miklu náð
og miskunnsemi heldur áfram,
eins og á-tíma Biblíunnar, að gefa
okkur áhrifamikla og ljósa hjálp
með kraftaverkum, til þess að við
vitum tvö mikilvæg atriði: 1. Að
hann, Guð, heldur áfram að
stjórna sögu mannkynsins og sér-
hvers manns. 2. Að benda okkur á
það í frumskógi hinna mörgu
skoðana, jafnvel í kristnu samfé-
lagi, hvar við getum fundið hinn
örugga veg til hjálpræðisins,
gegnum kenningar Jesú, sonar
hans. Getum við fundið þessi
tengsl milli Lourdes, Fatima og
þess boðskapar Guðs, að við skul-
um trúa? Já, og jafnvel mjög
ljóslega.
Þið getið lesið sögu Lourdes í
ágætri bók eftir R. Laurentin. Með
þessari grein vil ég aðeins sýna
fram á sambandið milli Lourdes,
Fatima og velþóknunar Guðs á
kaþólsku kirkjunni, því að án
Guðs vilja eru kraftaverk ekki
möguleg.
Hvernig var það
fyrir Lourdes?
Þann 8. des. 1854 birti Píus páfi
IX þá yfirlýsingu í páfabréfi sínu,
„Ineffabilis", að kenningin um
hinn óflekkaða getnað Maríu
Meyjar, þ.e. fædd án erfðarsyndar,
yrði ein af trúarsetningum kaþ-
ólsku kirkjunnar. Þann 11. febr.
1858 vitraðist hin heilaga mey í
Lourdes (Frakkland) ungri stúlku,
sem var af einni fátækustu fjöl-
skyldunni í Lourdes. Alls urðu
vitranirnar átján. Hvers vegna
valdi María mey fátækustu óg
fáfróðustu stúlkuna í Lourdes?
Minntist hún kannski orða sinna,
þegar hún sagði sjálf: „Hann
hefur litið á lítilmótleik ambáttar
sinnar", (Lúk. 1.47.) Þegar þann
18. febr. bað Bernadette vitrunina
(Aquero = það), að skipun frú
Milhet, að skrifa nafn sitt. En
vitrunin brosti og sagði, að það
væri ekki nauðsynlegt. Það er ekki
fyrr en þann 25. mars á boðunar-
degi Maríu, að „Aquero" svaraði
hinni síendurteknu spurningu
Bernadette: „Viltu vera svo góð,
ungfrú, að segja mér, hvað þú
heitir?" Hún svaraði: „Que say era
Immaculada councepcion" (Eg er
hinn óflekkaði getnaður). Berna-
dette, sem var hrædd um að
gleyma orðum þessum, sem hún
ekki skildi, endurtekur þau í
sífellu, þar til hún kemur að húsi
Peyramale sóknarprests. Hann
hylur æsingu sina og segir: „Þú ert
að blekkja mig. Veistu hvað þú ert
að segja?" „Nei, en ég hef endur-
tekið orðin hvað eftir annað, þar
til ég kom hingað."
Svo við heyrum hina heilögu
mey staðfesta sjálfa trúarsetn-
ingu páfa frá árinu 1854.
Alexis Carrel
og Lourdes
„Allar leiðir liggja til Rómar",
segir máltækið. Ein þeirra leiða er
kraftaverkið í beinum skilningi.
Komumst við hjá að skilja það?
Já, á sama hátt og Gyðingarnir,
sem voru vitni að kraftaverkum
Jesú Krists, en sögðu samt á eftir,
að Jesús hafði vakið Lazarus upp
frá dauðum. „Hvað eigum vér til
bragðs að taka, þar sem þessi
maður gjörir svo mörg tákn? En
æðstu prestarnir afréðu að deyða
Lazarus líka, því að hans vegna
fóru margir Gyðingar og trúðu á
Jesúm.“ (Jóh. 11.27.)
Það er viss framkoma, sem
hindrar leiðina til Rómar og
sérstök hneigð sem gerir tilraun
til að deyða Lazarus. Vottur þess
er að reyna að eyðileggja staði þar
sem kraftaverk gjörast, t.d. Lour-
des og Fatima.
Hvernig er það reynt? Á þann
hátt, sem Alexis Carrel (fékk
Nóbelsverðlaun fyrir vísinda-
afrek) segir okkur. Hann fór til
Lourdes og kynntist því, sem þar
gerist og hreifst af því, varð
sannfærður.
Hann segir í yfirlýsingu um
hugarfarsbreytingu sína vegna
þess, að hann reyndi hvernig
kraftaverk beinlínis gjörast og
snerist þess vegna til kaþólskrar
trúar. (Förin til Lourdes.) „Það er
ekki nema einfalt réttlætismál að
sjá til þess, að allir þeir, sem
læknavísindi stunda, fái að vita,
að undralækningar eigi sér stað í
Lourdes. Starfsbræður mínir láta
ekki af þrákelknislegri þögn sinni
og algeru afskiptaleysi. Það er
bráðnauðsynlegt, að læknanefnd
komi til Lourdes og gangi úr
skugga um hið sanna í málinu...“
„Margir læknar voru svo hræddir
við að bíða álitshnekki, að jafnvel
þótt þeir hefðu farið til Lourdes og
séð atburðina þar með eigin aug-
um, þorðu þeir ekki að segja frá
því.“ I skránni yfir gesti í Lourdes
hafði Lerrac (= Carrel) séð nöfn
allmargra starfsbræðra sinna, þar
á meðal ýmissa, sem voru per-
sónulegir vinir hans og höfðu,
þegar hann minntist á Lourdes við
þá, ekkert þótzt vita um þann stað
og aldrei hafa komið þangað. Þeir
höfðu verið hræddir um að vera
álitnir ofstækistrúarmenn eða fífl,
ef þeir hefðu sýnt nokkur merki
um áhuga.
Já, við getum reynt að tortíma
beinum líffræðilegum kraftaverk-
um með þögninni. En ekki Alexis
Carrel. Enginn vissi betur en hann
muninn á því, sem telst til réttar
náttúrulegrar orku og því, sem
ekki telst til hennar. Hann vissi
um Lourdes, hafði lesið bækurnar,
sem forseti læknaráðsins skrifaði.
En hann var eins og „umburðar-
lyndur efahyggjumaður" sann-
færður um að misbrestur væri á
vísindalegri rannsókn á viðburð-
unum. Þess vegna fór hann sjálfur
til Lourdes, til þess að leita eftir
rökstuðningi fyrir áliti sínu. Til
þess þáði hann að vera trúnaðar-
læknir í lest, sem flutti sjúka til
Lourdes. Einn af þeim sjúku,
Marie Ferrand, var svo veik
(berklabólga í lífhimnunni á
hæsta stigi), að hætt var við að
hún andaðist á leiðinni í lestinni.
I Lourdes úrskurðuðu tveir
læknar með Carrel, að hún væri of
veik til að ganga til baðanna. Hún
hlyti að deyja á leiðinni. Dr. J.
hvíslaði, „Hún er alveg á grafar-
bakkanum. Það eru mestar líkur
til að hún deyi niðri við hellinn.
Hún deyr áreiðanlega." En hjúkr-
unarsystir sannfærði lækninn
með þeim orðum, að „hún er
fastráðin í að láta baða sig. Til
þess kom hún alla þessa löngu
leið. Stúlkan á engu að tapa. Það
skiptir litlu máli, hvort hún deyr í
dag eða á morgun."
Carrel sagði þá: „Ef þessi stúlka
læknast, er ég fús til að trúa
hverju sem er .. “ „Ef slíkur sjúkl-
ingur læknaðist væri það
tvímælalaust kraftaverk. Þá
mundi ég aldrei framar efast, þá
mundi ég gerast munkur." „Nú var
Carrel farinn að biðja Maríu mey
að gefa Maríu Ferrand lífið aftur
og sjálfum sér trúna". Um hálf-
þrjú kom M. Ferrand að böðunum.
„Við gátum ekki gert annað en
hella dálitlu vatni yfir kviðinn á